Biểu đồ: H.Dịu - Nguồn: Tổng cục Thống kê

Lạm phát được kiềm chế và có xu hướng giảm

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2023, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) có xu hướng giảm dần. Cụ thể, tháng 1, CPI tăng 4,89%, tháng 2 tăng 4,31%, tháng 3 tăng 3,35%, tháng 4 tăng 2,81%, tháng 5 tăng 2,43%. Tính chung bình quân 5 tháng, CPI tăng 3,55% so với cùng kỳ năm trước, lạm phát cơ bản tăng 4,83%.

Còn theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong tháng 5/2023, giá các mặt hàng thiết yếu tương đối ổn định, chỉ tăng nhẹ, tập trung vào một số mặt hàng thực phẩm, dịch vụ du lịch do nghỉ lễ kéo dài. Đáng lưu ý, từ đầu tháng 5/2023, giá bán lẻ điện bình quân tăng 3% so với mức giá điều chỉnh gần nhất vào tháng 3/2019.

Với giá xăng dầu, báo cáo của Bộ Tài chính cho hay, giá xăng dầu được liên Bộ Công Thương – Tài chính điều hành nhất quán, đúng quy định, thực hiện nghiêm túc theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới. Từ đầu năm đến nay, Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương đã thực hiện 15 kỳ điều hành giá. Theo đó, giá mặt hàng xăng dầu đều giảm, trừ dầu mazut tăng 8,32%. Cụ thể: xăng RON92 giảm 2,22%, xăng RON95 giảm 0,63%, dầu hỏa giảm 21,94%, dầu dieasel giảm 19%.

Theo báo cáo thẩm tra về tình hình triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội những tháng đầu năm 2023 mới đây, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm.

Cũng tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu Quốc hội nhận định, những tháng đầu năm, nền kinh tế nước ta đối mặt với những khó khăn chưa từng có. Lạm phát và nợ công ở hầu hết quốc gia trên thế giới tăng ở mức đỉnh trong nhiều thập niên. Vì thế, nguy cơ lạm phát luôn chực chờ với nền kinh tế Việt Nam, nhưng nước ta vẫn giữ được sự ổn định, lạm phát được kiềm chế và có xu hướng giảm.

Bảo đảm cân đối cung - cầu, điều hành phù hợp

Không chủ quan với lạm phát luôn là tinh thần trong mọi chỉ đạo, điều hành của các bộ, ngành. Ngay từ phiên họp của Ban chỉ đạo điều hành giá trong quý 1/2023, Bộ Tài chính đã nhận định, từ nay đến cuối năm còn nhiều yếu tố đan xen làm tăng/giảm áp lực lên mặt bằng giá, trong đó có giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý sẽ tiếp tục thực hiện theo lộ trình như: giá dịch vụ giáo dục, giá dịch vụ khám chữa bệnh, giá sách giáo khoa, giá dịch vụ vận chuyển hàng không…

Trong báo cáo tình hình kinh tế vĩ mô vừa qua, các chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB) đã cho rằng, trong khi lạm phát tiếp tục có xu hướng giảm thì việc tăng giá điện 3% và kế hoạch tăng lương khu vực công có thể tác động đến lạm phát trong nửa cuối năm.

Giá cả hàng hóa trong nước 5 tháng đầu năm cơ bản được kiểm soát ổn định. Ảnh: H.Dịu

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế PGS.TS. Ngô Trí Long dự báo, giá nhiên liệu, giá xăng dầu trong năm 2023 sẽ giảm so với năm 2022 nhưng vẫn ở mức cao. Chi phí nguyên liệu đầu vào vẫn tiếp tục tăng cao, đơn đặt hàng vẫn thấp, sản xuất của doanh nghiệp còn khó khăn nên tốc độ tăng trưởng và lạm phát sẽ gặp rào cản. Do đó, vị chuyên gia này nhấn mạnh, chính sách tài chính phải thực sự có hiệu quả, giảm những chi tiêu không hợp lý, cân đối cung - cầu khi ảnh hưởng đến lạm phát. Chính sách thương mại cũng cần điều hòa cung - cầu, đặc biệt đối với những mặt hàng là nguyên liệu đầu vào.

Chuyên gia Ngô Trí Long cũng khuyến nghị những giải pháp ứng phó với một số vấn đề sẽ diễn ra trong thời gian sắp tới như tăng lương, tăng giá các mặt hàng thiết yếu… khiến các mặt hàng khác cũng tăng theo; cần kiểm soát tốt để tránh “tát nước theo mưa”, dẫn đến hiện tượng domino bùng nổ tăng giá các mặt hàng, ảnh hưởng đến xu hướng chung.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Bích Lâm, chuyên gia kinh tế, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cũng đánh giá, lạm phát năm 2023 chịu nhiều áp lực từ lạm phát cầu kéo, lạm phát chi phí đẩy, giá xăng dầu tăng trở lại, áp lực từ tăng lương. Do đó, để thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm và đặt thành nhiệm vụ hàng đầu là đồng hành, kịp thời tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, phải minh bạch, đơn giản hóa quy trình thương mại; khuyến khích và đẩy mạnh chia sẻ thông tin về thương mại và giá cả; nắm bắt kịp thời giá xăng dầu thế giới, nâng cao năng lực và chất lượng dự báo, có giải pháp tổng thể nâng cao năng lực dự trữ, đảm bảo đầy đủ nguồn cung xăng dầu dài hạn hơn.

Về phía doanh nghiệp, để giảm tác động từ áp lực lạm phát, TS. Nguyễn Bích Lâm khuyến cáo cần chủ động nắm bắt, cập nhật thông tin và dự báo chính xác động thái thị trường, nhất là xu hướng, mức độ và lộ trình tăng giá, tăng lãi suất để chủ động trong xây dựng, điều chỉnh và thực hiện kế hoạch tài chính, kinh doanh.

Những vấn đề nêu trên cho thấy, thách thức về lạm phát vẫn rất lớn, đòi hỏi công tác điều hành giá phải linh hoạt và phù hợp. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế cũng đã nêu một số nhiệm vụ, giải pháp mà các cơ quan Chính phủ cần thực hiện để kiểm soát lạm phát. Đó là phải theo dõi chặt chẽ thị trường, giá cả hàng hóa để có chính sách, giải pháp kịp thời, bảo đảm cân đối cung - cầu, điều hành, bình ổn giá phù hợp; bảo đảm cung ứng, lưu thông hàng hóa và các cân đối lớn của nền kinh tế, nhất là cân đối về điện, than, xăng dầu; rà soát, sửa đổi cơ chế giá điện cho phù hợp…