Chi cục KTSTQ Cục Hải quan TP.HCM làm việc với doanh nghiệp. Ảnh: T.H

Năm 2013, Cục Hải quan TP.HCM thực hiện 463 cuộc KTSTQ thuộc các lĩnh vực: mã số, xuất xứ, chính sáh đầu tư, tài sản cố định… với số tiền thuế truy thuy trên 317 tỷ đồng. Riêng lĩnh vực phí bản quyền đã tổ chức kiểm tra 49 vụ, phát hiện 2 vụ vi phạm, số tiền truy thu trên 14 tỷ đồng.

Theo Chi cục KTSTQ, tuy số vụ phát hiện không nhiều, nhưng số tiền thuế truy thu chiếm tỷ lệ khá lớn. Kết quả đạt được có thể xem là bước đột phá, tạo tiền đề quan trọng trong công tác KTSTQ về trị giá- phí bản quyền, bởi thời gian trước đó chưa có vụ KTSTQ nào bị truy thu thuế từ lĩnh vực phí bản quyền.

Phí bản quyền là khoản tiền mà người mua phải trả trực tiếp hoặc gián tiếp cho chủ thể quyền sở hữu trí tuệ, để được chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng các quyền SHTT. Theo quy định, phí bản quyền có thể là khoản phải cộng vào trị giá tính thuế hàng nhập khẩu và cũng có thể là đối tượng chịu thuế nhà thầu.

Trong thời kì hội nhập, nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới có hoạt động giao dịch chuyển nhượng quyền SHTT đã và đang thâm nhập vào thị trường Việt Nam. Khi quy phạm pháp luật chưa cụ thể, có sự chênh lệch mức thuế giữa các sắc thuế là hẽ hở dễ bị lợi dụng, gây thất thu thuế cho ngân sách Nhà nước.

Để đấu tranh, ngăn chặn tình trạng trên, năm 2013, Chi cục KTSTQ tổ chức thu thập thông tin doanh nghiệp từ cơ quan Thuế địa phương. Trong đó, Chi cục KTSTQ đã chọn các DN nộp thuế nhà thầu có mức 10% (phí bản quyền) và có số tiền nộp lớn để tập trung thông tin nghiên cứu.

Với các thông tin thu thập được, các công chức Hải quan đã phân tích, tìm những dấu hiệu nghi vấn có liên quan như các khoản phải cộng, các chi phí đã phát hiện một doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chuyên nhập khẩu mặt hàng mỹ phẩm có mức thuế ưu đãi đặc biệt 10%, thuế ưu đãi 18% và thuế GTGT 10%, nên đã thực hiện KTSTQ tại trụ sở Hải quan đối với doanh nghiệp này.

Cụ thể thuế nhà thầu phải nộp là 10% cho các thời kì phát sinh; thuế nhập khẩu ưu đãi và ưu đãi đặc biệt có lộ trình giảm thuế theo các Hiệp định mà Việt Nam đã ký kết tham gia. Theo đó, đến giai đoạn nào đó các mức thuế sẽ giảm xuống mức bằng hoặc thấp hơn mức thuế nhà thầu; còn thuế GTGT được khẩu trừ tại cơ quan thuế địa phương.

Từ kết quả thu thập được, qua đấu tranh phân tích, doanh nghiệp này đã chủ động xác định doanh thu thuần của các năm 2007 đến năm 6-2013 để tự tính mức thuế phải nộp liên quan đến phí bản quyền về thương hiệu sản phẩm mà doanh nghiệp này nhập khẩu. Chi cục KTSTQ ấn định số thuế phải thu trên 10 tỷ đồng theo số thuế mà doanh nghiệp tự khai báo bổ sung.

Qua vụ việc bị phát hiện và truy số lớn nêu trên, Chi cục KTSTQ cho rằng, công tác tổ chức thu thập thông tin từ cơ quan Thuế địa phương về phí nhà thầu, phí bản quyền là một trong những mắt xích quan trọng để phân tích, sàng lọc thông tin nghi vấn, xây dựng kế hoạch KTSTQ một cách hữu hiệu. Bên cạnh đó, kĩ năng đấu tranh với doanh nghiệp, công chức Hải quan cần củng cố chứng cứ, định hướng tạo sự đồng thuận từ phía doanh nghiệp, để doanh nghiệp tự khai báo bổ sung số thuế còn thiếu, hạn chế được khiếu nại, khiếu kiện…