Xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận là hành vi trốn thuế của người nộp thuế. Trên thực tế, nhiều DN đã lợi dụng khoảng trống và những hạn chế trong chính sách thuế tại những nước nơi DN tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh để chuyển lợi nhuận sang những nước hay các vùng lãnh thổ có mức thuế suất thấp hơn hoặc bằng không. Vấn đề này đang ngày càng trở nên phổ biến và tinh vi hơn thông qua hành vi chuyển giá, thương mại điện tử, vốn mỏng, hiệp định tránh đánh thuế hai lần, cơ sở thường trú hay “thiên đường” thuế...

Những năm gần đây, cơ quan thuế đã nỗ lực ngăn tình trạng này, nhằm chống thất thu ngân sách thông qua nhiều biện pháp như xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, thành lập phòng Thanh tra giá chuyển nhượng tại các Cục Thuế trọng điểm... Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra giá chuyển nhượng đối với các ngành nghề có rủi ro cao về thuế TNDN như sản xuất sợi, dệt vải; may mặc; giày, dép; đồ uống... qua đó điều chỉnh giảm lỗ và truy thu thuế TNDN tương đối lớn.

Thanh tra chống chuyển giá đã không có "vùng cấm". Nhiều "ông lớn" nhiều năm báo lỗ dài dài đã rơi vào "tầm ngắm" của cơ quan thuế. Tất cả hoạt động chuyển nhượng vốn trực tiếp và gián tiếp liên quan đến sở hữu trí tuệ, thương mại, nhãn hiệu và quyền kinh doanh... được rà soát, cơ quan Thuế vẫn sẽ thu được thuế ngay cả khi DN báo cáo lỗ.

Nghị định 20/2017/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết được ban hành và tới đây Chính phủ dự kiến sẽ ban hành một nghị định về quản lý giá chuyển nhượng và các giao dịch liên kết, chống chuyển giá và thất thu NSNN. Đây sẽ là hai văn bản quan trọng, tạo hành lang pháp lý cơ bản để chống chuyển giá. Bộ Tài chính tới đây cũng sẽ coi trọng việc trao đổi thông tin, đàm phán với các cơ quan Thuế và các tổ chức nước ngoài phục vụ cho phân tích rủi ro và thanh tra giá chuyển nhượng.

Nói như vậy không phải đã hết những khó khăn. Chống chuyển giá, né thuế hiện là vấn đề mang tính toàn cầu, đòi hỏi giải pháp mang tính tổng thể trên cơ sở nỗ lực hợp tác đa phương giữa các quốc gia, các vùng lãnh thổ để việc lợi dụng chính sách, tư lợi bất chính sẽ bị ngăn chặn triệt để.