Xử lý tự động của Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động đường hàng không đạt trên 99,5%
	Đầu tư hạ tầng khu kinh tế cửa khẩu: Cần đồng bộ với hệ thống của cơ quan Hải quan

Hoạt động luân chuyển hàng hóa tại Kho hàng ALS. Ảnh: N.Linh

Nắm bắt vướng mắc

Có thể thấy sau hơn 2 năm triển khai chính thức Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động đường hàng không tại cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã gặt hái được những kết quả nổi bật trong công tác cải cách hiện đại hóa. 100% hãng hàng không đã gửi thông tin tới Cổng một cửa quốc gia, thực hiện thủ tục thông quan hơn 54.000 chuyến bay quốc tế trên hệ thống. Hệ thống quản lý giám sát tự động đã kết nối toàn bộ các kho hàng không tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, giám sát trên 2,5 triệu lô hàng (bình quân mỗi ngày có trên 5.300 lô hàng được quản lý, giám sát thông qua hệ thống). Tỷ lệ xử lý của hệ thống đạt ổn định trên 99,5%. Đặc biệt, thời gian thông quan mỗi lô hàng được giảm từ 3-6 giờ xuống trung bình dưới 10 phút.

Tuy nhiên, để tiếp tục cải cách, hiện đại hóa hơn nữa, theo Cục Hải quan Hà Nội, cần khắc phục một số vướng mắc. Chẳng hạn, hiện nay Nghị định 59/2018/NĐ-CP ngày 20/04/2018 của Chính phủ, quy định thời hạn khai báo đối với tàu bay xuất nhập cảnh (XNC), tuy nhiên hệ thống chưa có công cụ, chức năng cảnh báo hỗ trợ công chức làm thủ tục đối với tàu bay XNC để xác định việc gửi thiếu, đủ, kịp thời hồ sơ đối với tàu bay XNC, xử phạt vi phạm hành chính và hoàn thành thủ tục đối với tàu bay XNC.

Bên cạnh đó có hiện tượng các hãng hàng không gửi trùng lặp, gửi thừa bản ghi thông tin chuyến bay nhưng Hệ thống chưa có cơ chế ngăn chặn, sàng lọc, cảnh báo việc gửi thông tin trùng lặp tới hệ thống; đồng thời, hiện nay chưa có quy định, chế tài xử lý vi phạm đối với hành vi trên.

Trên Hệ thống một cửa quốc gia, do trường thông tin họ tên và địa chỉ của Người nhận hàng (CNEE) bị hạn chế số lượng ký tự (giới hạn 35 ký tự) nên DN làm thủ tục hải quan thường gặp rắc rối khi đối chiếu thông tin về tên, địa chỉ của DN trên hồ sơ đăng ký kinh doanh và thông tin trên Hệ thống một cửa quốc gia do hãng vận chuyển truyền đến, dẫn đến khó khăn và làm chậm tiến độ làm thủ tục hải quan của DN.

Ngoài ra, hệ thống chưa hỗ trợ việc cảnh báo theo các yêu cầu nghiệp vụ quản lý rủi ro (ví dụ: rà soát các lô hàng xuất phát từ châu Phi, các lô hàng chung chuyển qua các nước có rủi ro cao về ma túy, chưa phân luồng các lô hàng theo cấp độ rủi ro); chưa hỗ trợ theo dõi các lô hàng của đối tượng trọng điểm... do đó gây tốn thời gian và nhân lực khi công chức phải theo dõi bằng thủ công.

Đối với Hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động (VASSCM) cũng phát sinh một số vướng mắc cần khắc phục. Chẳng hạn, trong quản lý, giám sát hàng hóa nhập khẩu, đối với hàng hóa quá cảnh, chuyển phát nhanh, bưu chính quốc tế, hàng chuyển kho hàng không kéo dài phải khai báo tờ khai vận chuyển độc lập để cho phép vận chuyển về các kho đích. Hệ thống chưa có chức năng quản lý tự động đối với những loại hàng hóa này. Hay những lô hàng chỉ có vận đơn chủ, tuy nhiên khi về đến Việt Nam, các đại lý mới đề nghị bổ sung thêm vận đơn thứ cấp, dẫn tới khó quản lý, trong khi đó, hiện nay vẫn chưa có quy định đối với loại hình này. Bên cạnh đó, dù hiện nay hệ thống đã có chức năng hiển thị thông tin sai khác do kho hàng thông báo nhưng chưa có chức năng yêu cầu hãng hàng không khai bổ sung để cập nhật thông tin xác nhận sai khác...

Đối với quản lý, giám sát hàng hóa xuất khẩu, hiện nay hệ thống chưa có chức năng cảnh báo khai báo nhiều tờ khai cho một lô hàng, dẫn đến phát sinh tồn các tờ khai xuất khẩu không xác nhận qua khu vực giám sát. Ngoài ra, hệ thống cũng chưa có chức năng cảnh báo sai lệch trọng lượng hàng hóa giữa thông tin thực tế getin và thông tin trên tờ khai xuất khẩu dẫn đến khó khăn trong việc giám sát hàng hóa xuất khẩu...

Ngoài ra, theo Hải quan Hà Nội, trong quá trình triển khai một số hãng hàng không khi khai báo đối với chuyến bay nhập cảnh, xuất cảnh vào Hệ thống một cửa quốc gia không khai báo thông tin đặt chỗ của hành khách hoặc khai báo không đầy đủ theo quy định. Hay còn tình trạng DN XNK khai báo sai số định danh hàng hoá, dẫn tới tờ khai không được hệ thống xác nhận đủ điều kiện qua khu vực giám sát. Đối với trường hợp các tờ khai chung vận đơn (nhiều tờ khai cùng chung một số định danh), tổ chức, cá nhân XNK không xuất trình các tờ khai cùng một lúc mà chỉ xuất trình một tờ khai đủ điều kiện qua khu vực giám sát, dẫn tới các tờ khai còn lại bị treo trên hệ thống.

Doanh nghiệp kiến nghị hỗ trợ 24/7

Để xử lý những vướng mắc về phía DN kho hàng không, đại diện Công ty cổ phần Dịch vụ hàng hóa hàng không Việt Nam – ACSV cũng mong muốn cơ quan Hải quan tăng cường nhân sự cho bộ phận trực kỹ thuật - hỗ trợ hệ hống để xử lý tình trạng treo, tắc hệ thống với thời gian 24/7. Với đội ngũ trực kỹ thuật, cần có đầu mối tiếp nhận và quy định thời hạn phản hồi để tính tương tác giữa các đơn vị trực tiếp liên quan hiệu quả hơn, giúp hàng hóa XNK được thông quan và xử lý nhanh chóng, thuận tiện.

Đại diện Công ty cổ phần nhà ga hàng hóa ALS cho rằng Hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động là một trong những hệ thống lớn, phức tạp, từ khi triển khai hệ thống, ngoài những ưu điểm đạt được cũng có những điểm tồn tại cần cải thiện để có thể phục vụ tốt hơn. Chẳng hạn như có tình trạng một số thông điệp lỗi chưa có phản hồi cụ thể về nội dung, nguyên nhân lỗi; việc hỗ trợ xử lý hệ thống vẫn chưa được chuẩn hóa, dẫn đến việc hỗ trợ có lúc có dấu hiệu quá tải, khó xử lý kịp thời…

Nhằm nâng cao và hoàn thiện hệ thống, mở rộng triển khai toàn diện trong giai đoạn tới, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Nội Hoàng Quốc Quang cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị có liên quan để tiếp tục nâng cao, hoàn thiện Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh, đáp ứng yêu cầu cải cách hiện đại hoá hải quan, phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động XNK, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng triển khai hệ thống.