Container thuốc lá quá cảnh vi phạm do Hải quan TPHCM phát hiện, khởi tố năm 2023. Ảnh: L.T

Vi phạm hàng quá cảnh giảm

Theo Cục Hải quan TPHCM, (đơn vị đang quản lý 13 cảng biển, 7 ICD; kiểm tra giám sát tại 43 bến cảng, bến phao; mỗi năm quản lý, xử lý thông quan xuất nhập cảnh cho gần 10.000 lượt tàu biển và hơn 80.000 lượt chuyến bay; làm thủ tục cho hàng chục nghìn tờ khai quá cảnh, tái xuất hàng hóa mỗi năm) chỉ tính riêng trong 2 năm (2022 và 2023), Cục Hải quan TPHCM đã làm thủ tục cho trên 84.000 tờ khai quá cảnh hàng hóa đi Campuchia và làm thủ tục cho hàng hóa tạm nhập, tái xuất, với số lượng trên 7.000 tờ khai.

Với khối lượng hàng hóa lớn, trong thời gian vừa qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan TPHCM đã triển khai nhiều giải pháp nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ mọi hoạt động liên quan đến phương tiện vận tải, hàng hóa trong địa bàn quản lý.

Qua công tác giám sát, quản lý, Cục Hải quan TPHCM đánh giá, bên cạnh nhiều doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật, tuân thủ đúng thông lệ quốc tế về tạm nhập tái xuất, quá cảnh, trung chuyển hàng hóa, cũng còn một số doanh nghiệp lợi dụng các hoạt động này để thực hiện hành vi vi phạm, chủ yếu là khai sai về số lượng, tên hàng, chủng loại, chất lượng, trị giá hải quan, xuất xứ hàng hóa đối với hàng hóa quá cảnh; quá cảnh hàng hóa phải có giấy phép mà không có giấy phép; quá cảnh hàng hóa giả mạo nhãn hiệu... Điển hình còn có những trường hợp doanh nghiệp, cá nhân lợi dụng loại hình quá cảnh đưa hàng cấm, hàng lậu vào Việt Nam và đã bị cơ quan Hải quan phát hiện, khởi tố hình sự…

Chính vì thế, bên cạnh công tác tạo thuận lợi thương mại, để ngăn chặn các hành vi vi phạm nêu trên, cơ quan Hải quan đã có những giải pháp quản lý chặt chẽ để răn đe, phòng ngừa đối với hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, trong đó tập trung chống buôn lậu đối với mặt hàng tái xuất, quá cảnh.

Về công tác kiểm tra giám sát trong quá trình xếp dỡ hàng hóa bằng biện pháp soi chiếu, Cục Hải quan TPHCM đã tăng cường chỉ đạo để tăng tỷ lệ soi chiếu. Thông qua quá trình soi chiếu, nhiều vụ việc có dấu hiệu vi phạm đã được chuyển thông tin cho chi cục xử lý trong quá trình thông quan hàng hóa. Đây là hoạt động vừa mang tính răn đe vừa thể hiện việc triển khai áp dụng công nghệ của Hải quan vào hoạt động quản lý giám sát hàng hóa trong quá trình xếp dỡ, vận chuyển.

Nhờ áp dụng nhiều biện pháp quản lý, giám sát chặt chẽ cũng như xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm về hàng quá cảnh, tạm nhập, tái xuất, tình trạng vi phạm từ loại hình này đã giảm rất nhiều. Nếu như năm 2022, Cục Hải quan TPHCM phát hiện trên 600 vụ vi phạm, số tiền xử phạt vi phạm hành chính trên 2,5 tỷ đồng, thì năm 2023, số vụ vi phạm từ loại hình này giảm chỉ còn trên 160 vụ việc, với số tiền xử phạt vi phạm hành chính gần 700 triệu đồng.

Quản lý chặt chẽ bằng seal định vị

Tăng cường giám sát đối với loại hình tái xuất, quá cảnh, Cục Hải quan TPHCM đã chỉ đạo các đơn vị thực hiện nghiêm quy định. Theo đó, hàng hóa tái xuất, quá cảnh ngoài hồ sơ thủ tục theo quy định, bắt buộc phương tiện phải đáp ứng điều kiện niêm phong, thực hiện niêm phong bằng seal định vị điện tử; theo dõi kiểm tra chặt chẽ việc xác nhận hàng đi và đến theo thời gian đăng ký tuyến đường vận chuyển…

Cụ thể, đối với hoạt động vận chuyển độc lập, vận chuyển giữa các địa bàn giám sát hải quan, Cục Hải quan TPHCM chỉ đạo các chi cục triển khai triệt để việc áp dụng seal định vị điện tử và công tác giám sát hành trình. Đặc biệt, đơn vị thường xuyên cho rà soát kiểm tra các trường hợp vận chuyển quá thời hạn cả chiều đến và đi trên hệ thống. Cục Hải quan TPHCM đã sử dụng hệ thống quản trị HCAS để tiến hành phân tích định kỳ hàng ngày (ở cấp chi cục) và hàng tháng (ở cấp cục) đối với tất cả các trường hợp trên hệ thống để kịp thời phát hiện ra các lô hàng đi vượt quá thời gian theo quy định và có biện pháp phối hợp xử lý.

Để tăng cường hơn nữa hiệu quả quản lý đối với loại hình hàng quá cảnh, hàng vận chuyển độc lập, tạm nhập, tái xuất, Cục Hải quan TPHCM báo cáo Tổng cục Hải quan tăng cường soi chiếu và kiểm tra thực tế đối với hàng quá cảnh tại cửa khẩu xuất cuối cùng đối với những trường hợp doanh nghiệp trọng điểm. Đồng thời, tăng chế tài xử phạt đối với hành vi khai sai tên hàng, số lượng hàng quá cảnh khi sửa đổi, bổ sung Nghị định 128/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ. Cùng với đó, phối hợp cung cấp thông tin các doanh nghiệp trọng điểm về loại hình hình cho Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia và Ban 389 các địa phương nơi có hàng hóa quá cảnh đi qua để tham gia phối hợp giám sát trọng điểm….

Căn cứ vào tình hình thực tế trong từng thời điểm, Cục Hải quan TPHCM sẽ phân tích, đánh giá tình hình, chỉ đạo các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch kiểm soát chuyên đề đối với hàng hóa quá cảnh trong thời gian tới để giám sát hiệu quả.