Với việc kiểm soát chặt chẽ, một DN nếu có ý định né thuế, trốn thuế, sẽ “chạy trời không khỏi nắng” với nghĩa vụ nộp thuế.

Theo quy trình cưỡng chế thuế, khi DN nợ tiền thuế kéo dài, cơ quan thuế trước hết sẽ gửi thư cưỡng chế đến DN, cắt tài khoản DN. Nếu DN không còn tiền trong tài khoản, thì tiến đến khóa mã số thuế. Mạnh tay hơn nữa là không bán hóa đơn (với những DN không được tự in hóa đơn), công bố DN bỏ trốn, đến đây thì DN chỉ có nước đóng cửa. Thậm chí, nếu nghi ngờ DN gian lận, cơ quan thuế có quyền chuyển cơ quan điều tra. Còn trước đó, khi DN bắt đầu kinh doanh, nếu DN được xét có rủi ro cao về thuế, thì DN không được in hóa đơn mà phải mua hóa đơn từ cơ quan Thuế. Chưa kể DN chậm nộp thuế ngày nào là bị tính tiền chậm nộp ngày ấy, với lãi suất 0,03%/ngày tính trên số tiền chậm nộp.

Song thực tế cho thấy, vẫn có hiện tượng DN cố tình trây ì tiền thuế thậm chí trốn thuế hòng hưởng lợi. Tình trạng này phải chăng cho người nộp thuế “cao tay”, do quyền hạn của cơ quan Thuế chưa đủ, hay các biện pháp xử lý DN chưa mạnh tay?

Lấy ví dụ ở Mỹ, để tăng thu thuế hiệu quả, quyền lực của cơ quan Thuế tại đất nước này khá mạnh, tương đương với cảnh sát hình sự. Thậm chí, với những DN và dự án lớn cán bộ thuế được nâng tầm trở thành cảnh sát thuế với chức năng và quyền hạn tối cao. Khi phát hiện DN trốn thuế, cơ quan thuế có quyền “đánh dấu” DN trên mọi hệ thống thông tin của đất nước như ngân hàng, giao dịch mua bán, đấu thầu, hợp tác làm ăn… Do vậy, nếu DN muốn vay vốn ngay lập tức sẽ bị từ chối. Dữ liệu xấu về thuế của DN tập trung ở mọi cơ quan chức năng khiến DN bị “khóa chân”, khó có thể thực hiện được bất cứ hoạt động nào trước khi hoàn thành nghĩa vụ thuế với đất nước.

Ở nước ta chưa làm được điều này do hệ thống thông tin còn đang thiếu đồng bộ và thông suốt giữa các cơ quan chức năng. Quyền hạn của các cán bộ thuế cũng bị giới hạn. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII, khi bàn về dự án Bộ Luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), quy định về mở rộng quyền điều tra cho cơ quan thuế, chứng khoán nhận được hai luồng ý kiến khác nhau, tuy nhiên quy định này không được thông qua.

Do vậy, dù cơ sở pháp lý có đủ nhưng lại chưa mạnh khiến cho nhiều DN vẫn lợi dụng những chính sách “khoan hồng” ưu đãi của Nhà nước để cố tình trì trệ, trục lợi từ thuế. Thiết nghĩa, để xử lý dứt điểm tình trạng cố tình trây ì nộp thuế, cần có những chế tài mạnh tay hơn nữa, để DN khi chưa thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước, trách nhiệm với xã hội thì không thể tiếp tục kinh doanh, gây bất công bằng với những DN làm ăn chân chính.