Năm ngoái, năm 2015, Công ty TNHH GMIE bất ngờ ngừng hoạt động sản xuất - kinh doanh, “để lại” 439 lao động bỗng dưng mất việc làm. Dù trước đó công ty này đã tuyên bố cho công nhân nghỉ việc không thời hạn, trả lương cho công nhân đến hết tháng 5-2015 và cũng đã đóng bảo hiểm cho lao động đến hết tháng 4-2015, nhưng việc chủ đầu tư bỗng một ngày đẹp trời dự dưng biến mất khiến chính quyền địa phương (ở đây là Bắc Ninh) phải giải quyết hàng loạt vấn đề như: Giải quyết việc làm cho công nhân, rà soát, thống kê số liệu công ty còn nợ các cơ quan nhà nước, người lao động và các đối tượng khác để lên phương án giải quyết…

Chuyện doanh nghiệp FDI bỗng dưng biến mất hóa ra chả cứ ở Bắc Ninh, năm nay, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hưng Yên cũng đang phải có thông báo tìm nhà đầu tư Dos-Tex Việt Nam (Tây Ban Nha). Được biết công ty này có giấy chứng nhận đầu tư từ đầu năm 2009, sau đó đã thuê lại cơ sở hạ tầng trong khuôn viên đất thuộc nhà máy dệt kim của Công ty cổ phần Dệt kim Vinatex (Khu công nghiệp Dệt may Phố Nối) để sản xuất. Tuy nhiên, giữa năm 2011, Dự án ngừng triển khai vì hoạt động kinh doanh không hiệu quả và cũng không còn khả năng trả nợ. Ngặt nỗi, từ đó đến nay (2016) chả thấy chủ đầu tư tới cơ quan quản lý địa phương để làm thủ tục chấm dứt dự án. Xem như Dos-Tex Việt Nam biến mất “đánh cái đùng”.

Rồi Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hải Phòng cũng phát đi thông báo về việc tìm kiếm nhà đầu tư GNS Technology Co., Ltd. (Hàn Quốc) vì đã bỏ đi không dấu vết. GNS đã đăng ký đầu tư xây dựng một khu chung cư cao tầng để bán và cho thuê, cũng như một tòa nhà văn phòng cho thuê tại khu vực Dự án Phát triển khu đô thị mới 2A (phường Sở Dầu, quận Hồng Bàng). Được cấp chứng nhận đầu tư từ năm 2008 và cũng đã dừng hoạt động từ tháng 6-2013, song cho tới nay, các thủ tục chấm dứt hoạt động dự án vẫn chưa được thực hiện. Sơn La đang tìm Công ty TNHH Khoa học và Kỹ thuật sinh vật Phú An Lệ (chấm dứt hoạt động từ tháng 3-2015, khi chủ đầu tư tự rút cơ sở vật chất không tiếp tục đầu tư tại Việt Nam); Sóc Trăng tìm kiếm chủ đầu tư Khải Sỹ Uy; Hà Tĩnh kiếm tìm Công ty cổ phần Sao Á (chủ đầu tư định thực hiện Dự án Viễn thông Sao Á - Hà Tĩnh. Sao Á đã ngừng hoạt động từ tháng 11-2014, mà cho đến nay, cơ quan đăng ký đầu tư vẫn không liên lạc được với nhà đầu tư)…

Tìm kiếm thông tin trên báo chí mới thấy thông tin chủ doanh nghiệp “biến mất” này diễn ra ở khá nhiều địa phương.

Việc chủ doanh nghiệp “biến mất” này để lại nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước mà trước tiên là giải quyết các vấn đề liên quan đến người lao động, lương, bảo hiểm xã hội. Chưa nói đến chuyện hàng trăm người lao động mất việc làm, mà số tiền những doanh nghiệp nợ người lao động này là những con số rất lớn mà không phải địa phương nào cũng “lo” được. Giải quyết bài toán về kinh tế và xã hội sau các vụ “biến mất” của chủ dự án này là rất khó.

Sau đến là cơ quan quản lý phải đứng ra rà soát, thống kê các số liệu liên quan đến các hợp đồng mua bán, công nợ, thuế… của doanh nghiệp này với đối tác để lên phương án giải quyết. Một khối lượng công việc lớn và phức tạp không dễ giải quyết.

Một câu hỏi được đặt ra là có thể ngăn chặn được tình trạng “bỗng dưng biến mất” này của các chủ dự án hay không?

Có ý kiến cho rằng đây là các dự án FDI, chủ dự án thường là người nước ngoài, việc truy tìm (khi họ di chuyển, xuất nhập cảnh) không dễ nhưng cũng không hẳn là không làm được nếu cơ quan quản lý sớm phát hiện việc “bỏ dự án chạy lấy người” của chủ dự án để phối hợp cùng kiểm tra, rà soát “giữ người, xử lý việc”. Vấn đề việc chủ dự án biến mất được phát hiện chậm, nhanh thì cũng cả tháng, lâu thì một vài năm khiến việc tìm người khó như “tìm chim”.

Vậy nên công tác quản lý trong lĩnh vực này, thiết nghĩ cần phải chặt chẽ, sâu sát hơn, tránh để sự việc trở lên phức tạp rồi mới biết để giải quyết.