Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 32 được tổ chức từ ngày 6-8/6/2023 tại Pattaya, Thái Lan. Ảnh: Việt Nga

Tăng vị thế từ các sáng kiến

Theo đánh giá của Vụ Hợp tác quốc tế (Tổng cục Hải quan), vị thế của Hải quan Việt Nam trong ASEAN từng bước được nâng cao thông qua việc đưa ra các sáng kiến hợp tác, hội nhập ASEAN được cộng đồng Hải quan ASEAN ghi nhận. Đặc biệt là có những đề xuất trong thay đổi cơ chế hoạt động mang lại hiệu quả, minh bạch hơn.

Minh chứng là năm 1995, lần đầu tiên Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN- đây có thể ví là lời chào của Hải quan Việt Nam với cộng đồng Hải quan ASEAN. Năm 2004, Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN 12 được tổ chức tại Hà Nội - đánh dấu quá trình tiếp cận ban đầu của Hải quan Việt Nam với Hải quan quốc tế, bắt đầu bước phát triển mới theo định hướng hiện đại hóa. Tháng 6/2014 tại Đà Lạt, Hải quan Việt Nam tiếp tục đăng cai, tổ chức thành công Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 23 tiếp tục khẳng định vị thế của Hải quan Việt Nam trong hợp tác quốc tế và hiện đại hóa hải quan.

Bên cạnh việc tham gia xây dựng và thực hiện các Kế hoạch, Chiến lược phát triển Hải quan ASEAN (SPCD); Cơ chế một cửa ASEAN (ASW); Cơ chế quá cảnh hải quan ASEAN (ACTS); Hiệp định Hải quan ASEAN mới; xây dựng và rà soát Danh mục Biểu thuế hài hòa ASEAN (AHTN) trên phiên bản HS cập nhật..., Hải quan Việt Nam còn tham gia sâu rộng trong các chương trình hợp tác với các nước đối thoại và đối tác của ASEAN như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc-New Zealand, Mỹ trong việc hỗ trợ kỹ thuật nghiệp vụ hải quan.

Điển hình, trong năm 2023, Hải quan Việt Nam đã hoàn thành và triển khai Danh mục AHTN; triển khai ACTS; ký và triển khai thỏa thuận công nhận lẫn nhau về DN ưu tiên trong ASEAN (AAMRA); trao đổi thông tin Tờ khai hải quan ASEAN (ACDD) và Chứng nhận kiểm dịch điện tử (e-phyto) qua ASW. Ngoài ra, Hải quan Việt Nam chủ trì, phối hợp với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Úc tổ chức thành công Chương trình đào tạo cán bộ lãnh đạo hải quan cấp trung (JCMMP) lần thứ 6 vào tháng 10/2023.

Cũng trong năm 2023, với vai trò là chủ tọa trong đàm phán Chương Thủ tục hải quan và tạo thuận lợi thương mại của Hiệp định Thương mại tự do ASEAN- Canada, Hải quan Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu đề ra của Ủy ban đàm phán. Trong vai trò là thành viên, Hải quan Việt Nam đã tích cực tham gia đàm phán nâng cấp các Hiệp định ASEAN- Trung Quốc, ATIGA và bước đầu khởi động đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN - Ấn Độ.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, ngày 8/9/2015, Việt Nam chính thức thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và kết nối kỹ thuật ASW. Tính đến ngày 15/2/2024, NSW đã có 250 TTHC của 13 bộ, ngành kết nối với sự tham gia của hơn 69,5 nghìn DN.

Đối với ASW, toàn bộ 10 nước thành viên ASEAN đã kết nối chính thức ASW từ tháng 2/2019. Tính đến ngày 15/2/2024, Hải quan Việt Nam tiếp tục mở rộng, duy trì kết nối chính thức ASW để trao đổi thông tin chứng nhận xuất xứ mẫu D điện tử với tất cả 9 nước thành viên ASEAN. Phối hợp với Ban thư ký ASEAN và các nước ASEAN để trao đổi chính thức tờ khai hải quan ASEAN theo kế hoạch. Chuẩn bị các yêu cầu liên quan để kết nối thử nghiệm trao đổi chứng nhận kiểm dịch thực vật. Trao đổi để xây dựng giải pháp, lộ trình kết nối trao đổi chứng từ điện tử giữa ASEAN và các đối tác như: Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc.

Theo Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài chính), kết quả đạt được trong hợp tác về lĩnh vực hải quan nhằm mục đích bảo vệ lợi ích kinh tế và ngăn chặn, phòng chống các vi phạm về hải quan, tạo thuận lợi thương mại, đầu tư và giao lưu đi lại giữa Việt Nam và các nước, đồng thời tranh thủ được nguồn hỗ trợ kỹ thuật nghiệp vụ, trang thiết bị... phục vụ quá trình cải cách, hiện đại hóa hải quan.

Tích cực kết nối

Cùng với xu thế chung về hội nhập và phát triển hiện nay trên thế giới, ASEAN luôn có những giải pháp kịp thời khuyến khích các nước thành viên tạo thuận lợi tối đa cho thương mại hợp pháp thông qua tăng cường hợp tác hải quan. Hiện nay, các nước thành viên của ASEAN đang nỗ lực áp dụng các kỹ thuật quản lý hải quan hiện đại, đặc biệt là những chuẩn mực được nêu trong Công ước Kyoto sửa đổi với mục tiêu giảm thời gian giải phóng hàng hoá xuống còn 1 đến 6 giờ tuỳ theo điều kiện của từng nước.

Trong phần thảo luận về Báo cáo xác định khoảng cách về hiện đại hoá của Hải quan ASEAN tại Phiên họp lần thứ 32 của Nhóm làm việc về tăng cường năng lực hải quan các nước thành viên ASEAN (CCBWG) diễn ra vào tháng 3/2023, đại diện Hải quan Việt Nam đã chia sẻ những vấn đề Hải quan Việt Nam tiếp tục cố gắng để đạt mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030.

Hải quan Việt Nam cũng chia sẻ thực tiễn công tác Đánh giá hiệu quả hoạt động định kỳ hàng năm nhằm mục đích đánh giá hiệu quả hoạt động trên tất cả các lĩnh vực như: thu thuế, tạo thuận lợi thương mại, kiểm soát và tăng cường năng lực.

Đặc biệt, năm 2024, Hải quan Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch tổ chức đăng cai Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33 dự kiến tổ chức vào tháng 6. Với vai trò là chủ tịch, Hải quan Việt Nam sẽ tích cực thúc đẩy, giữ vai trò kết nối các nước thành viên để tiếp tục triển khai và hoàn thành các sáng kiến hợp tác hải quan quan trọng trong ASEAN như: trao đổi chứng từ điện tử, DN ưu tiên, thương mại điện tử...

Trong tiến trình chung của hợp tác hải quan ASEAN, Hải quan Việt Nam tiếp tục thực hiện các sáng kiến đang triển khai và nghiên cứu một số nội dung mới như: trao đổi thông tin dữ liệu thương mại điện tử giữa các cơ quan Hải quan và DN thương mại điện tử, rà soát và tháo gỡ các điểm vướng mắc trong quy trình giải phóng hàng.

Hải quan Việt Nam có quan điểm đồng thuận, thống nhất và ủng hộ các sáng kiến hoạt động hợp tác hải quan trong ASEAN nói chung với mục tiêu đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu quả kiểm soát hải quan theo các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế.

Do đó, Hải quan Việt Nam sẽ phối hợp tiếp tục tham vấn và hợp tác về hỗ trợ kỹ thuật với các đối tác như: Úc, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, các Hội đồng kinh doanh EU-ABC, US-ABC trong một số lĩnh vực ưu tiên gồm: DN ưu tiên, Hải quan số, mô hình Hải quan thông minh...