Nhiều DN bất động sản TPHCM đứng trước nguy cơ phá sản. Ảnh Thu Dịu

Lý giải nguyên nhân này, theo Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA), sự mâu thuẫn và thiếu đồng bộ giữa Luật Đầu tư, Luật Đất đai và Luật Quy hoạch đô thị dẫn tới ách tắc trong việc phê duyệt quy hoạch 1/500 đối với các dự án bất động sản tại TPHCM.

Cụ thể, tất cả dự án có quỹ đất hỗn hợp phải chuyển mục đích sử dụng đất thành đất ở thì phải thực hiện thủ tục quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Điều 32 Luật Đầu tư và Điều 170 Luật Nhà ở. Thế nhưng sau khi đã có quyết định chủ trương đầu tư thì nhà đầu tư lại không làm được thủ tục phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho biết, điểm khác biệt của dự án nhà ở thương mại so với các dự án kinh doanh bất động sản khác là khi thực hiện thủ tục quyết định chủ trương đầu tư thì nhà đầu tư đã tạo lập được quỹ đất.

Quy định "chủ đầu tư lập quy hoạch chi tiết khu vực được giao đầu tư" của Luật Quy hoạch đô thị không thống nhất với Luật Đất đai và Luật Đầu tư. Hiệp hội này cho rằng, cả chủ đầu tư dự án hoặc nhà đầu tư thực hiện dự án hoặc người sử dụng đất đều có quyền tổ chức lập quy hoạch chi tiết khu vực được giao đầu tư.

Do cách hiểu máy móc về nội dung Khoản 7 Điều 19 Luật Quy hoạch đô thị mà hiện nay gần như tất cả các dự án đầu tư sau khi đã được chính quyền TPHCM ban hành quyết định chủ trương đầu tư, đều bị ách tắc, vì cơ quan chuyên môn không nhận hồ sơ trình duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 của nhà đầu tư mà yêu cầu phải là hồ sơ của chủ đầu tư.

Khi không có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 thì không có cơ sở để lập dự án đầu tư và công nhận chủ đầu tư.

Để giải quyết ách tắc này, HoREA đề nghị chính quyền TPHCM cho phép Sở Quy hoạch Kiến trúc nhận và giải quyết hồ sơ quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 (hoặc bản vẽ tổng mặt bằng dự án) của nhà đầu tư đã có quyết định chủ trương đầu tư của UBND TPHCM.

Về lâu dài, HoREA đề nghị xem xét sửa đổi, bổ sung Khoản 7 Điều 19 Luật Quy hoạch đô thị, theo hướng: "Chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng, nhà đầu tư, người sử dụng đất tổ chức lập quy hoạch chi tiết khu vực được giao đầu tư", để giải quyết triệt để vấn đề xung đột của các luật.

Ngoài vấn đề vướng quy hoạch 1/500, quy định phải có 100% đất ở (đất có sổ đỏ) thì mới được chỉ định chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại cũng là một trong những vướng mắc rất lớn và cũng là một nguyên nhân chủ yếu gây ách tắc thị trường bất động sản hiện nay.

Theo thống kê của Sở Xây dựng TPHCM, từ ngày 1/7/2015 đến tháng 8/2018, đã có 170 dự án được chính quyền TPHCM chấp thuận chủ trương đầu tư, công nhận chủ đầu tư, thì chỉ có 44 dự án, chiếm tỷ lệ 25,9% là dự án đã có sổ đỏ (đất ở); đối với 126 dự án còn lại, chiếm tỷ lệ 74,1% có nguồn gốc do đền bù đất nông nghiệp hoặc đất chuyên dùng nên chưa được chuyển đổi thành đất ở.

Đến nay, các dự án có quỹ đất hỗn hợp không được chỉ định chủ đầu tư và cũng chưa có cơ chế giải quyết các thủ tục hành chính công nhận chủ đầu tư, dẫn đến ách tắc dự án, làm cho thị trường bất động sản bị sụt giảm nguồn cung. Nhiều doanh nghiệp rơi vào hoàn cảnh rất khó khăn, còn người tiêu dùng khó tiếp cận sản phẩm nhà ở, giá nhà có xu hướng tăng.