Nguồn tăng thu ngân sách chủ yếu từ nội lực nền kinh tế
	Nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên chịu nhiều tác động đan xen

So sánh mức thay đổi lãi suất điều hành của Việt Nam so với một số nước trong khu vực.

Doanh nghiệp lo khó tìm nguồn vốn rẻ

Một doanh nghiệp chia sẻ, khoản vay của công ty sắp tới kỳ đáo hạn, nếu tiếp tục được vay thì lãi suất sẽ không còn rẻ như trước, từ đó tạo thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp trong bối cảnh nhiều chi phí đầu vào tăng, chi phí nhập khẩu nguyên phụ liệu tăng cao trước áp lực lạm phát tại nhiều quốc gia trên thế giới. Từ vấn đề về lãi suất cao, đại diện doanh nghiệp này cho rằng, doanh nghiệp không chỉ đối mặt với việc khó tiếp cận nguồn vốn, chi phí tăng mà còn giảm khả năng cạnh tranh trong thị trường xuất nhập khẩu, cũng như ảnh hưởng đến thị trường hàng hóa.

Theo khảo sát mới đây của Công ty Cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), có đến 96,1% doanh nghiệp đang chịu áp lực tăng giá của các yếu tố đầu vào sản xuất; đặc biệt, cường độ áp lực tại 1/3 số doanh nghiệp này đang ở mức rất cao. Các khoản gia tăng chi phí sản xuất đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong các tháng cuối năm bao gồm: lãi suất ngân hàng, tỷ giá hối đoái, giá xăng dầu, chi phí logistics trên thị trường quốc tế…

Thực tế là nguy cơ tăng lãi suất cho vay đã hiện hữu ngay sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành quyết định tăng một loạt lãi suất điều hành, với mức tăng lên tới 1%. Lần tăng này đã bù lại 2 trong số 3 lần cắt giảm 50 điểm cơ bản được thực hiện đối với lãi suất tái cấp vốn và chiết khấu vào năm 2020 để hỗ trợ nền kinh tế do đại dịch Covid-19. Vì thế, hàng loạt ngân hàng TMCP tư nhân đã tăng đáng kể lãi suất huy động, với mức tăng từ 0,3% lên đến 0,5%/năm tại nhiều kỳ hạn.

Theo dự báo của Công ty Chứng khoán VNDirect, lãi suất tiền gửi có thể tăng thêm 0,3-0,5 điểm % trong những tháng cuối năm 2022. Sang năm 2023, VNDirect cho rằng đà tăng lãi suất tiền gửi sẽ duy trì do NHNN tăng lãi suất điều hành để kiềm chế lạm phát, ổn định tỷ giá, đồng thời ngân hàng thương mại tăng nhu cầu huy động vốn để tài trợ cho hoạt động cho vay trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ.

Lãi suất huy động tăng sẽ khiến chêch lệch giữa lãi suất huy động và cho vay (NIM) trở nên hạn hẹp, ảnh hưởng đến tăng trưởng lợi nhuận cũng như nguồn thu của các ngân hàng. Ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội chia sẻ, nhiều doanh nghiệp đang phải vay ngân hàng với lãi suất trên 9%năm, thậm chí với mức lãi suất cao lên tới 9,5-9,7%/năm.

Ổn định lãi suất

Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng từ lãnh đạo Chính phủ đến cơ quan quản lý đều lên tiếng về việc sẽ giữ ổn định mặt bằng lãi suất. Với các chính sách đã ban hành, công việc này không phải là “bất khả thi”, thậm chí còn nhiều “cửa sáng”.

Cụ thể là, gói hỗ trợ lãi suất 2% quy mô 40.000 tỷ đồng còn rất nhiều dư địa, khi mới giải ngân được được khoảng 13,5 tỷ đồng đến cuối tháng 8/2022 – rất thấp so với mục tiêu đề ra. Vì thế, thúc đẩy giải ngân hiệu quả gói hỗ trợ này sẽ giảm những tác động tiêu cực của việc tăng lãi suất cho vay. Bên cạnh đó, NHNN vẫn còn nhiều công cụ để khuyến khích ngân hàng thương mại giữ mặt bằng lãi suất cho vay như yêu cầu cắt giảm chi phí và một phần lợi nhuận để tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn, đẩy mạnh ngân hàng số…

Các chuyên gia của Maybank Investment Bank dự đoán, NHNN sẽ không điều chỉnh lãi suất trong thời gian còn lại của năm 2022, do nhà điều hành có thể không muốn thắt chặt chính sách tiền tệ quá mức làm cản trở việc phục hồi kinh tế.

Tuy nhiên, lãi suất tăng hay dòng vốn hạn hẹp hơn sẽ là điều khó tránh với nhiều doanh nghiệp tại các lĩnh vực không được ưu tiên, lĩnh vực rủi ro hoặc các doanh nghiệp chưa có uy tín để có thể vay nguồn vốn giá rẻ, ưu đãi từ ngân hàng. Do đó, khuyến nghị được đưa ra với các doanh nghiệp là cần tái cơ cấu hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo các hoạt động kinh doanh có hiệu quả và sử dụng nguồn vốn phải tiết kiệm hơn, đa dạng hơn.

Thận trọng với cung tiền

Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Đình Cung, áp lực lạm phát đang rất cao, chính sách tiền tệ sắp tới đây không thể hỗ trợ tăng trưởng, dư địa của chính sách tài khóa sẽ giảm, chi phí đầu vào tăng, động lực tăng trưởng thời gian tới không còn nhiều tích cực như xuất khẩu sẽ giảm, FDI vào sẽ giảm… và tiềm ẩn nhiều khó khăn. Nên vị này cho rằng cần một cách tiếp cận động lực tăng trưởng mới, trong đó có đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công.

Tương tự, ông Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ Quốc gia cho rằng, nền kinh tế Việt Nam hiện nay cần vốn, nhưng cái cần hơn, cấp thiết hơn là hấp thụ vốn. Vì vậy, chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ phải phối hợp tốt.

Theo đánh giá của nhiều tổ chức quốc tế, tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam vẫn thuộc hàng cao nhất thế giới khi đã đạt mức 124% vào cuối năm 2021. Mặc dù tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody’s vừa nâng mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam từ mức Ba3 lên mức Ba2, song vẫn tiếp tục cảnh báo về tỷ lệ tín dụng/GDP của nước ta. Trong khi đó, các chuyên gia của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho rằng, hạn mức tăng trưởng (room) tín dụng 14% của Việt Nam vẫn là quá cao và cần hạ xuống 12%. Tăng trưởng tín dụng ở các nước trong khu vực năm nay cũng được dự báo chỉ ở mức 8-10%. Nên nhiều ý kiến nhận định, sở dĩ các doanh nghiệp còn trong tình trạng “khát vốn” là do cấu trúc tín dụng có biểu hiện chảy lệch sang các lĩnh vực rủi ro, đặc biệt là bất động sản.

Rõ ràng, những vấn đề trên cho thấy, cùng với giữ ổn định kinh tế, việc kiểm soát cung tiền của nền kinh tế là rất cần thiết. Theo ông Trương Văn Phước, nguyên quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, thời gian tới, chính sách tiền tệ cần phải định hướng dòng chảy tín dụng qua các hệ số rủi ro. Đây là một cách hỗ trợ cho chính sách tài khóa gián tiếp, vì dòng vốn đi vào nền kinh tế nếu làm cho lạm phát thấp xuống thì sẽ làm cho nguồn thu tăng lên. Nhưng vị chuyên gia này cũng nhận định, thị trường vốn còn nhiều hạn chế, nhất là thị trường trái phiếu nên cần thúc đẩy để xây dựng một thị trường không chặt quá, không lỏng quá, giải tỏa bớt áp lực lên thị trường tiền tệ.

Tại buổi làm việc với Thủ tướng về ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng mới đây, lãnh đạo NHNN cho biết sẽ kiên trì các giải pháp theo mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, nhưng "ổn định không có nghĩa là cố định", mà theo sát mọi diễn biến để điều hành phù hợp tình hình. Vì thế, Thủ tướng đã yêu cầu lựa chọn phân bổ vốn tín dụng hợp lý, hiệu quả, tập trung cho sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên; đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, phấn đấu giữ ổn định hoặc giảm lãi suất cho vay để góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh.