Ngành Hải quan khẩn trương xây dựng hệ thống Hải quan số, Hải quan thông minh
	Hải quan Hải Phòng: Tích cực tham gia xây dựng Hải quan số, Hải quan thông minh
	Tổng cục Hải quan triển khai nhiệm vụ năm 2021: Tập trung nguồn lực xây dựng mô hình cơ quan Hải quan thông minh, hiện đại

Hải quan Việt Nam vinh dự được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ trao tặng vì có thành tích xuất sắc trong công tác cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020. (Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Dương Thái, đứng thứ 2 từ trái qua, đại diện Hải quan Việt Nam nhận Bằng khen).

6 giai đoạn phát triển Hải quan số

Phóng viên Tạp chí Hải quan đã nhiều lần được tham dự các cuộc họp bàn về xây dưng Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030 do lãnh đạo Tổng cục Hải quan chủ trì, cùng sự tham gia của đại diện các đơn vị vụ, cục thuộc Tổng cục Hải quan. Để trả lời câu hỏi: Hải quan Việt Nam sẽ ở đâu trong khu vực và trên thế giới? Trong quá trình xây dựng Chiến lược không chỉ đánh giá tổng quan 10 năm quá trình thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2011-2020 mà còn nghiên cứu các định hướng cơ bản của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), hải quan khu vực và kinh nghiệm của hải quan các nước về cải cách, phát triển, hiện đại hóa hải quan. Cùng với đó, việc xây dựng Chiến lược cũng bám sát mục tiêu Chiến lược của Chính phủ, các bộ, ngành để đưa ra mục tiêu chi tiết, mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể theo từng lĩnh vực (giám sát quản lý, kiểm tra sau thông quan…).

Tại các buổi thảo luận, đại diện các đơn vị đã đưa ra nhiều nội dụng góp ý để hoàn thiện bản dự thảo Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030. So với chiến lược trước đây, trong chiến lược lần này, Tổng cục Hải quan đã đưa ra khái niệm mới về “Hải quan số”, “Hải quan thông minh”. Hiện Hải quan Việt Nam đã trải quan 3 giai đoạn từ khai báo hải quan từ xa, khai báo hải quan điện tử, đến Hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS), các giai đoạn này được xem như là bước “tin học hóa” các khâu nghiệp vụ hải quan.

Tuy nhiên, theo WCO, Hải quan số là hình thái phát triển cao nhất của Hải quan hiện nay. WCO cũng đã đưa ra 6 giai đoạn để phát triển Hải quan số.

Cụ thể, giai đoạn 1 (khởi động Hải quan điện tử), thực hiện thu thập dữ liệu các giao dịch; công bố website; công bố thông tin; tự động hóa văn phòng.

Giai đoạn 2 (Hải quan điện tử sơ khai), chuẩn hóa dữ liệu; điện tử hóa quy trình xử lý tờ khai và thông quan; điện tử hóa các chứng từ kèm theo.

Giai đoạn 3 (Hải quan điện tử đối với từng lĩnh vực), là thực hiện thông tin điện tử trước; hài hòa hóa dữ liệu; xử lý thông tin đến trước; hệ thống quản lý rủi ro; kiểm tra sau thông quan.

Giai đoạn 4 (Hải quan điện tử tích hợp), quản lý biên giới tích hợp điện tử (e-CBM) thông qua tích hợp nghiệp vụ điện tử (thanh toán, khai báo,…); nghiệp vụ tương tác; hệ thống quản lý rủi ro, xác định trọng điểm; quản lý kiểm tra chung; ứng dụng di động.

Giai đoạn 5 (Hải quan điện tử tiên tiến), quản lý thương mại điện tử; thông quan 24/7; trao đổi thông tin với các đối tác là cơ quan chính phủ; phát triển Cơ chế một cửa; trao đổi thông tin qua biên giới.

Giai đoạn 6 (Hải quan số), phát triển các khối quản lý mang tính toàn cầu (GNC); công nhận lẫn nhau; tương tác thu thập hình ảnh không xâm nhập; triển khai Cơ chế một cửa; sử dụng các công nghệ hiện đại.

Hải quan Hướng đến dẫn đầu trong Chính phủ số

Trong dự thảo Chiến lược phát triển Hải quan giai đoạn 2021-2030, Tổng cục Hải quan đã đặt ra mục tiêu tổng quát là xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan thông minh. Tiếp đến là nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan và thu thuế hiệu quả, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới , tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia.

Nhằm hiện thực hóa các mục tiêu nêu trên, ngành Hải quan tiếp tục xây dựng nền tảng pháp luật về Hải quan hiện đại, đảm bảo cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc xây dựng, triển khai mô hình quản lý hải quan thông minh và thực hiện nhiệm vụ đầu mối kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu.

Đồng thời, tập trung hóa, hiện đại hóa, tự động hóa công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan; đẩy mạnh kiểm tra trước và sau thông quan; triển khai mô hình biên giới thông minh, hải quan xanh; cải cách mô hình kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu tại cửa khẩu.

Bên cạnh đó, xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin tập trung, tích hợp thông minh đảm bảo các yêu cầu về an toàn thông tin hệ thống, với nền tảng số, ứng dụng mạnh mẽ những thành tựu khoa học, công nghệ của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sẵn sàng kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, doanh nghiệp và các bên có liên quan phục vụ quản lý nhà nước về hải quan, đáp ứng yêu cầu quản lý doanh nghiệp, quản lý toàn diện từ khâu đầu đến khâu cuối đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh.

Đổi mới tổ chức bộ máy hải quan với cơ cấu gọn nhẹ, giảm đầu mối trung gian đáp ứng yêu cầu triển khai mô hình hải quan thông minh và thực hiện nhiệm vụ đầu mối kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu. Đẩy mạnh công tác hợp tác và hội nhập quốc tế về hải quan toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả, nâng cao vai trò, vị thế và uy tín của Hải quan Việt Nam trong cộng đồng hải quan thế giới; phát triển quan hệ hợp tác, đối tác giữa Hải quan với các bên liên quan tạo nền tảng và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về Hải quan.