Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan

Dưới góc độ một chuyên gia kinh tế, bà đánh giá như thế nào về quá trình tái cơ cấu kinh tế của Việt Nam trong thời gian qua?

Thời gian vừa qua, từ khi phát động những nỗ lực tái cơ cấu kinh tế, chúng ta đã làm được một số việc. Về chủ trương chính sách, tôi thấy đã đưa ra những khuôn khổ mới về chủ trương, ví dụ thể chế hóa công cuộc tái cơ cấu qua hệ thống luật pháp để thực hiện. Tuy nhiên cũng phải thừa nhận trên thực tế chuyển động của tái cơ cấu biến thành các hành động cụ thể còn có mức độ, chưa được như mong muốn. Tái cơ cấu vẫn tập trung rất cao vào ba lĩnh vực là DNNN, ngân hàng thương mại và đầu tư công. Trên cả ba lĩnh vực đó, kết quả cụ thể đo bằng những báo cáo đưa ra vẫn chưa được như mong muốn của xã hội. Có những kết quả đạt được nhưng chưa thực sự tạo ra thay đổi về chất.

Cụ thể ở lĩnh vực tái cấu trúc DNNN, bà đánh giá như thế nào?

Liên quan đến tái cơ cấu DNNN, mọi người vẫn đang rất lo lắng việc có thực hiện được chỉ tiêu Thủ tướng đặt ra là cổ phần hóa 432 DNNN hay không. Trong trường hợp cổ phần hóa được 432 DNNN này, thì một điều quan trọng không kém là có thay đổi được cấu trúc, hệ thống quản trị để tăng hiệu quả của DN hay không? Đó đều là những mối quan tâm lớn. Ngoài ra việc thoái vốn khỏi các ngành không phải cốt lõi của DNNN cũng còn chậm chạp.

Còn trong lĩnh vực ngân hàng, đã sắp xếp lại nhiều ngân hàng trong hệ thống song nợ xấu trong hệ thống ngân hàng vẫn là vấn đề lớn nhất cần phải quan tâm. Đổi mới hệ thống quản trị ngân hàng để sau này giải quyết được căn cơ các vấn đề của hệ thống ngân hàng vẫn chưa thấy được rõ ràng. Lĩnh vực đầu tư công cũng còn nhiều vấn đề cần lưu ý. Chẳng hạn mặc dù tỷ lệ đầu tư công có giảm xuống nhất định song tỷ trọng đầu tư công còn rất lớn, hiệu quả đầu tư công vẫn chưa được chứng minh bằng các con số rõ rệt. Tái cơ cấu kinh tế vẫn còn nhiều ngổn ngang và cần cố gắng làm tiếp.

Về phía địa phương, thực sự vẫn chưa thấy có sự chuyển động rõ ràng trong quá trình tái cơ cấu. Tái cơ cấu ở cấp độ địa phương là rất cần thiết. Hiện nay, chỉ có ngành nông nghiệp đang tập trung tái cơ cấu còn các lĩnh vực khác như công nghiệp, lĩnh vực hạ tầng, là các nơi thu hút lượng vốn rất lớn đầu tư công cũng như đầu tư xã hội, lại chưa thấy các chương trình tái cơ cấu rõ rệt được thực hiện.

Theo bà, trong thời gian tới chúng ta cần tập trung vào những lĩnh vực gì để tái cấu trúc hiệu quả nền kinh tế?

Tôi nghĩ việc tái cấu trúc phải tập trung vào những lĩnh vực tính hiệu quả còn chưa cao, đang hút nhiều nguồn lực của đất nước. Ví dụ như lĩnh vực công nghiệp, lĩnh vực hạ tầng là những nơi hút nguồn tài chính rất lớn, kể cả từ ngân sách. Bây giờ phải tập trung vào nó để cải thiện được về chất lượng của vốn, tính hiệu quả của vốn, của nền kinh tế.

Nông nghiệp là lĩnh vực nguồn vốn đổ vào đó không nhiều, song hiệu quả về vốn không thua kém các lĩnh vực khác, do đó cần phải nâng cao chất lượng của ngành nông nghiệp, chất lượng của sản phẩm nông nghiệp để thay đổi được tính hiệu quả, tính cạnh tranh của ngành nông nghiệp, qua đó góp phần cải thiện đời sống của nông dân. Các ngành khác lại là nơi sử dụng nguồn lực quá lớn, cho nên muốn tổng thể nền kinh tế cải thiện được tính hiệu quả thì phải tập trung vào những ngành đang sử dụng rất nhiều nguồn lực mà hiệu quả chưa cao. Đó cũng là lý do chúng ta quan tâm tới khu vực DNNN vì đây là nơi sử dụng nhiều nhất nguồn lực, mà hiệu quả lại không cao. Tôi cho rằng muốn thực hiện được yêu cầu của tái cơ cấu là thay đổi lại căn bản về sử dụng hiệu quả nguồn lực thì cần theo hướng này.

Xin cảm ơn bà!