Còn 74.605 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất. Ảnh minh hoạ: S.T

Tiến độ sắp xếp lại, xử lý nhà, đất là tài sản công còn chậm

Theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương gửi về Bộ Tài chính, tổng số cơ sở nhà, đất theo phạm vi sắp xếp hiện tại là 256.652 cơ sở, cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý đối với 182.047 cơ sở nhà, đất, song vẫn còn 74.605 cơ sở chưa được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt phương án (chiếm 29%). Công tác tổ chức thực hiện sau khi phương án được duyệt còn phát sinh những khó khăn, vướng mắc, nhiều phương án qua nhiều năm vẫn chưa hoàn thành việc thực hiện.

Nguyên nhân của tình trạng này là do nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp và một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa thực sự quan tâm tới công tác sắp xếp lại, xử lý nhà, đất. Nguồn gốc nhà đất đa dạng, hồ sơ pháp lý về nhà, đất phức tạp hoặc thiếu, thất lạc do việc lưu trữ hoặc hiện trạng sử dụng đất phức tạp do lịch sử để lại. Có những trường hợp sử dụng nhà, đất chưa đúng quy định như bị lấn chiếm, bố trí làm nhà ở, cho thuê, liên doanh, liên kết… rất khó xử lý hoặc việc xử lý mất nhiều thời gian và cần sự phối hợp của nhiều cơ quan…

Cũng theo Bộ Tài chính, một số quy định tại Nghị định 167/2017/NĐ-CP, Nghị định 67/2021/NĐ-CP còn chưa đủ rõ hoặc không còn phù hợp với yêu cầu trong tình hình mới hoặc quá trình thực hiện phát sinh vướng mắc. Cụ thể như: phạm vi và đối tượng thực hiện sắp xếp rộng, khi sắp xếp phát sinh vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật, đặc biệt là việc sắp xếp lại nhà, đất của các DN do Nhà nước nắm giữ dưới 100% vốn điều lệ, sắp xếp với nhà, đất thuộc trường hợp thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai, chuyển mục đích sử dụng đất...; thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp và quyết định xử lý cụ thể đối với từng cơ sở nhà, đất còn nhiều trường hợp giao cho hai cơ quan khác nhau thực hiện, nhất là đối với các cơ sở nhà, đất do trung ương quản lý dẫn tới quy trình thực hiện kéo dài, dồn công việc sự vụ lên Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính…

Để khắc phục tình trạng nêu trên, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, liên thông trong hệ thống pháp luật, bên cạnh việc tăng cường công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan thì việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 167/2017/NĐ-CP, Nghị định số 67/2021/NĐ-CP là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý đẩy nhanh tiến độ sắp xếp lại, xử lý nhà, đất.

Tăng cường phân cấp, phân quyền trong sắp xếp, xử lý lại nhà, đất

Tại dự thảo Nghị định, quy định về phạm vi nhà, đất thực hiện và không thực hiện sắp xếp (Điều 2) được kế thừa những quy định tại Nghị định 167/2017/NĐ-CP, Nghị định số 67/2021/NĐ-CP đến nay vẫn còn phù hợp; đồng thời, dự thảo Nghị định quy định cụ thể, rõ hơn phạm vi của nhà, đất không phải sắp xếp lại, xử lý (13 trường hợp) do nhà, đất này đã được điều chỉnh bởi các pháp luật có liên quan (như thu hồi nhà, đất thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai; tài sản kết cấu hạ tầng thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng; tài sản thuộc dự án đầu tư kinh doanh bất động sản thực hiện theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản…)

Liên quan đến đối tượng sắp xếp lại, xử lý nhà, đất là DN, qua tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương và kết quả đánh giá tình hình triển khai Nghị định 167/2017/NĐ-CP, Nghị định 67/2021/NĐ-CP thời gian qua, phần lớn các bộ, ngành, địa phương cho rằng việc mở rộng đối tượng áp dụng sắp xếp lại, xử lý nhà, đất là DN (DN cấp I, DN cấp II, DN cấp III) gồm cả công ty cổ phần còn vướng mắc và không đạt được nhiều kết quả. Bộ Tài chính cho rằng, đối với các DN do Nhà nước là chủ sở hữu duy nhất cần có thêm giải pháp để đảm bảo hiệu quả việc quản lý, sử dụng đối với tài sản là nhà, đất tại DN. Theo đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ sắp xếp lại, xử lý nhà, đất với các DN này, gồm: DN cấp I là DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, DN cấp II do DN cấp I nắm giữ 100% vốn điều lệ và DN cấp III do DN cấp II nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Về thẩm quyền lập phương án, chủ trì kiểm tra hiện trạng, phê duyệt phương án và quyết định xử lý nhà, đất, quán triệt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 205/TB-VPCP ngày 28/6/2023 của Văn phòng Chính phủ, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của đa số các bộ, ngành, địa phương, tại dự thảo Nghị định quy định cụ thể về thẩm quyền lập phương án, kiểm tra hiện trạng, tổng hợp, trình phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền cho các bộ, cơ quan trung ương, UBND cấp tỉnh trong phê duyệt phương án sắp xếp lại và quyết định xử lý nhà, đất, phân cấp cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của các bộ, cơ quan trung ương, sở, ban, ngành cấp tỉnh, UBND cấp huyện trong việc lập phương án, chủ trì kiểm tra hiện trạng sử dụng nhà, đất.

Về trình tự, thủ tục thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất, trên cơ sở phân cấp thẩm quyền lập phương án, kiểm tra hiện trạng, phê duyệt phương án và quyết định xử lý nêu trên, để thuận lợi trong tổ chức, thực hiện, dự thảo Nghị định tách quy định việc kiểm tra hiện trạng, lập, phê duyệt phương án đối với nhà, đất do trung ương quản lý và nhà, đất do địa phương quản lý thành 2 điều riêng, trong đó, quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh nơi có nhà, đất phải có ý kiến trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất.