Chế biến tôm xuất khẩu tại Công ty CP Tập đoàn thủy sản Minh Phú. Ảnh: Q.Hiếu

Xuất khẩu tháng 8 bị tác động mạnh

Sau hơn 1 tháng các doanh nghiệp (DN) thủy sản tại TPHCM và 18 tỉnh thành phía Nam hoạt động trong điều kiện áp dụng Chỉ thị 16 đã phát sinh nhiều khó khăn, bất cập tác động lớn tới việc nỗ lực duy trì sản xuất, xuất khẩu.

Theo đó, hầu hết các tỉnh, thành phố đã yêu cầu các DN chỉ được duy trì hoạt động khi đảm bảo điều kiện “3 tại chỗ” hoặc “1 cung đường – 2 địa điểm” để phòng, chống dịch bệnh lây lan vào các nhà máy, các khu công nghiệp. Nhưng thực tế tới nay chỉ có khoảng 30% các DN thủy sản tại các tỉnh thành phía Nam đảm bảo được điều kiện hoạt động, với công suất giảm hơn 1 nửa.

Sản xuất sụt giảm trong hơn 1 tháng qua, nhiều DN bị chậm, giãn đơn hàng xuất khẩu chắc chắn sẽ dẫn đến kim ngạch XK tháng 8 giảm mạnh so với những tháng trước và giảm so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo nhận định của VASEP, ngành hàng cá tra bị tổn thất mạnh nhất vì hơn nửa sổ nhà máy cá tra bị ngừng hoạt động trong thời gian qua. XK tôm và cá ngừ có thể giảm ít hơn so với cá tra. Các DN chế biến và XK hải sản tập trung khá nhiều ở TPHCM và các tỉnh miền Đông nên chắc chắn cũng giảm mạnh so với tháng trước và so với tháng 8/2020.

Từ nửa cuối tháng 7, việc áp dụng các chỉ thị giãn cách xã hội, tình hình sản xuất nguyên liệu và chế biến thủy sản chững lại rõ rệt. Tuy nhiên, việc xuất hàng trong tháng 7 có thể vẫn sử dụng nguyên liệu và dự trữ tồn kho trước đó nên kết quả qua thống kê chưa phản ánh xu hướng sụt giảm, nhưng so với các tháng trước, mức tăng trưởng đã thấp hơn đáng kể.

Theo thống kê của Hải quan, tính đến cuối tháng 7/2021, xuất khẩu thủy sản của cả nước đạt gần 5 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 7/2021, kim ngạch XK thủy sản vẫn tăng 7,5% đạt gần 854 triệu USD, trong đó XK sang các thị trường Mỹ, EU tăng mạnh, sang các nước chung Hiệp định CPTPP và Hàn Quốc tăng nhẹ, XK sang Trung Quốc tiếp tục giảm sâu 20%.

Sau 7 tháng đầu năm, XK sang Mỹ vẫn giữ được tăng trưởng cao nhất 36%, sang EU tăng 19%, CPTPP tăng 10%, trong khi XK sang Trung Quốc giảm trên 10%.

Tuy nhiên, nhiều mặt hàng xuất khẩu đã giảm mức tăng trưởng ngay từ đầu tháng 7. Sau khi tăng 28% trong tháng 6, xuất khẩu cá tra trong tháng 7/2021 chỉ tăng nhẹ 2% đạt 226 triệu USD và lũy kế 7 tháng đạt 907 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, cũng phản ánh xu hướng sụt giảm mức tăng trưởng trong tháng 7.

Trong tháng 7, XK mực, bạch tuộc sang Nhật Bản, Thái Lan và Trung Quốc giảm lần lượt 13%, 24% và 25% so với cùng kỳ. Trong khi đó, XK sang thị trường lớn nhất là Hàn Quốc chỉ tăng nhẹ 1,5%, XK sang EU tăng 64%.

Phải khôi phục trước 15/9

Từ thực tế nêu trên, ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP cho rằng, với ngành thuỷ sản, nếu không khôi phục vào tháng 9/2021 thì sẽ có nhiều hậu quả gãy đổ chuỗi, không còn hoặc còn rất ít cơ hội để phục hồi. Riêng nuôi trồng thủy sản nếu không kịp khôi phục sản xuất, nguyên liệu tôm, cá... sẽ ứ đọng, nông dân vô cùng khó khăn.

Do đó, VASEP đề xuất trong mục tiêu cần có thời gian để nỗ lực khôi phục các hoạt động sản xuất kinh doanh trong thời gian sớm nhất và không muộn hơn 15/9/2021.

Để khôi phục sản xuất, xuất khẩu, ngoài việc kiến nghị giảm 30% tiền điện cho các DN chế biến, nuôi trồng thuỷ sản giai đoạn 6 tháng cuối năm 2021; các DN thủy sản còn kiến nghị, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cần chi trả lương cho người lao động đang đóng BHXH của các doanh nghiệp khi người lao động phải đi cách ly hoặc dừng sản xuất theo quy định chống dịch trong thời gian thực hiện Chỉ thị 16 bởi trong bối cảnh phải ngừng sản xuất hoặc co hẹp sản xuất, DN đã phải chịu rất nhiều khó khăn bao gồm cả áp lực lớn về chi phí. Các DN cho rằng, hiện nay, kết dư của các quỹ bảo hiểm đang rất lớn. Theo báo cáo của Chính phủ, tính đến hết năm 2020, tổng số kết dư quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp ước đạt gần 935,1 nghìn tỷ đồng.

Với mức kết dư lớn như trên, BHXH hoàn toàn có khả năng và cần đóng góp nguồn lực cho việc chi trả lương cho người lao động trong bối cảnh DN đang vật lộn khó khăn và đang kiệt quệ nguồn lực do đại dịch Covid-19.

Hiện nay, nhiều DN thủy sản đang nỗ lực duy trì sản xuất để giữ chân người lao động, thực hiện một phần đơn hàng xuất khẩu, các DN mong muốn sớm được hỗ trợ để phục hồi sản xuất, xuất khẩu.