Giá dầu cao sẽ tạo sức ảnh hưởng lan tỏa đến các mặt hàng khác. Ảnh minh họa

Tác động mạnh tới giá cả hàng hóa trú ẩn

Hiện nay, thị trường tài chính đang chịu nhiều tác động từ xung đột tại khu vực Trung Đông khiến giá các đồng tiền và hàng hóa "trú ẩn" tăng mạnh như USD, vàng hay dầu mỏ.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giá dầu thô trên thị trường thế giới trong tháng 9/2023 có xu hướng tăng so với tháng 8/2023. Bình quân tháng 9/2023, giá dầu Brent tăng khoảng 6%, giá dầu WTI tăng khoảng 6,6% so với bình quân tháng 8/2023.

Ngoài ra, TS. Bùi Duy Tùng, giảng viên kinh tế, Đại học RMIT Việt Nam, giá dầu đã tăng 4% ngay sau vụ tấn công của Hamas vào Israel. Tuy Israel không phải là một nhà sản xuất dầu lớn nhưng vị trí địa chính trị và khả năng leo thang của xung đột đã khiến nước này trở thành tâm điểm của sự quan tâm trên thị trường dầu mỏ. Hơn nữa, Trung Đông với vai trò là một trong những nguồn cung dầu lớn nhất thế giới vẫn luôn là tâm điểm của sự biến động khi có xung đột.

Vị này cũng cho rằng, cuộc chiến không chỉ làm tăng giá dầu do lo ngại về sự gián đoạn nguồn cung mà còn làm tăng thêm mối lo về sức ảnh hưởng đến các chỉ số kinh tế toàn cầu.

Trong đó, giá USD cũng đã và đang có xu hướng tăng, chỉ số DXY (chỉ số đo lường sức mạnh của đồng USD với các đồng tiền chủ chốt) liên tục ở mức 106 đến trên 107 điểm từ đầu tháng 10/2023 đến nay. Điều này khiến diễn biến tỷ giá USD và VND cũng tăng tương đồng với xu hướng quốc tế. Hiện giá giá mua USD thấp nhất đang ở mức 24.225 VND/USD, giá mua cao nhất đang ở mức 24.300 VND/USD; ở chiều bán ra, giá bán thấp nhất đang ở mức 24.620 VND/USD, giá bán cao nhất đang ở mức 24.645 VND/USD.

Ngoài ra, giá vàng SJC cũng đã chạm mốc hơn 70 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra, cao nhất kể từ đầu năm đến nay. Chênh lệch giữa giá vàng thế giới và giá vàng trong nước lên tới 14,4 triệu đồng/lượng.

Cần phương án giảm thiểu những tác động tiêu cực

Những diễn biến này đang tạo ra nhiều áp lực lên tình hình lạm phát. Theo báo cáo kinh tế vĩ mô tháng 10/2023 vừa phát hành của Ngân hàng thế giới (WB), lạm phát toàn phần tiếp tục tăng mạnh kể từ tháng 6/2023 nên cần được theo dõi chặt chẽ.

Đặc biệt, về giá xăng dầu, Bộ Công Thương dự báo giá dầu thô bình quân thế giới quý 4/2023 sẽ tăng so với 3 quý trước đây do Ả Rập Saudi và Nga đều gia hạn cắt giảm nguồn cung cho đến cuối năm, dự trữ dầu thô thương mại của Mỹ tiếp tục giảm. Ngoài ra, xung đột gia tăng mới đây tại Trung Đông cũng là một yếu tố gây sức ép lên giá xăng dầu.

Theo TS. Bùi Duy Tùng, giá dầu ở mức cao không chỉ ảnh hưởng đến giá cả vận tải hàng hóa mà còn lan tỏa đến các mặt hàng khác, như giá lương thực, từ đó tăng áp lực lên lạm phát. Đối với Việt Nam, một quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu dầu, tình hình càng trở nên khó khăn.

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng đưa ra cảnh báo cho Việt Nam về nguy cơ biến động tỷ giá hối đoái, đặc biệt khi lãi suất đã được điều chỉnh xuống. Khi giá dầu tăng, nhu cầu ngoại tệ để nhập khẩu dầu cũng tăng theo, có thể đẩy giá trị của đồng Việt Nam xuống. Một đồng tiền yếu hơn có thể tạo ra tác động truyền dẫn đến lạm phát, khi giá của các mặt hàng nhập khẩu, bao gồm dầu, tăng tính theo đồng nội tệ.

Trong bối cảnh như vậy, TS. Bùi Duy Tùng cho rằng, sự mất giá của đồng tiền có thể làm phức tạp thêm các nỗ lực kiểm soát lạm phát của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nên có thể phải đối mặt với một loạt các quyết định khó khăn về chính sách tiền tệ và quản lý tỷ giá hối đoái để đảm bảo ổn định kinh tế. Một trong những giải pháp có thể được xem xét là rút ngắn thời gian điều chỉnh giá dầu.

Trên thực tế, trước những diễn biến này, NHNN đã có nhiều chính sách nhằm ổn định thị trường tiền tệ, góp phần kiểm soát lạm phát, trong đó có việc tiếp tục hoạt động phát hành tín phiếu với tổng tổng lượng phát hành trong hai tuần đầu tháng 10 là gần 112.000 tỷ đồng và hơn 205.000 tỷ đồng trong 17 phiên phát hành liên tiếp.

Ngoài ra, theo báo cáo từ Bộ Tài chính, 9 tháng năm 2023, nhờ điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, tỷ giá giao dịch trên thị trường mặc dù có xu hướng tăng nhưng thấp hơn hẳn một số đồng tiền khác trong khu vực. NHNN đã mua được ngoại tệ trở lại từ các tổ chức tín dụng khoảng 6,63 tỷ USD trong 9 tháng qua để bổ sung dự trữ ngoại hối nhà nước.

Do đó, Bộ Tài chính cho rằng cần tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác; điều hành tỷ giá phù hợp với tình hình, kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng theo định hướng đề ra.

Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương chủ động trong việc rà soát các phương án điều chỉnh giá các mặt hàng do nhà nước quản lý. Đồng thời, cần có phương án giảm thiểu những tác động tiêu cực đối với người nghèo và những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trước những tác động từ việc điều chỉnh giá các mặt hàng thiết yếu.