DN làm thủ tục tại Cục Hải quan Long An. Ảnh: Nguyễn Huế

Kiểm soát chặt chẽ

Cục Hải quan Long An được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn 3 tỉnh Long An, Tiền Giang, Bến Tre, những năm qua số lượng dự án có vốn đầu tư nước ngoài tại địa bàn luôn tăng theo từng năm. Theo đó, lượng DN làm thủ tục hải quan, kim ngạch XNK tại Cục cũng tăng trung bình khoảng 20% mỗi năm với tính chất, chủng loại hàng hóa XNK ngày càng đa dạng, phong phú. Thời gian qua, không ít DN, nhất là DN có vốn đầu tư nước ngoài đã lợi dụng chính sách ưu đãi của Việt Nam để gian lận trốn thuế, gây không ít khó khăn cho công tác quản lý nhà nước về hải quan, làm ảnh hưởng không nhỏ đến các DN sản xuất làm ăn chân chính và gây thất thu cho ngân sách nhà nước.

Do đó, để tăng cường hiệu quả công tác thanh tra chuyên ngành, theo thông tin từ Phòng Tổ chức cán bộ và Thanh tra, Cục Hải quan Long An, đơn vị đã có sự chuẩn bị trong phân công công chức tiếp cận, thu thập thông tin, tình hình hoạt động của các DN XNK làm cơ sở để rà soát, phân tích, đánh giá tính tuân thủ pháp luật của DN từ đó sàng lọc, lựa chọn DN, mặt hàng trọng điểm để trình lãnh đạo Cục xem xét, đề xuất Tổng cục Hải quan phê duyệt danh sách DN cần tiến hành thanh tra. Những DN được tập trung lựa chọn để thanh tra trong năm 2018 là những DN được ưu đãi miễn thuế đối với loại hình gia công, sản xuất hàng XK và DN chế xuất, mặt hàng NK có thế suất cao, kim ngạch XNK lớn, NK nhiều, XK ít và DN thường xuyên chuyển mục đích sử dụng nguyên phụ liệu (NPL) với số lượng lớn.

Việc thu thập thông tin DN được thực hiện ngay từ khâu chuẩn bị lập kế hoạch trình Tổng cục Hải quan phê duyệt và trước, trong thời điểm tiến hành thanh tra, cơ sở dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn. Ngoài ra đơn vị cũng rất quan tâm đến các thông tin về tình hình, kết quả hoạt động của DN thông qua các cơ quan quản lý địa phương như Thuế, Ban quản lý các khu công nghiệp/khu kinh tế, Sở Công Thương... và các thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng để có sự chuẩn bị kỹ càng về thông tin, dữ liệu trước khi chính thức đến kiểm tra DN. Trong quá trình làm việc tại DN, bên cạnh việc kiểm tra, đối chiếu dữ liệu tồn thực tế tại DN với dữ liệu của Hải quan, đoàn thanh tra đã chú trọng phân tích tìm ra những bất hợp lý trên sổ sách, kế toán và thực tế sản xuất cũng như những điểm bất hợp lý trong các thông tin, số liệu mà DN cung cấp cho đoàn; đối chiếu hồ sơ, chứng từ có liên quan (hợp đồng, nguyên phụ liệu, phiếu xuất kho – nhập kho) thông qua việc giao, nhận, gia công với các đối tác trong nước, đối chiếu lượng NPL khai báo chuyển mục đích sử dụng với thực tế lượng NPL, thành phẩm thực bán xuất trong nước... để tìm ra những điểm bất hợp lý cần phải đi sâu phân tích, làm rõ. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phải kể đến sự hỗ trợ đắc lực từ các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập thông tin và khi thanh tra để xác định chính xác số nguyên phụ liệu sử dụng sai mục đích và/hoặc chênh lệch so với thực tế, tổng hợp kết quả thanh tra, xác định số thuế (nếu có).

“Thực tế phần lớn các DN có vốn đầu tư nước ngoài đã được thanh tra trong năm 2018 đều là các DN đã hoạt động trên 10 năm, có số lượng tờ khai, kim ngạch XNK khá lớn tại địa bàn và được kiểm toán độc lập hằng năm. Đây là những DN có đội ngũ nhân viên XNK, kế toán nhiều kinh nghiệm, có đội ngũ luật sư am hiểu luật pháp Việt Nam và quốc tế, trong đó có DN có chi nhánh ở nhiều tỉnh, thành phố, có nhân viên nhiều kinh nghiệm trong việc tiếp xúc với các đoàn thành tra, kiểm tra của các cấp, các ngành nên có khả năng đối phó với các đoàn thanh tra rất cao. Chính vì thế, quá trình làm việc với DN đòi hỏi các công chức hải quan phải có bản lĩnh vững càng, nắm rõ các quy định của pháp luật có liên quan đồng thời phải chuẩn bị hồ sơ, chứng từ đầy đủ, lập luận chặt chẽ để phân tích, chỉ rõ vi phạm để đấu tranh buộc DN phải thừa nhận sai phạm, chấp nhận kết quả thanh tra và nộp thuế, nộp phạt, tiền chậm nộp vào ngân sách”, một cán bộ thanh tra giàu kinh nghiệm của Cục Hải quan Long An cho biết.

Nâng cao tính tuân thủ pháp luật của DN

Trong năm 2018, Cục Hải quan Long An đã tiến hành thanh tra chuyên ngành tại 6 DN, chiếm 0,37 tổng số DN làm thủ tục tại Cục, đạt 100% kế hoạch được Tổng cục Hải quan phê duyệt, thu nộp ngân sách 46,89 tỷ đồng, vượt hơn 12 lần so với với kết quả thực hiện nhiệm vụ công tác thanh tra chuyên ngành 2017. Tất cả tiền thuế, tiền phạt vi phạm hành chính và tiền chậm nộp đều được các DN chấp hành nộp đầy đủ, đúng thời hạn vào ngân sách, không để phát sinh nợ mới.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục trưởng Cục Hải quan Long An Nguyễn Ngọc Huân, điều quan trọng hơn cả số thu là ý thức chấp hành pháp luật của các DN đã có những chuyển biến tích cực hơn sau khi được thanh tra vì khi thực hiện thanh tra tại DN các cán bộ công chức hải quan phải luôn nghiên cứu, nắm chắc các văn bản pháp luật để đánh giá và thuyết phục DN, giúp DN nhìn ra vấn đề từ đó nâng cao tính tuân thủ pháp luật. Cục cũng luôn yêu cầu các cán bộ công chức khi thanh tra DN phải hết sức cầu thị, lắng nghe, đồng hành cùng DN để DN luôn “tâm phục, khẩu phục”.

Bên cạnh đó, Cục Hải quan Long An cũng phối hợp tốt với chính quyền và các sở ngành trên địa bàn 3 tỉnh để tránh tình trạng kiểm tra chồng chéo, gây ức chế cho DN nhờ đó vẫn đảm bảo được hiệu quả của công tác thanh tra mà không gây ảnh hưởng xấu cho môi trường đầu tư của các địa phương do đơn vị quản lý...