Cạnh tranh trong nguồn cung gỗ nguyên liệu vẫn là áp lực lớn mà ngành chế biến, XK gỗ phải đối mặt. Ảnh: N.Thanh.

Nếu giải quyết tốt bài toán nguyên liệu, dự báo trong nửa cuối năm, XK gỗ vẫn tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, góp phần giúp ngành gỗ tự tin cán mốc 9 tỷ USD đặt ra cho cả năm 2018.

Giá trị xuất siêu đứng đầu

Theo Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT): Lũy kế nửa đầu năm, giá trị XK lâm sản chính ước đạt trên 4,3 tỷ USD (trong đó gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt trên 4,1 tỷ USD), tăng 12,7% so với cùng kỳ 2017 và chiếm 22,3% tổng giá trị kim ngạch XK toàn ngành. Đáng chú ý, giá trị xuất siêu lâm sản chính đạt tới hơn 3,2 tỷ USD, cao nhất trong số các mặt hàng XK nông sản chủ lực. Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là 4 thị trường NK gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam nửa đầu năm, chiếm 78,2% tổng giá trị XK.

Đại diện Tổng cục Lâm nghiệp cho hay: Nửa đầu năm, tái cơ cấu ngành lâm nghiệp đã chuyển biến rõ rệt trên thực tiễn, có nhiều mô hình sản xuất lâm nghiệp giá trị cao, mô hình kinh doanh gỗ lớn. Đáng chú ý, lĩnh vực sản xuất, chế biến lâm sản XK có những bước phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy các tổ chức, cá nhân đầu tư vào sản xuất lâm nghiệp. Báo cáo của Tổng cục Lâm nghiệp nêu rõ: Thời gian qua, công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản phát triển mạnh với sự tham gia của khoảng 3.500 DN, chủ yếu là DN dân doanh và DN FDI. Sản phẩm chế biến ngày càng đa dạng về chủng loại, mẫu mã, đáp ứng yêu cầu mở rộng, thâm nhập vào các thị trường nước ngoài. Đến nay, đồ gỗ Việt Nam đã xuất sang trên 100 nước và vùng lãnh thổ, trong đó, các thị trường chủ yếu là: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Trao đổi với báo chí mới đây về câu chuyện phát triển ngành lâm nghiệp nói chung, XK gỗ nói riêng trong nửa đầu năm, ông Nguyễn Quốc Trị, Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp cho rằng, đạt được kết quả khả quan, điều quan trọng nhất chính là sự nỗ lực, năng động, sáng tạo của các DN. Cả năm nay, Tổng cục Lâm nghiệp xác định phấn đấu tốc độ tăng giá trị sản xuất lâm nghiệp đạt 6,0 – 6,5%; giá trị XK lâm sản đạt 9 tỷ USD và tỷ lệ che phủ rừng đạt 41,65%.

Ông Trị nhận định: “Dù có đà tăng trưởng tốt, song XK nửa cuối năm cũng phải đối diện với những khó khăn nhất định bởi thị trường các nước biến động thường xuyên. Bên cạnh đó, khó khăn còn đến từ nguồn nguyên liệu. Hiện, trong NK nguyên liệu, nhiều DN chưa phân loại được những vùng rủi ro để tránh và những vùng ít rủi ro để NK. Thời gian tới, chúng tôi sẽ cùng DN quyết tâm vượt qua khó khăn này”.

Đa dạng hóa nguồn nguyên liệu

Xuất phát từ câu chuyện NK gỗ nguyên liệu của Việt Nam, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) phân tích: Lũy kế NK gỗ 6 tháng đầu năm đạt 1,08 tỷ USD, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm 2017. Trong 5 tháng đầu năm, NK gỗ có nguồn gốc hợp pháp tại một số thị trường như Hoa Kỳ, Đức, Pháp tiếp tục tăng trưởng, lần lượt tăng 11,6%, 14,8% và 12,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, NK gỗ tại một số thị trường giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước gồm Campuchia đạt 65,4 triệu USD (giảm 49%); Malaysia đạt 35 triệu USD (giảm 12,7%). Nguyên nhân của sự sụt giảm này là do các DN Trung Quốc đẩy mạnh thu mua gỗ nguyên liệu tại các nước lân cận do thiếu hụt gỗ nguyên liệu phục vụ chế biến trong nước. Đồng thời, Campuchia, Lào, Myanmar cũng tiếp tục thắt chặt XK gỗ thông qua chính sách cấm XK gỗ tròn và gỗ xẻ từ rừng trồng.

Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản thông tin thêm: Do ảnh hưởng của chính sách thương mại với Hoa Kỳ, tận dụng nguồn lao động giá rẻ, ưu đãi trong phát triển công nghiệp chế biến gỗ của Việt Nam, gần đây một số DN Trung Quốc có dấu hiệu dịch chuyển đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam. Áp lực về nguồn cung gỗ nguyên liệu, thay đổi trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ và sự dịch chuyển đầu tư vào ngành gỗ từ Trung Quốc là những vấn đề ngành chế biến, XK gỗ Việt đã, đang và sẽ còn phải đối mặt trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh, từ nay đến hết năm, Tổng cục Lâm nghiệp quyết tâm thực hiện đồng bộ các giải pháp từ nguồn nguyên liệu đến công nghệ, thị trường. Như vậy, mục tiêu XK 9 tỷ USD đặt ra chắc chắn đạt được. Về mặt thị trường, phương thức là giữ ổn định các thị trường truyền thống và mở rộng thêm thị trường mới. “Chúng tôi khuyến cáo các DN phải sử dụng nguồn nguyên liệu hợp pháp. Trong tương lai lâu dài sẽ xây dựng những khu rừng gỗ lớn, gỗ có chứng chỉ, có sự liên kết chuỗi giữa người trồng rừng với công ty chế biến thì tin tưởng rằng giá trị XK sẽ còn tăng hơn”, ông Trị nói.

Trong bối cảnh hiện tại của Việt Nam khi nguyên liệu gỗ vẫn là bài toán khó khăn, một số chuyên gia cho rằng, trong ngắn hạn, Việt Nam cần tiếp tục duy trì và đa dạng hóa nguồn gỗ NK, tiếp cận nguồn nguyên liệu từ các thị trường ít rủi ro. Thêm vào đó, ngành gỗ Việt cần có bước chuẩn bị để thích ứng với những thay đổi trong XK vào thị trường Hoa Kỳ. Nói như ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam thì ngoài sự nỗ lực từ phía cơ quan quản lý nhà nước, phía các DN cũng cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới trong chế biến gỗ nhằm tăng năng suất sử dụng gỗ nguyên liệu, hạn chế tối đa mức tiêu hao.