Thấy gì qua bức tranh về đại lý làm thủ tục hải quan hiện nay? - Bài 2: Dịch vụ khai thuê lấn át chính thống
	Thấy gì qua bức tranh về đại lý làm thủ tục hải quan hiện nay? Bài 1: Chưa đúng “chất” đại lý!

Hàng hóa XNK tại cảng Hải Phòng. Ảnh: N.Linh.

“Thả rông” chữ ký số

Cục Hải quan TPHCM vừa chuyển hồ sơ vụ vi phạm liên quan đến 2 lô hàng NK của Công ty TNHH MTV T.F (Long An) để điều tra vì có dấu hiệu tội trốn thuế.

Qua kiểm tra báo cáo quyết toán xuất nhập tồn kho nguyên liệu, vật tư NK và sản phẩm XK theo loại hình gia công năm 2017 thuộc 2 lô hàng NK của Công ty TNHH MTV T.F, Cục Hải quan TP HCM phát hiện công ty này vi phạm về quản lý nguyên liệu vật tư máy móc, thiết bị, sản phẩm gia công dẫn đến hàng hóa thực tế tồn kho thiếu so với chứng từ kế toán, sổ sách kế toán. Trị giá hàng vi phạm gần 3 tỷ đồng, số thuế ấn định cho nguyên liệu thiếu gần 680 triệu đồng. Cùng với đó, công ty có ký hợp đồng gia công lại nhưng không thông báo cho cơ quan Hải quan theo quy định.

Điều lạ là, công ty này không hay biết và không làm thủ tục NK 2 lô hàng trong tháng 10 và tháng 11/2017. Sự việc được làm sáng tỏ khi Cục Hải quan TPHCM xác minh được biết, việc làm thủ tục giao nhận của Công ty TNHH MTV T.F được thông qua Công ty TNHH MTV vận tải Union Champion, nhưng công ty này đã ngưng hoạt động. Xác minh thông tin lô hàng tại cảng Cát Lái, các thông tin liên quan đến lô hàng của Công ty TNHH MTV T. F đều đã qua khu vực giám sát và được thông quan, nên chính công ty phải chịu trách nhiệm.

Trên đây là một ví dụ cho thấy việc ĐLLTTHQ lợi dụng vi phạm không chỉ xảy ra đơn lẻ, sự lỏng lẻo trong quản lý chữ ký số của DN XNK đã tạo cơ hội cho các hành vi vi phạm xảy ra. Theo Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư- Cục Hải quan TPHCM, có tình trạng một số tổ chức, cá nhân (dịch vụ khai thuê hải quan, nhân viên đại lý hải quan) lợi dụng sử dụng chữ ký số của các doanh nghiệp để thực hiện việc khai hải quan trên hệ thống VNACCS trong khi chưa được sự đồng ý của doanh nghiệp XNK với mục đích buôn lậu, gian lận thương mại.

Trước đó, một DN có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng ĐLLTTHQ, nhưng do không quản lý tốt chữ ký số đã bị nhân viên đại lý này lợi dụng buôn lậu hàng hóa. Cụ thể, cuối năm 2018, Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư đã ra quyết định khám xét lô hàng liên quan đến tờ khai hải quan NK hàng hóa của Công ty TNHH T.S Việt Nam. Kết quả khám xét cho thấy, không có mặt hàng mũ bảo hiểm NK theo khai báo hải quan trên tờ khai hải quan, hàng hóa thực tế NK là hàng tiêu dùng các loại, như: Nước hoa, mỹ phẩm, đồng hồ, quần áo túi xách...

Việc NK hàng hóa nêu trên do Công ty TNHH M.L - là ĐLLTTHQ thực hiện. Làm việc với cơ quan Hải quan, đại diện ĐLLTTHQ cho biết, công ty có ký hợp đồng đại lý với Công ty TNHH T.S Việt Nam và thay mặt chủ hàng thực hiện việc khai tờ khai hải quan bằng tài khoản đăng nhập và chữ ký số của ĐLHQ. Khi cơ quan Hải quan yêu cầu Công ty TNHH M.L cung cấp hợp đồng đại lý với Công ty TNHH T.S Việt Nam, đại diện công ty này cho biết sẽ cung cấp sau cho cơ quan Hải quan. Tuy nhiên, sau đó, đại lý cho rằng Công ty TNHH T.S Việt Nam không phải là khách hàng của họ, việc sử dụng tài khoản và chữ ký số của công ty để thực hiện khai báo cho lô hàng trên là do nhân viên đại lý tự ý thực hiện, không thông qua công ty theo quy định.

Căn cứ vào các thông tin kiểm tra bước đầu, Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư nhận định, ĐLLTTHQ không thực hiện đúng quy định về ĐLLTTHQ dẫn đến việc lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm. Hiện Cục Hải quan TP HCM đã báo cáo Tổng cục Hải quan để xem xét xử lý đối với ĐLLTTHQ này.

Sử dụng mã ĐLLTTHQ buôn lậu

Không chỉ mạo danh sử dụng chữ ký số của DN XNK để thực hiện hành vi buôn lậu, các đối tượng còn sử dụng mã ĐLLTTHQ để thực hiện các hành vi vi phạm. Bằng cách sử dụng mã ĐLLTTHQ và chữ kí số để khai báo trên tờ khai hải quan, 2 vụ buôn lậu lớn sử dụng cùng một mã ĐLLTTHQ đã bị Cục Hải quan TP HCM phát hiện. Đội Kiểm soát Hải quan- Cục Hải quan TP HCM đã ra Quyết định khám xét số 02/QĐ-KSHQ đối với lô hàng NK thuộc tờ khai 101046804460/A11 đăng ký tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất. Theo khai báo của chủ hàng, hàng NK là dây viền bằng cao su dùng trang trí túi xách gồm 9 kiện, trọng lượng 348 kg (cuộn 215m); hàng mới 100%, xuất xứ Malaysia. Tờ khai này được Hệ thống thông quan điện tử VNACCS/VCIS phân vào luồng Vàng (kiểm tra hồ sơ).

Người NK lô hàng này là ông Nguyễn Tấn Thành (Mã: 1401407972; địa chỉ tại ấp An Hòa, xã An Bình A, Thị xã Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp. Người XK là YUAN WAI LEK TRADING (MALAYSIA). Kết quả khám xét phát hiện hàng thực nhập gồm 1.000 tấm da, nghi là da trăn khô (trọng lượng 321 kg). Trị giá số hàng này ước tính khoảng 7 tỷ đồng. Theo quy định, mặt hàng trên khi NK phải có giấp phép của CITES.

Điều đáng nói là, trên tờ khai hải quan của lô hàng lậu nêu trên, cơ quan Hải quan phát hiện tại ô ĐLLTTHQ được chủ hàng khai báo là F2375 Truong Cong Luan. Mã ĐLLTTHQ này trước đó cũng đã được một đối tượng dùng chữ kí số để khai báo trên tờ khai hải quan số 100987012710 nhập lậu hàng hóa nhưng mạo danh là Công ty TNHH Giấy K.

Công ty TNHH Giấy K. là DN có vốn đầu tư từ Thái Lan và Nhật Bản, chấp hành tốt pháp luật hải quan. Trên tờ khai hải quan số 100987012710 ngày 10/8/2016 thể hiện mặt hàng NK là giấy Kraft Visy Liner dùng để in, được hệ thống phân luồng Xanh. Qua nghiên cứu hồ sơ NK của lô hàng này, Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư phát hiện tại ô ĐLLTTHQ được khai báo thông tin F2375 Truong Cong Luan – thể hiện tờ khai này được thực hiện qua ĐLLTTHQ.

Tại thời điểm làm thủ tục hải quan, do không có đủ căn cứ để xác định thông tin chính xác về mã số ĐLLTTHQ khai báo, nhất là đối với tờ khai luồng Xanh, nên hàng hóa được thông quan ngay sau khi hệ thống thực hiện phân luồng. Chính vì thế, lô hàng đã được thông quan trót lọt bằng tên của Công ty TNHH Giấy K. và đã bị cơ quan Công an bắt giữ sau khi hàng được thông quan.

Theo Cục Hải quan TPHCM, đối tượng thực hiện hành vi vi phạm là người của DN, thậm chí là người ngoài DN, khiến các DN điêu đứng vì ảnh hưởng đến uy tín của mình. Trước thực trạng trên, để ngăn chặn tình trạng đối tượng tiếp tục sử dụng chữ kí số mã ĐLLTTHQ này, mới đây, Đội Kiểm soát Hải quan- Cục Hải quan TPHCM đã có công văn cảnh báo tới các đơn vị trong toàn Cục. Đồng thời cơ quan Hải quan lưu ý các DN, trong trường hợp DN sử dụng ĐLLTTHQ làm thủ tục XNK hàng hóa, DN cần phối hợp cung cấp thông tin các ĐLLTTHQ mà DN sử dụng để cơ quan Hải quan hỗ trợ xác minh khi đánh giá về ĐLLTTHQ. Hoặc khi phát hiện đại lý khác ngoài số đại lý mà DN đã thông báo thực hiện khai báo trên tờ khai hải quan XNK, cơ quan Hải quan sẽ thông tin kịp thời cho DN biết nhằm chặn sự lợi dụng của kẻ xấu, bảo vệ quyền lợi của DN.

Những hành vi vi phạm xảy ra từ việc buông lỏng quản lý chữ ký số của DN XNK, hay việc gian lận trong việc sử dụng mã số đại lý làm thủ tục hải quan đã bị cơ quan Hải quan phát hiện và cảnh báo và chấn chỉnh. Bên cạnh đó, để ngăn chặn trường hợp này, Thông tư số 22/2019/TT-BTC của Bộ Tài chính đã bổ sung quy định yêu cầu các chủ hàng XNK sau khi ký kết hợp đồng ĐLLTTHQ thì sẽ thông báo cho cơ quan Hải quan việc ủy quyền cho ĐLLTTHQ khai và làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa của mình. Việc thông báo sẽ được thực hiện qua hệ thống xử lý dữ liệu hải quan điện tử nên sẽ tạo thuận lợi cho cả cơ quan Hải quan và các doanh nghiệp đồng thời bảo vệ được các DN chủ hàng tránh bị lợi dụng thông tin. Ở khía cạnh khác, chính sách mới được ban hành cũng đã tạo cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý triển khai thực hiện các hoạt động hỗ trợ các ĐLLTTHQ phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa và hoạt động đúng vai trò của ĐLLTTHQ.

(Bài 4: Đại lý làm thủ tục hải quan cần gì để phát triển?)