Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2023 chưa thực sự tương xứng với những nỗ lực trong điều hành.

Vấn đề nêu trên đã được nhận thức rất rõ ràng trong nhiều chỉ đạo cũng như kế hoạch phát triển và phục hồi kinh tế của nhiều bộ, ngành, địa phương. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa được như kỳ vọng. Theo số liệu mới nhất từ Bộ Tài chính, ước giải ngân vốn đầu tư công tính đến cuối tháng 5/2023 đạt trên 157.000 tỷ đồng, tức là mới đạt 20,8% kế hoạch. Trong khi đó, theo Chỉ thị số 08/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và các chương trình phục hồi, phát triển kinh tế, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước năm 2023 trên 95% kế hoạch được Thủ tướng giao.

Trong những phiên thảo luận tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV gần đây, vấn đề chậm giải ngân vốn đầu tư công luôn làm “nóng” nghị trường. Theo các đại biểu Quốc hội, nếu đầu tư công năm nay giải ngân hết, hoàn thành kế hoạch sẽ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế 2%, nhưng đây là vấn đề đã đặt ra nhiều năm nay mà vẫn chưa có giải pháp thấu đáo. Các đại biểu Quốc hội cũng nhận định, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2023 chưa thực sự tương xứng với những nỗ lực trong điều hành, kiểm tra và đôn đốc với quyết tâm rất cao của Chính phủ. Nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra, trong đó là tình trạng cán bộ thực thi yếu, né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, dẫn tới việc triển khai dự án chậm trễ, vốn đầu tư công không giải ngân được, các vướng mắc không được giải quyết.

Phát biểu trước Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đánh giá, việc giải ngân vốn đầu tư công rất chậm trong khi từ nay đến hết năm 2023 chỉ còn 6 tháng để hoàn thành là áp lực rất lớn. Do đó, đa số ý kiến của Ủy ban Tài chính, Ngân sách kiến nghị Chính phủ hết sức cân nhắc phân bổ các nguồn vốn, cần căn cứ trên cơ sở đánh giá kỹ lưỡng về tiến độ giải ngân thực tế của từng bộ, ngành, địa phương để đề xuất phân bổ vốn cho những dự án đủ điều kiện, có khả năng giải ngân, bảo đảm tính khả thi, tránh tình trạng không giải ngân hết, không đáp ứng được yêu cầu.

Thực tế công tác đốc thúc giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến nay đã được Chính phủ hết sức quan tâm. Chính phủ đã thành lập các tổ công tác để kiểm tra, đôn đốc, nắm bắt các khó khăn vướng mắc và kịp thời đưa ra giải pháp tháo gỡ. Tổ công tác số 5 do Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc làm Trưởng đoàn, ngoài tổ chức các cuộc họp trực tuyến, Tổ công tác đã thực hiện nhiều cuộc kiểm tra trực tiếp tại các tỉnh phụ trách. Mới đây, Tổ công tác đã đi kiểm tra tại 3 địa phương là Đồng Nai, Gia Lai, Bình Dương, qua đó thấy được cả 3 địa phương này đều đang gặp khó trong việc giải ngân, nguyên nhân vướng mắc liên quan đến chính sách quy định trong Luật Đầu tư công, Luật Đất đai…

Trong các công văn gửi các địa phương chỉ đạo triển khai các giải pháp thúc đẩy giải ngân đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc luôn yêu cầu các địa phương nghiêm túc thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính về tăng cường quản lý, thanh toán để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công. Bộ Tài chính đề nghị các địa phương thực hiện kiểm tra, giám sát, đôn đốc các chủ đầu tư, ban quản lý dự án thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn của các dự án ngay từ những tháng đầu năm; kịp thời, chủ động tháo gỡ ngay các vướng mắc, khó khăn trong tổ chức thi công và giải ngân của từng dự án.

Còn về lâu dài, trong trao đổi với các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã nhấn mạnh đến giải pháp sửa Luật Đầu tư công, bởi hiện nay các bộ, ngành, địa phương đều vướng với quy định, chẳng hạn như có vốn mới được lập dự án và phải có dự án mới có vốn… nếu không sửa thì không thể làm được. Ngoài ra, theo các chuyên gia, cần thêm giải pháp để nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, công chức và kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong phân bổ, giải ngân đầu tư công.