Công nhân tháo dỡ sang tải hàng gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị. Ảnh: H.Nụ

Thực hiện theo cam kết quốc tế

Những ngày qua dư luận quan tâm đến tình trạng hàng hoá nước ngoài lợi dụng chính sách, pháp luật Việt Nam “xé lẻ” đơn hàng dưới 1 triệu đồng để né thuế, hưởng ưu đãi gây thất thu, cạnh tranh không lành mạnh. Nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam cần thay đổi quy định để ngăn chặn tình trạng thất thu thuế do các giao dịch xuyên biên giới thông qua các sàn TMĐT giá rẻ, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp (DN) sản xuất, bán lẻ trong nước tuân thủ pháp luật.

Theo tìm hiểu, trước đây, để đơn giản hóa việc quản lý thuế, hàng hóa NK qua các hệ thống TMĐT xuyên biên giới và có giá trị dưới 1 triệu đồng được miễn thuế, Việt Nam thực hiện theo cam kết quốc tế trong Công ước Kyoto 1973 vì mức thuế nhỏ so với chi phí quản lý. Điều này cũng giúp khuyến khích việc tiêu dùng hàng giá trị nhỏ của người dân.

Cụ thể, tại Chuẩn mực 4.13, mục A Chương IV - Thuế hải quan và thuế khác của Công ước Kyoto sửa đổi quy định: “Luật pháp quốc gia phải quy định trị giá tối thiểu và/hay số thuế hải quan và thuế khác tối thiểu mà dưới mức đó không thu thuế hải quan và thuế khác”.

Tại Việt Nam, Chính phủ quy định chi tiết trong Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg ngày 30/11/2010. Theo đó, tại Điều 1 Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg quy định “hàng hóa NK gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống được miễn thuế NK và thuế GTGT”.

Như vậy, Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg được ban hành trên cơ sở Luật Điều ước quốc tế, Công ước Kyoto và các thông lệ quốc tế có hiệu lực tại thời điểm năm 2010.

Đồng thời, tại khoản 5 Điều 16 Luật Thuế XK, thuế NK quy định hàng hóa có trị giá hoặc có số tiền thuế phải nộp dưới mức tối thiểu được miễn thuế NK. Trong đó, được quy định cụ thể tại khoản 2, khoản 3 Điều 29 Nghị định 134/2016/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 11 Điều 1 Nghị định 18/2021/NĐ-CP.

Ngoài ra, tại một số các hiệp định thương mại tự do cũng quy định cụ thể về thuế đối với các lô hàng trị giá thấp như: Điều 8.2.d Hiệp định tạo thuận lợi cho thương mại (TFA) quy định trong phạm vi có thể, về trị giá lô hàng tối thiểu hoặc số lượng thuế hải quan phải nộp sẽ không được thu, ngoại trừ một số loại hàng hóa nhất định đã được quy định. Hay tại Điều 5.7.1.f Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) quy định trong các tình huống thông thường, quy định không tính thuế hải quan đối với hàng chuyển phát nhanh có trị giá bằng hoặc thấp hơn khoản cố định được quy định theo luật của mỗi bên.

Theo ông Đặng Sơn Tùng, Phó Cục trưởng Cục Thuế XNK, Tổng cục Hải quan, quy định về miễn thuế đối với hàng hóa NK có trị giá thấp của Việt Nam thời gian qua là phù hợp với các cam kết quốc tế. Liên quan đến định mức miễn thuế, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành của Việt Nam chỉ quy định miễn thuế đối với hàng hóa NK gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh.

Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ, lượng hàng hóa NK có giá trị nhỏ qua các sàn TMĐT đang ngày càng chiếm khối lượng lớn. Do đó, Chính phủ giao Bộ Tài chính chỉ đạo các đơn vị tham mưu chính sách của Bộ nghiên cứu, đánh giá và rà soát để hoàn thiện chính sách thuế nhằm bảo đảm mục tiêu phát triển hoạt động TMĐT nhưng không làm thất thu NSNN.

Đề xuất “siết lại” để quản lý hiệu quả hơn

Phát biểu giải trình ngày 29/10/2024 tại Quốc hội về vấn đề cử tri, đại biểu Quốc hội và dư luận quan tâm đến hàng hoá NK có trị giá thấp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thực tế hiện nay một số quốc gia đã dần bãi bỏ thực hiện thông lệ và thực hiện thu thuế đối với hàng hóa có trị giá thấp.

Điển hình, tại EU từ 1/7/2021 thực hiện thu thuế GTGT đối với các lô hàng từ 22 Euro trở xuống. Hay tại Vương quốc Anh xoá bỏ việc miễn thuế đối với hàng hoá dưới 135 USD vào năm 2022. Còn Singapore từ ngày 1/1/2023, đất nước này bãi bỏ quy định miễn thuế hàng hoá giá trị nhỏ vận chuyển và giao dịch qua TMĐT. Trong khi đó Thái Lan đánh thuế GTGT 7% với tất cả các loại hàng hoá NK.

Vì vậy, để phù hợp với xu hướng hiện nay, Bộ Tài chính đang rà soát và sẽ trình Thủ tướng Chính phủ bãi bỏ Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg. Tuy nhiên cần xin ý kiến các cơ quan có thẩm quyền về thực hiện điều ước quốc tế (như Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao) để xem xét trách nhiệm của Việt Nam trong quá trình thực hiện Công ước Kyoto về không thu thuế hải quan và thuế khác đối với hàng hóa có trị giá tối thiểu.

Ngoài ra, thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại công văn số 5657/VPCP-KTTH ngày 26/7/2023 của Văn phòng Chính phủ về việc giao Bộ Tài chính tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Nghị định TMĐT, trình Chính phủ xem xét, quyết định trong quý 4/2024. Theo đó, các đơn vị tham mưu chính sách của Bộ Tài chính đang nghiên cứu, rà soát lại quy định về miễn thuế đối với hàng hóa XNK giao dịch qua TMĐT vừa đảm bảo công tác quản lý hải quan vừa tránh thất thu ngân sách.

Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK giao dịch qua TMĐT, Bộ Tài chính với tư cách là đơn vị chủ trì xây dựng sẽ đánh giá tác động của TMĐT đối với nền kinh tế nói chung và sản xuất trong nước nói riêng để đảm bảo hiệu quả của công tác thu thuế đối với những nội dung quy định về miễn thuế, thu thuế tại dự thảo Nghị định.

Ngoài ra, cần phải có đánh giá tổng thể liên quan đến phạm vi quản lý của nhiều ngành, lĩnh vực, trong đó có Bộ Công Thương đã được giao chủ trì quản lý về TMĐT cũng như phòng vệ thương mại và bảo hộ thị trường trong nước.

Trong thời gian sớm nhất, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) sẽ phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Bộ Công Thương để nghiên cứu đánh giá chuyên sâu về vấn đề quan trọng này. Từ đó có những nội dung tham mưu tổng thể, đảm bảo chính sách được xây dựng phù hợp với chủ trương, quan điểm của Nhà nước, cập nhật tình hình phát triển nhanh chóng của công nghệ và thương mại thế giới, hài hòa lợi ích giữa các bên chịu tác động.

Theo ông Đặng Sơn Tùng, cơ quan Hải quan xác định TMĐT phát triển sẽ thúc đẩy nền kinh tế đi lên, nhưng cũng sẽ đặt ra nhiều khó khăn cho công tác quản lý, nhất là quản lý thuế của cơ quan Hải quan. Để bảo đảm các quy định tuân thủ đúng pháp luật Việt Nam cũng như tương thích với các điều ước, hiệp định... quốc tế, cơ quan soạn thảo đang cân nhắc kỹ lưỡng các quy định đối với chính sách thuế.

Trong đó, khi một lĩnh vực phát triển mạnh thì trước khi ban hành quy định cần phải có quá trình nghiên cứu, thu thập kinh nghiệm từ các nước trong khu vực và thế giới để bảo đảm mục tiêu vừa tạo thuận lợi nhưng không làm thất thu thuế cho Nhà nước và hướng người khai hải quan, DN tuân thủ và thực hiện nghĩa vụ thuế theo đúng pháp luật. Ngoài ra, việc thu thuế, miễn thuế cần được thực hiện theo các cam kết quốc tế và pháp luật trong nước trên cơ sở đánh giá ưu/nhược điểm, tác động đối với các bên liên quan, ông Đặng Sơn Tùng nhấn mạnh.