Theo đánh giá, thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế số của Việt Nam.

Tuy nhiên, một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng về chính sách, sự phát triển của TMĐT, dịch vụ chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hóa, hành lý… để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, đã và đang đặt ra những thách thức cho công tác quản lý.

Tăng tốc vượt bậc

Hiện nay, Việt Nam được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT cao nhất toàn cầu và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.

Theo đánh giá của các chuyên gia, TMĐT xuyên biên giới đang có những cơ hội phát triển rất lớn. Sự phát triển đó góp phần giúp các mục tiêu kinh tế số của Việt Nam đạt được những bước tiến xa hơn.

Sự phát triển vượt bậc của TMĐT thời gian qua đã góp phần giúp DN Việt Nam gia tăng phạm vi tiếp cận thị trường quốc tế, đưa thương hiệu hàng Việt đến tay người tiêu dùng nhiều thị trường trên thế giới.

Cùng với đó, người tiêu dùng trong nước cũng được tiếp cận với nhiều sản phẩm đa dạng, phong phú hơn từ thị trường nước ngoài.

Ảnh minh họa.

Thực tế, TMĐT xuyên biên giới, đặc biệt là mua hàng trực tiếp từ Trung Quốc, hiện đã không còn xa lạ với người tiêu dùng Việt Nam.

Mới đây, 1688.com - nền tảng bán buôn của Trung Quốc thuộc Tập đoàn Alibaba chủ yếu phục vụ nội địa, cũng đã bất ngờ thêm ngôn ngữ tiếng Việt trên phiên bản iOS và hỗ trợ giao hàng tới địa chỉ người dùng ở Việt Nam.

Nền tảng này cũng hỗ trợ các loại thẻ quốc tế, ngoài kênh ví nội địa Trung Quốc là Alipay.

Tương tự, từ tháng 8, một nền tảng TMĐT khác của Alibaba là Taobao cũng đã cho ra mắt chương trình giao hàng quốc tế miễn phí đối với các sản phẩm thời trang.

Theo các DN bán lẻ Việt Nam, với nhiều lợi thế, sự đầu tư đồng bộ từ xây tổng kho dọc biên giới, tổ chức kho trung tâm từ Quảng Đông, Quảng Châu... với đường dây vận chuyển tối ưu về thời gian, chi phí, lượng hàng giá rẻ lại dồi dào và cả hệ thống hỗ trợ lao động, logistics ngay nội địa Việt Nam, nhiều DN Việt đang đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây kho bãi, trung tâm phân loại ngay tại Việt Nam nhằm rút ngắn thời gian giao hàng.

Chị Nguyễn Hồng Nhung, một người tiêu dùng tại quận Cầu Giấy (Hà Nội) cho biết, chỉ cần đợi 3 ngày với ưu đãi miễn phí vận chuyển sau khi áp mã khuyến mại là chị đã nhận được chiếc đèn bàn Trung Quốc đặt qua sàn TMĐT Shopee. Đáng nói, thời gian thông quan cho đơn hàng này chỉ đúng 2 ngày. Trong khi đó, một đơn hàng mỹ phẩm khác từ thương hiệu trong nước nhưng phải mất 5 ngày chị mới nhận được hàng.

Thuận lợi “tứ bề” là vậy nhưng sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT đã và đang đặt ra nhiều vấn đề, thách thức mới đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, trong đó, bao gồm cả việc quản lý hàng hóa XNK qua biên giới.

Thách thức trong quản lý

Theo ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (Vecom), TMĐT Việt Nam đang tăng trưởng rất nhanh. Bối cảnh đó đặt ra yêu cầu làm sao Việt Nam có một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ thông suốt để vừa đảm bảo quyền, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng cũng như các nhà cung cấp, các bên tham gia, vừa phải đảm bảo quản lý nhà nước, đảm bảo an ninh, quốc phòng, phù hợp với các hiệp định, hiệp ước mà Việt Nam đã ký kết song phương, đa phương.

Trong đó, nhiều ý kiến cho rằng, cần phải có các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, buôn lậu và trốn thuế trong hoạt động mua bán trực tuyến, đặc biệt là các giao dịch TMĐT xuyên biên giới, đồng thời bảo đảm tuân thủ các quy định trong lĩnh vực XNK hàng hóa qua biên giới.

Tổng cục Hải quan cho rằng, một trong những khó khăn lớn nhất là việc các giao dịch TMĐT thường được thực hiện qua các nền tảng trực tuyến và hàng hóa được vận chuyển qua các công ty chuyển phát nhanh. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý để bảo đảm tính minh bạch và chính xác trong quá trình thông quan hàng hóa.

Mặc dù, thời gian qua, cơ quan Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp tích cực để hỗ trợ cho hoạt động của cộng đồng DN XNK nói chung và các DN hoạt động trong lĩnh vực chuyển phát nhanh hàng hóa xuyên biên giới nói riêng, tuy nhiên, sự phát triển và thuận lợi đó đang đặt ra nhiều thách thức cho cơ quan Hải quan trong việc kiểm soát hàng hóa XNK qua các giao dịch TMĐT.

Để ứng phó với những thách thức trên, cơ quan Hải quan đã chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng cường quản lý hoạt động TMĐT xuyên biên giới. Các giải pháp này không chỉ giúp hỗ trợ DN mà còn bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong hoạt động thương mại.

Cụ thể, cơ quan Hải quan đang trong quá trình xây dựng Nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động XNK qua giao dịch TMĐT. Nghị định này, dự kiến sẽ được ban hành trong thời gian tới, sẽ thiết lập khung pháp lý rõ ràng cho việc quản lý hàng hóa giao dịch qua TMĐT, bảo đảm các giao dịch này tuân thủ các quy định về hải quan và thuế.

Nội dung dự thảo Nghị định là việc xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý, bao gồm các đơn vị quản lý chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng và thanh toán. Mục tiêu là tạo ra một hệ thống quản lý đồng bộ và minh bạch, giúp các tổ chức, cá nhân tham gia TMĐT có thể thực hiện giao dịch thuận lợi, đồng thời bảo đảm việc quản lý chặt chẽ từ phía nhà nước.

Bên cạnh đó, cơ quan Hải quan cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình quản lý. Việc xây dựng một hệ thống công nghệ hiện đại sẽ giúp cơ quan Hải quan theo dõi và kiểm soát các giao dịch TMĐT một cách nhanh chóng, hiệu quả. Đặc biệt, hệ thống này cũng sẽ tích hợp với Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN, tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong việc khai báo hải quan và thông quan hàng hóa.

Tổng cục Hải quan cho rằng, cơ quan Hải quan luôn tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch TMĐT dựa trên nguyên tắc tuân thủ các thông lệ quốc tế cũng như các công ước về quản lý đối với hàng hóa vận chuyển, bưu chính chuyển phát nhanh, tuân thủ các tiêu chuẩn miễn thuế theo các quy định của Luật Thuế XK, thuế NK.

Bên cạnh đó, cơ quan Hải quan cũng tiếp tục rà soát các chủ trương, chính sách để bảo đảm các quy định của hoạt động TMĐT vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được thực hiện mua bán nhanh chóng, cũng như bảo hộ nền sản xuất trong nước.