Giải ngân nhanh và giải ngân có hiệu quả nguồn vốn đầu tư công là một trong những công việc quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN trong trung và dài hạn. Tuy nhiên, theo số liệu của Bộ Tài chính, số liệu giải ngân nguồn vốn ODA và vay ưu đãi từ năm 2016 đến nay đều không đạt dự toán. Tính từ đầu giai đoạn đến hết nửa năm 2019, số đã giải ngân mới bằng 54,5% kế hoạch đã giao của giai đoạn 2016 - 2019 và bằng 36,96% kế hoạch trung hạn. Như vậy, con số chưa giải ngân so với kế hoạch 300.000 tỷ đồng ban đầu là còn 166.958 tỷ đồng. Theo kế hoạch điều chỉnh của Quốc hội là 360.000 tỷ đồng của cả giai đoạn 2016 - 2020, thì số còn lại là 222.958 tỷ đồng.

Nguyên nhân giải ngân chậm có nhiều và đa dạng đúng kiểu “mỗi nhà mỗi cảnh”. Đơn cử ví dụ tại Bộ Giao thông vận tải, Thứ trưởng Bộ này là ông Nguyễn Ngọc Đông cho biết, một số dự án đang trong giai đoạn quyết toán cần hoàn thiện một số thủ tục trước khi tiến hành giải ngân. Bộ cũng gặp khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng đối với một số dự án; vướng mắc trong quá trình thi công…

Trong khi đó, tại TP HCM – địa phương giải ngân vốn ODA cấp phát từ ngân sách Trung ương còn chưa đạt được 50% kế hoạch – thì cho biết nguyên nhân là do phân bổ vốn thấp hơn nhiều so với nhu cầu của thành phố, dẫn đến không đảm bảo tiến độ thực hiện dự án theo đúng các hiệp định vay đã cam kết, sớm đưa dự án vào khai thác sử dụng…

Xét trên tổng thể, mỗi một vướng mắc, khó khăn đều phải được giải quyết đúng trình tự, thủ tục để đảm bảo sự minh bạch và chuẩn xác. Đơn vị chủ trì là Bộ Tài chính vẫn đang hàng ngày, hàng giờ tập trung xử lý thông qua việc ghi nhận ý kiến, qua đó hoàn thiện cơ chế chính sách, đặc biệt là trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 132/2018/NĐ-CP và Nghị định 16/2016/NĐ-CP để thúc đẩy giải ngân.

Tuy nhiên, việc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương phải là yếu tố tiên quyết. Trước tiên là quyết liệt chỉ đạo các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, đẩy mạnh công tác nghiệm thu, thanh toán để đảm bảo giải ngân hết kế hoạch giao của từng dự án. Sau đó là quyết liệt gắn trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị về kết quả giải ngân; đồng thời chỉ đạo các cơ quan phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư, ban quản lý dự án để nhanh chóng giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai dự án,… Chỉ riêng sự quyết liệt này, có lẽ đã giải quyết được hơn phân nửa các vấn đề ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.