Công chức hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 4 kiểm tra hàng NK. Ảnh: T.H

Nhiều bộ, ngành cùng quản lý

Cho rằng hiện nay có quá nhiều bộ, ngành quản lý kiểm tra chuyên ngành (KTCN), khiến việc thực hiện khó khăn, bà Bùi Thanh Duyên, Công ty TNHH BASF Việt Nam cho biết, BASF Việt Nam hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực hóa chất đa ngành hàng. Tuy nhiên, BASF gặp khó khăn trong việc xác định mặt hàng nhập khẩu thuộc chính sách quản lý và KTCN thuộc cơ quan nào. Bởi vì, hiện tại có nhiều bộ và cơ quan ngang bộ cùng quản lý chuyên ngành, trong đó có 13 bộ quản lý đối với hàng hóa phải kiểm tra chất lượng; 3 bộ quản lý hàng hóa phải kiểm tra an toàn thực phẩm…

Giải đáp câu hỏi của Công ty TNHH BASF Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TPHCM Nguyễn Hữu Nghiệp cho biết, theo chức năng, nhiệm vụ của Bộ Công Thương quy định tại Nghị định số 96/2022/NĐ-CP, Bộ Công Thương là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công nghiệp và thương mại, bao gồm các ngành và lĩnh vực: điện, than, dầu khí, năng lượng mới, năng lượng tái tạo, hóa chất,… Do vậy, liên quan đến việc nhập khẩu, kinh doanh mặt hàng hóa chất, trường hợp cần tham khảo đề nghị Công ty TNHH BASF Việt Nam liên hệ với Bộ Công Thương để được hướng dẫn.

Cũng về KTCN, đại diện Chi nhánh Công ty TNHH Tư vấn thuế Deloitte Việt Nam cho rằng, công ty nhập khẩu mặt hàng thực phẩm, trong đó có nhóm hàng súp và nước xuýt và chế phẩm để làm súp và nước xuýt; chế phẩm thực phẩm tổng hợp đồng nhất thuộc nhóm 2104, khi đối chiếu và so sánh các quy định kiểm tra an toàn thực phẩm (ATTP) của Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì nhóm hàng 2104 nêu trên không thuộc bộ nào quản lý, nên không cơ quan nào nhận đăng ký kiểm tra ATTP.

Giải đáp vướng mắc trên, đại diện Cục Hải quan TPHCM cho biết, căn cứ mục 6 Phụ lục II - Danh mục các sản phẩm/nhóm sản phẩm thực phẩm; hàng hóa thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Y tế ban hành kèm theo Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 2/2/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, quy định “Các sản phẩm khác không được quy định tại danh mục của Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn”.

Liên quan đến vấn đề này, ngày 15/11/2023, Tổng cục Hải quan đã có công văn số 12527/BTC-TCHQ hướng dẫn đối với thực phẩm nhập khẩu không thuộc danh mục hàng hóa nhập khẩu phải kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm theo quy định tại thông tư, quyết định của các bộ quản lý chuyên ngành.

Theo đó, danh mục mặt hàng thực phẩm nhập khẩu phải kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm theo quy định của Luật An toàn thực phẩm, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP. Thực phẩm nhập khẩu không thuộc danh mục thực phẩm phải kiểm tra nhà nước tại các Thông tư số 11/2021/TT-BNNPTNT, Thông tư số 28/2021/TT- BYT, Quyết định số 1182/QĐ-BCT, DN nhập khẩu không phải thực hiện quy định về kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với thực phẩm nhập khẩu; việc kiểm tra, quản lý hàng hóa nhập khẩu khi DN bán, sử dụng tại Việt Nam thuộc trách nhiệm của bộ quản lý chuyên ngành. Các bộ quản lý chuyên ngành tăng cường kiểm soát đối với thực phẩm nhập khẩu không thuộc danh mục kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm tại các thông tư, quyết định của bộ, ngành nêu trên sau khi hàng hóa đã được thông quan.

Sớm ban hành nghị định về KTCN

Theo các doanh nghiệp, hiện nay thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK nhanh chóng, nhưng đối với hàng hóa cần phải KTCN lại rất khó khăn; trình tự, thủ tục KTCN có nhiều khác biệt tùy theo bộ, ngành quản lý và loại hình hàng hóa. DN cũng mất nhiều thời gian đọc hiểu các luật chuyên ngành và các nghị định hướng dẫn. Trong khi đó, cách hiểu và cách triển khai của các bộ, ngành chưa thống nhất.

Bên cạnh đó, Danh mục hàng hóa thuộc diện KTCN quá nhiều. Các bộ, ngành cần xem xét giảm số nhóm sản phẩm, giảm số lượng dòng hàng cần kiểm tra và giảm số lượng các lô hàng phải kiểm tra. Việc kiểm tra cần thực hiện triệt để theo nguyên tắc đánh giá rủi ro, kiểm tra theo xác suất. Việc thực hiện KTCN còn phiền hà. Tình trạng chồng chéo trong KTCN còn tồn tại. Một mặt hàng có thể bị quản lý cùng lúc bởi nhiều bộ, ngành. Thủ tục KTCN tuy đa số được thực hiện kiểm tra tập trung tại các cửa khẩu nhưng vẫn có trường hợp DN phải tới tận các bộ, ngành mới giải quyết xong việc. Thực tế này gây nhiều phiền toái do gia tăng chi phí, thời gian tuân thủ của DN.

Một số DN cho rằng, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 38/QĐ-TTg ngày 12/1/2021 phê duyệt Đề án Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hoá nhập khẩu, trong đó quy định rõ vai trò đầu mối của cơ quan Hải quan trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra ATTP đối với hàng hóa nhập khẩu. Đề nghị Cục Hải quan TPHCM chia sẻ thông tin cập nhật liên quan tới đề án này.

Giải đáp vấn đề DN đặt ra, ông Nguyễn Hữu Nghiệp cho rằng, thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã tích cực đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện Dự thảo Nghị định quy định kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về ATTP đối với hàng hóa nhập khẩu. Nghị định này quy định cơ quan kiểm tra được bộ quản lý ngành, lĩnh vực giao/chỉ định hoặc cơ quan Hải quan thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm theo phương thức kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, kiểm tra giảm; cơ quan Hải quan thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu theo phương thức kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, kiểm tra giảm… Dự thảo nghị định nhằm cải cách toàn diện các quy định về hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu theo hướng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro, đơn giản hóa quy trình, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu, giảm đầu mối tiếp xúc giữa DN với các cơ quan, tổ chức… Khi được ban hành sẽ góp phần tạo thuận lợi cho DN; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng; nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.

Từ thực tế trên, các DN kiến nghị, cần cải cách thủ tục KTCN, nên đưa về một đầu mối quản lý, đồng thời Chính phủ sớm ban hành nghị định về quản lý KTCN…