Ông dự đoán như thế nào về tình hình thưởng Tết năm nay?

Năm 2015 là năm kinh tế khởi sắc, GDP tăng, giá trị sản xuất công nghiệp, tiền lương và thu nhập cơ bản ổn định, nhiều DN có kết quả sản xuất kinh doanh tốt trên nền sản xuất phục hồi có hiệu quả. Xu hướng nhiều DN sẽ thưởng tết Âm lịch cao hơn năm ngoái và sẽ dồn vào thưởng tết Âm lịch hơn Dương lịch. Tất nhiên các DN nhỏ cũng có khó khăn và họ sẽ phải tính toán các phương án tiết kiệm các chi phí khác hoặc sử dụng lao động hợp lí.

Hiện nay có rất nhiều bức xúc của người lao động liên quan đến việc lương thưởng, thậm chí chỉ vì 50.000 – 100.000 đồng mà xảy ra đình công ở các khu công nghiệp. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?

Tôi cho rằng, trước hết các DN cần rút kinh nghiệm để có các phương án cụ thể điều chỉnh các mức lương thưởng và bản thân Công đoàn cũng phải tham gia. Tuy nhiên, khó khăn nhất là hệ thống đại diện của người lao động đôi khi còn chưa nắm được thông tin hoạt động của DN, không biết rằng tình hình kinh doanh của DN có tốt không, có khó khăn không nên thường xảy ra tình trạng như vậy.

Để không xảy ra những sự việc này, các cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương cần chủ động chỉ đạo các DN có các phương án cụ thể. Từ đó, phân loại ra những yếu tố chưa đúng sự thật để vận động họ có mức thưởng hợp lý.

Ông suy nghĩ như thế nào về việc nhiều DN thưởng Tết cho lao động bằng các sản phẩm của chính DN đó?

Việc đó Nhà nước không có quy định cấm. Tuy nhiên nếu như thưởng cho người lao động bằng những sản phẩm khó tiêu thụ hoặc họ không sử dụng được thì việc thưởng đó không có nghĩa lí gì và người chủ sử dụng lao động cần phải suy nghĩ lại. Đặc biệt, Công đoàn cơ sở sát với DN phải có kiến nghị về điều này.

Vậy có nên luật hóa việc thưởng Tết không, thưa ông?

Từ khi có Bộ luật Lao động ra đời năm 1995 tới Bộ luật Lao động sửa đổi năm 2012 đều chưa đặt ra vấn đề này, mặc dù cũng có nhiều ý kiến trong thực tế đề cập tới. Theo quan điểm của tôi, việc này phải phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh của DN.

Mặt khác quan niệm về thưởng Tết của người Việt Nam và các thông lệ quốc tế còn khác nhau. Việt Nam vẫn quan niệm người lao động đóng góp trong quá trình tăng trưởng, làm ra lợi nhuận của DN thì họ có quyền được hưởng một phần lợi nhuận. Còn quan niệm của quốc tế thì họ cho rằng trả công cho người lao động đúng theo cam kết trong hợp đồng rồi. Việc thưởng chỉ là thêm một phần và nằm trong chi phí chứ không trong hiệu quả. Còn lợi nhuận là việc của nhà đầu tư vốn. Đây là hai quan niệm khác nhau.

Mức lương đang thấp do cung cầu của thị trường, còn việc thưởng là do quan điểm khác nhau của mỗi nơi. Ở nhiều nước dù có mức lương cao nhưng thưởng chỉ chiếm 5-10% lương thôi và thưởng thường phân bố ra từng tháng chứ không dồn lại đến cuối năm như nước ta. Bây giờ chúng ta đã chuyển sang kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế rồi thì cũng phải xây dựng hệ thống luật pháp phù hợp.

Xin cảm ơn ông!