Phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Âu Anh Tuấn cho biết, thời gian qua, Tổng cục Hải quan đã lấy ý kiến các Bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội DN về việc sửa đổi Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP và đã nhận được các ý kiến đóng góp từ các bộ, ngành, hiệp hội DN và cộng đồng DN.

Lộ trình sẽ trình Chính phủ ban hành trong năm 2024, có hiệu lực từ đầu năm 2025, đồng bộ với việc cơ quan Hải quan thực hiện dự án Hải quan số, Hải quan thông minh.

Sau khi có ý kiến của Bộ Công Thương và Bộ Tư pháp về cơ sở pháp lý của Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP, Tổng cục Hải quan khi lấy ý kiến của các thành viên Chính phủ và qua rà soát đã nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm các nước cũng như các chuẩn mực tại Công ước Kyoto thì không có quy định hình thức XNK tại chỗ như quy định của Việt Nam.

Ngoài ra, khi rà soát các luật như Luật Thương mại, Luật Quản lý ngoại thương, Luật Hải quan, Luật Thuế XNK đều không có quy định đối với hoạt động giao nhận hàng hóa trong chuỗi cung ứng giữa hai DN thông qua hoạt động gia công hay sản xuất XK thông qua mua bán giữa DN Việt Nam và thương nhân nước ngoài có hiện hoặc không hiện diện tại Việt Nam.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: H.Nụ

Phó Tổng cục trưởng Âu Anh Tuấn cho rằng, thực tế, hàng hóa XNK tại chỗ hiện nay không có sự dịch chuyển qua biên giới nên không đúng bản chất là XNK. Do vậy, cần thiết phải rà soát, đánh giá và sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tế và thông lệ quốc tế.

Để công tác quản lý nhà nước về hải quan được thống nhất, đúng bản chất giao dịch của hàng hoá, cơ quan soạn thảo đề xuất bãi bỏ toàn bộ Điều 35 tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP.

Bởi theo đánh giá tác động, việc bãi bỏ Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP là hợp lý và tạo thuận lợi cho cả DN và cơ quan Hải quan. Do đó, nếu bãi bỏ quy định này, các DN có thể tiết kiệm được 36,7 tỷ đồng/năm lệ phí hải quan (tờ khai hải quan); cùng với đó là chi phí về thời gian và nguồn lực. Trong khi đó, các cơ quan Hải quan sẽ tiết giảm nhiều thủ tục hành chính, thời gian, nhân lực để thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK tại chỗ.

Đáng chú ý, theo Tổng cục Hải quan, việc bãi bỏ Điều 35 Nghị định 08/2015/NĐ-CP không làm ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của các DN thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định này. Bởi các DN có hoạt động NK để gia công XK (hiện quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 35) và các DN chế xuất (quy định tại Điểm b, Khoản 1, Điều 35) sẽ vẫn tiếp tục được thực hiện hoạt động XNK tại chỗ theo hướng dẫn tại Điều 86, Thông tư 38/2015/TTBTC.

Chỉ riêng trường hợp các DN có hoạt động mua bán hàng hóa với tổ chức, cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam và được thương nhân nước ngoài chỉ định giao, nhận hàng hóa tại Việt Nam thì mới phải đánh giá, phân loại để áp dụng các hình thức quản lý phù hợp.

Tuy nhiên, khi đưa ra đề xuất bãi bỏ toàn bộ Điều 35, cơ quan soạn thảo (Tổng cục Hải quan) đã nhận được nhiều ý kiến của DN đề nghị Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đánh giá kỹ lưỡng cơ sở pháp lý, tác động tới hoạt động sản xuất kinh doanh của DN, đến thu thuế của Nhà nước cũng như việc hài hòa tạo thuận lợi thương mại và các hoạt động quản lý khác.

Nhiều DN cho rằng, trong bối cảnh XNK tại chỗ chiếm hiện chiếm 18% kim ngạch XNK, có vai trò to lớn trong hình thành chuỗi cung ứng liên hoàn tại Việt Nam, giúp DN thuận tiện trong đầu tư, kinh doanh, thực hiện thủ tục hoàn thuế…

Phó Tổng cục trưởng Âu Anh Tuấn chỉ đạo các đơn vị Hải quan rà soát kỹ để hoàn thiện dự thảo. Ảnh: H.Nụ

Bổ sung thêm các đánh giá từ thực tiễn, đại diện Cục Hải quan Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh, Hà Nam Ninh, Nghệ An... đều cho rằng, hiện nay cơ quan Hải quan đang cho phép đăng ký tờ khai hải quan với hoạt động giao nhận mang tính chất nội địa. Việc đăng ký tờ khai như vậy là không đúng với bản chất của giao dịch này, do đo, cần thiết phải đưa về bản chất của giao dịch nội địa.

Ngoài ra, chính sách ưu đãi thuế với hoạt động này cũng phải được xem lại một cách toàn diện. Bởi hiện tại một trong những điều kiện được miễn thuế đối với nguyên liệu đầu vào là phải có hoạt động XK (XK tại chỗ, XK vào khu phi thuế quan, XK ra nước ngoài).

Để đảm bảo quyền lợi cho các DN, về lâu dài, cần sửa tổng thể các pháp luật liên quan, mà căn cơ nhất là sửa Luật Thuế XK, thuế NK, Luật Thuế GTGT, trong đó, sửa ở cấp nghị quy định điều kiện để được miễn thuế, các đơn vị hải quan địa phương nhấn mạnh.

Đáng chú ý, Hải quan Hải Phòng, Bắc Ninh, Hà Nội đề xuất cần phải bổ sung thêm quy định về định mức sự kiến (Điều 55), tiêu hủy hay sơ hủy (Điều 47), tái sản phẩm đã XK, kiểm tra cơ sở gia công...

Kết luận tại hội thảo và để có cơ sở, phù hợp với thực tế, Phó Tổng cục trưởng Âu Anh Tuấn yêu cầu các đơn vị tham gia chi tiết từng điều, khoản, để Ban soạn thảo hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 08/2015/NĐ-CP; dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 38/2015/TT-BTC trình các cấp có thẩm quyền thẩm định, ban hành và khi đưa vào thực thi đạt hiệu quả cao.