Có được những kết quả khả quan này, một trong những điểm mấu chốt là ngành điều Việt Nam sở hữu công nghệ chế biến ưu việt mà không phải quốc gia nào cũng có. Tuy nhiên, dường như cục diện sắp có những đổi thay lớn khi ngành chế biến, XK điều nhân của Việt Nam đứng trước nguy cơ bị cạnh tranh mạnh mẽ.

Chuyện là, nếu như trước đây thị trường châu Phi nói chung, đặc biệt là quốc gia Bờ Biển Ngà nói riêng chủ yếu XK điều thô sang Việt Nam thì nay đã nhìn ra nguồn giá trị to lớn từ mặt hàng này, tìm mọi cách đẩy mạnh chế biến. Bờ Biển Ngà thực hiện việc này thông qua học tập và áp dụng gần như nguyên xi những bước đi của ngành điều Việt Nam. Để có thể học tập công nghệ chế biến điều từ Việt Nam, Bờ Biển Ngà đã lập một văn phòng tại TP.HCM với nhiệm vụ chủ yếu nhằm tìm kiếm đối tác và mua công nghệ. Ngoài ra, Bờ Biển Ngà còn có chính sách khuyến khích các công ty trong cũng như ngoài nước đầu tư cơ sở chế biến điều thô tại nước sở tại bằng những chính sách thông thoáng nhất.

Để bảo vệ chính mình, thời gian qua, các DN điều Việt Nam đã không ít lần lên tiếng phản đối, thậm chí còn chính thức gửi kiến nghị muốn Chính phủ can thiệp, không cho XK công nghệ chế biến điều qua Bờ Biển Ngà. Điều này khá dễ hiểu. Tuy nhiên, xét về lâu dài, trong một “thế giới phẳng”, khi mà nền kinh tế Việt Nam từng bước hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, động thái trên nếu có triển khai cũng chỉ giải quyết được phần ngọn của vấn đề.

Nhìn thấu “bài toán” thiệt hơn, không ít chuyên gia cho rằng, đã tới lúc ngành điều cần có những bước đổi thay thực sự để đảm bảo tồn tại, phát triển vững bền chứ không chỉ tập trung đấu tranh cho hay không cho XK công nghệ chế biến điều. Sự đổi thay đó có thể theo hướng, thay vì coi Bờ Biển Ngà là đối thủ thì linh hoạt duy trì, từng bước đẩy mạnh mối quan hệ bạn hàng, đối tác, hợp tác cùng phát triển.

Ở góc độ của từng DN cụ thể, thay vì chỉ trông vào NK điều thô sơ chế rồi XK điều nhân, cần nghiên cứu đa dạng hóa mặt hàng, đầu tư sản phẩm chế biến sâu như điều rang muối, kẹo điều, điều tẩm mật ong…, với một bao bì thiết kế đẹp mắt, tiện lợi. Các sản phẩm này trên thị trường hiện có giá cao hơn gấp 2-3 lần so với giá điều nhân nên nếu đẩy mạnh, được thị trường thế giới ưa chuộng, tin rằng ngành điều vẫn có thể gặt hái những “trái ngọt” dù Bờ Biển Ngà có “nằm lòng” công nghệ chế biến điều đến đâu.