Bà Bùi Thị Thu Hoài, Phó Trưởng phòng, Phó Tổ trưởng Tổ Cải cách nghiệp vụ, Ban Cải cách hiện đại hóa hải quan, Tổng cục Hải quan.

Nội dung cơ bản của Khung SAFE và kết quả phiên họp thứ 29 đã đạt được là gì, thưa bà?

Khung SAFE của WCO là công cụ giúp cho cơ quan Hải quan các nước thành viên theo đuổi và thực hiện mục tiêu chiến lược về đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng và tạo thuận lợi thương mại toàn cầu. Khung SAFE còn là hệ thống chuẩn mực chung làm cơ sở để cơ quan Hải quan các nước thành viên thực hiện.

Hệ thống chuẩn mực này gồm 29 tiêu chuẩn, 79 nội dung trên 3 trụ cột chính. Cụ thể, tại trụ cột I: Hải quan - Hải quan có 11 tiêu chuẩn; trụ cột II: Hải quan - DN có 6 tiêu chuẩn và trụ cột III: Hải quan - các cơ quan Chính phủ có 12 tiêu chuẩn kèm theo các phụ lục hướng dẫn thực hiện.

Khung SAFE được Hội đồng hợp tác Hải quan thế giới thông qua vào tháng 6/2005, đến nay đã trải qua 6 lần rà soát, cập nhật, sửa đổi, bổ sung và có 172/185 cơ quan Hải quan thành viên bày tỏ nguyện vọng tham gia. Ngoài ra, đã có gần 100 nước triển khai chương trình DN ưu tiên (AEO) và hơn 110 thoả thuận công nhận lẫn nhau về AEO được ký kết.

Phiên họp lần thứ 29 vừa diễn ra từ ngày 15-17/11/2023 với sự tham gia của các đại biểu đến từ Khu vực tư nhân (PSCG); Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Tổ chức Quốc tế về Bảo vệ thực vật (IPPC) và cơ quan Hải quan các nước, trong đó có Hải quan Việt Nam.

Phiên họp 29 diễn ra nhằm thảo luận về các đề xuất sửa đổi Khung SAFE cho kỳ sửa đổi 2021-2025. Tại phiên họp này, nhóm làm việc đã phê duyệt cơ chế sàng lọc mới cho kỳ sửa đổi Khung SAFE. Thông qua cơ chế sàng lọc và thảo luận tại phiên họp, có 8/20 đề xuất nhận được sự ủng hộ của đa số thành viên và dự kiến sẽ quyết định trong phiên họp tới. Theo đó, 8 đề xuất này tập trung vào việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng; thông qua các tiêu chuẩn tăng cường sự kết nối chặt chẽ Hải quan - DN, thuận lợi cho AEO.

Đặc biệt, qua bảng khảo sát thí điểm và thời gian tới sẽ chính thức triển khai, phiên họp đã đạt được sự thống nhất trong việc tăng cường đánh giá, giám sát việc thực hiện Khung SAFE.

Ngoài ra, phiên họp cũng đạt được sự đồng thuận thiết lập kho dữ liệu trực tuyến lưu giữ kết quả của cơ quan Hải quan trong việc cộng tác với các Cơ quan Quản lý biên giới, tập trung vào việc quản lý tuân thủ về môi trường theo trụ cột III của Khung SAFE. Nhóm làm việc cũng thông qua Báo cáo nghiên cứu về thiết bị bảo mật thông minh (Smart Security Devices).

Phiên họp cũng đề cập đến nhiều chủ đề quan trọng khác như: thông qua hướng dẫn về hợp tác Hải quan - cơ quan Cảng. Ngoài ra, các cuộc thảo luận cũng xoay quanh việc mở rộng đối tượng công nhận AEO đối với các DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, các bên liên quan trong chuỗi thương mại điện tử.

Có thể nói, phiên họp thứ 29 đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc thông qua một số sáng kiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng của việc sửa đổi Khung SAFE. Tại các cuộc thảo luận tới hứa hẹn sẽ tiếp tục mang lại những cải tiến tính hiệu lực của Khung SAFE, thúc đẩy tiến trình phục hồi của DN và tạo thuận lợi cho thương mại toàn cầu.

Từ kết quả trên, theo bà, Hải quan Việt Nam đã đạt được kết quả gì trong quá trình triển khai Khung SAFE?

Hải quan Việt Nam đăng ký thực hiện Khung SAFE từ năm 2005, thí điểm chương trình AEO từ năm 2011 và chính thức triển khai từ năm 2015. Ngày 28/7/2021, Hải quan Việt Nam đã ban hành Quyết định số 2140/QĐ-TCHQ về kế hoạch triển khai các nội dung thuộc Khung SAFE giai đoạn 2021-2025. Kể từ khi đăng ký, Hải quan Việt Nam luôn nỗ lực thực hiện các tiêu chuẩn và nội dung thuộc Khung SAFE.

Thống kê cho thấy, Hải quan Việt Nam đã thực hiện 13/29 tiêu chuẩn, 23/79 nội dung; thực hiện (một phần) 10/29 tiêu chuẩn, 46/79 nội dung; chưa thực hiện 5/29 tiêu chuẩn, 10/79 nội dung. Đánh giá chỉ ra, các nội dung triển khai cơ bản đã đáp ứng yêu cầu của Khung SAFE.

Trong đó, tại trụ cột I, Hải quan Việt Nam đã hoàn thành cơ sở pháp lý về thẩm quyền kiểm tra, giám sát hàng hóa; áp dụng quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ hải quan theo tiêu chuẩn của Khung SAFE; triển khai hải quan điện tử; áp dụng các tiêu chuẩn trao đổi dữ liệu của WCO; áp dụng chữ ký số; hiện đại hóa trang thiết bị kiểm tra, giám sát; hợp tác với các bên về trao đổi thông tin và phối hợp kiểm tra lô hàng có rủi ro cao; thường xuyên đo lường hiệu quả hoạt động; thực hiện tuyên bố Arush về liêm chính.

Tại trụ cột II, Hải quan Việt Nam đã xây dựng cơ sở pháp lý về chế độ ưu tiên đối với DN như các điều kiện để áp dụng chế độ ưu tiên và các chính sách ưu tiên đối với DN; quy định về điều kiện đánh giá, cấp phép, quản lý đối với AEO; quy định về công nhận lẫn nhau về AEO. Kết quả này khẳng định, Hải quan Việt Nam luôn tạo điều kiện thuận lợi thương mại, khuyến khích DN tham gia chương trình AEO.

Ở trụ cột III, việc Việt Nam thành lập Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đã giúp cho sự phối hợp đảm bảo an ninh, an toàn trên các tuyến biên giới giữa cơ quan Hải quan và cơ quan chức năng thuộc các bộ, ngành được diễn ra thường xuyên hơn. Đồng thời, Việt Nam đã kết nối chính thức Cơ chế một cửa ASEAN để trao đổi thông tin chứng nhận xuất xứ, thông tin về các lô hàng có rủi ro cao trên cơ sở thỏa thuận và kế hoạch hành động chung đã được ký kết và theo từng vụ việc phát sinh.

Qua phiên họp thứ 29, bà có đề xuất gì cho Hải quan Việt Nam trong thời gian tới?

Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhưng vẫn còn nhiều nội dung Hải quan Việt Nam chưa triển khai hoặc mới triển khai một phần. Do đó, thời gian tới, Hải quan Việt Nam cần tiếp tục triển khai để đưa những nội dung trong Khung SAFE đi vào thực tiễn và đạt hiệu quả cao hơn.

Việc triển khai Khung SAFE mang tầm quan trọng trong cuộc cải cách hiện đại hóa hải quan, do đó, Hải quan Việt Nam cần đẩy mạnh việc hiện đại hóa, đầu tư trang thiết bị thông minh, đảm bảo công tác kiểm soát, giám sát. Đồng thời, điện tử hóa các quy trình thủ tục hải quan nhằm tạo thuận lợi thương mại. Tăng cường, mở rộng đối tượng AEO đối với các DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, các bên liên quan đến thương mại điện tử và các vấn đề khác liên quan đến AEO như MRA, kiểm toán hải quan... Đặc biệt, tích cực phối kết hợp với các bộ, ngành, cơ quan khác, cơ quan Hải quan các nước để trao đổi thông tin, công nhận kết quả lẫn nhau hướng tới mục tiêu phát triển, hợp tác.

Xin cảm ơn bà!