Xe đầu kéo bị tịch thu đang lưu giữ tại cảng VICT TPHCM. Ảnh: L.T

Khó xử lý tang vật xe cơ giới

Trong thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM chú trọng xử lý hàng tồn đọng, tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã phát sinh những trường hợp khó xử lý đối với một số trường hợp, trong đó có nhóm hàng tang vật vi phạm là xe cơ giới bị tịch thu.

Theo Phó Cục trưởng Cục Hải quan quan TPHCM Nguyễn Văn Ổn, nhóm tang vật vi phạm hành chính bị tịch thu là xe cơ giới, như: xe bị đục, sửa, xoá số khung, số máy; xe có hình ảnh không đúng chủ quyền quốc gia, không thuộc đối tượng hàng hóa phải tiêu huỷ theo Nghị định số 29/2018/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định trình tự, thủ tục xác lập quyền sở hữu toàn dân về tài sản và xử lý đối với tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân, do đó phải xử lý thực hiện bán đấu giá.

Tuy nhiên, việc đấu giá cũng không thực hiện được. Bởi vì, những trường hợp tang vật nêu trên không đủ điều kiện để thực hiện đăng ký kiểm tra chất lượng nhà nước về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường nên không thể lưu hành, dẫn đến việc bán đấu giá không thành công, phải chuyển sang hình thức tiêu huỷ. Bên cạnh đó, nhóm hàng hoá này còn giá trị sử dụng nên chi phí tiêu huỷ sẽ cao và sản sinh ra chất thải nguy hại trong quá trình tiêu huỷ.

Ngoài các trường hợp trên, trường hợp xử lý 2 chiếc xe đầu kéo vi phạm bị tịch thu cũng đang được Cục Hải quan TPHCM kiến nghị giải pháp xử lý nhanh để đảm bảo an toàn trong phòng cháy chữa cháy và tránh phát sinh tiền lưu kho, bãi. Theo đó, đầu năm 2024, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 3 ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với một doanh nghiệp vi phạm trong việc nhập khẩu 2 xe ô tô đầu kéo chạy bằng điện dùng để kéo container trong cảng. Theo đó, ngoài việc phạt tiền, cơ quan Hải quan áp dụng hình thức phạt bổ sung là tịch thu 2 chiếc xe đầu kéo nêu trên vì có hình ảnh không đúng với chủ quyền quốc gia. Hiện tang vật đang được bảo quản tại cảng VICT.

Theo Cục Hải quan TPHCM, do đặc thù về điều kiện bảo quản nên chi phí bảo quản rất cao (ước tính từ tháng 10/2023 đến nay phát sinh chi phí bảo quản gần 900 triệu đồng); đồng thời, với chi phí đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy trong bảo quản phương tiện theo quy định về pháp luật và yêu cầu của Công an TPHCM từ tháng 2/2024 đến nay phát sinh khoảng hơn 700 triệu đồng. Trường hợp này đã được Cục Hải quan TPHCM báo cáo UBND TPHCM và Tổng cục Hải quan để hướng dẫn xử lý.

Từ thực tế các trường hợp như nêu trên, để xử lý hàng hóa tồn đọng là tang vật bị tịch thu, Cục Hải quan TPHCM đề xuất và kiến nghị thực hiện theo quy định tại Điều 18 Nghị định số 29/2018/NĐ-CP. Theo đó, Cục Hải quan TPHCM báo cáo cơ quan cấp trên (là Tổng cục Hải quan) xem xét phương án xử lý phù hợp để chỉ đạo giải quyết; hoặc tiếp tục báo cáo cơ quan cấp trên (là Bộ Tài chính, Chính phủ) để có phương hướng xử lý phù hợp hạn chế việc kéo dài việc lưu giữ tang vật gây lãng phí cho ngân sách nhà nước.

Gỡ vướng xử lý hàng hoá tồn đọng

Ngoài việc xử lý nhóm hàng hóa là tang vật bị tịch thu, Cục Hải quan TPHCM tập trung nhiều giải pháp và kiến nghị gỡ vướng trong việc xử lý đối với hàng tồn đọng tại cảng biển. Theo Cục Hải quan TPHCM, hiện tại Cảng biển TPHCM đang tồn đọng trên 3.500 container hàng hóa, trong đó phần nhiều là phế liệu nhập khẩu. Số hàng tồn đọng nêu trên nhập khẩu về các cảng biển từ nhiều năm nay, nhưng chủ hàng không đến làm thủ tục thông quan hàng hóa.

Theo phân tích của các đơn vị hải quan, có nhiều nguyên nhân khiến số lượng hàng hóa tồn đọng tại cảng, như: một số doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, thua lỗ, nợ đọng thuế, bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh dẫn đến từ bỏ hàng hóa sau khi đã nhập khẩu về cảng; một số cá nhân, đơn vị nhập khẩu hàng hóa không đủ điều kiện nhập khẩu vào Việt Nam, khi biết không thể làm thủ tục nhập khẩu được đã từ bỏ hàng; một số trường hợp nhập khẩu phế liệu, phế thải từ nước ngoài về rồi từ bỏ hàng hóa… khiến cơ quan Hải quan mất nhiều thời gian theo dõi, xử lý.

Theo Cục Hải quan TPHCM, Thông tư 203/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn xử lý hàng hóa tồn đọng thuộc địa bàn hoạt động hải quan quy định Hội đồng xử lý hàng tồn đọng do cơ quan Hải quan làm Chủ tịch hội đồng, việc này dẫn đến nhiều khó khăn do cơ quan Hải quan do chức năng nhiệm vụ của đơn vị chỉ thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát hải quan theo quy định của Luật Hải quan. Bên cạnh đó, trong thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM cũng gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng nguồn kinh phí để xử lý hàng tồn đọng.

Từ thực tế trên, Cục Hải quan TPHCM báo cáo Lãnh đạo Tổng cục báo cáo Lãnh đạo Bộ Tài chính xem xét sửa đổi Thông tư 203/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 theo hướng giao doanh nghiệp kinh doanh kho bãi cảng làm Chủ tịch Hội đồng xử lý hàng tồn đọng và là đơn vị thực hiện việc bán đấu giá sau khi xác lập quyền sở hữu toàn dân. Trong thời gian chờ sửa đổi Thông tư, Cục Hải quan TPHCM đề nghị Tổng cục Hải quan bố trí, cấp nguồn kinh phí để thanh toán các chi phí phát sinh (kiểm kê, phân loại, giám định, thẩm định…) trong xử lý hàng tồn đọng.