Công ty CP sữa Việt Nam ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất. Ảnh: Uyên Phương

Đối mặt nguy cơ bị thương mại điện tử nước ngoài xâm chiếm

Ngày 28/8/2024, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) đã ban hành Quyết định số 1459/QĐ-BTTTT phê duyệt Chương trình hỗ trợ các cửa hàng bán lẻ chuyển đổi số. Đối tượng tham gia chương trình là các doanh nghiệp, cửa hàng, hộ kinh doanh bán buôn, bán lẻ trên toàn quốc. Theo ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và xã hội số Bộ TT&TT, để triển khai chương trình này, Bộ TT&TT đã chọn quận Phú Nhuận, TPHCM là nơi triển khai thí điểm hoạt động chính của chương trình trước khi tổng kết phổ cập toàn thành phố và toàn quốc.

Theo Bộ TT&TT, Chiến lược phát triển kinh tế số và xã hội số quốc gia đến năm 2030 xác định, năm 2025, kinh tế số đóng góp 20% tỷ trọng kinh tế số cho nền kinh tế quốc gia và đến năm 2030, kinh tế số đóng góp 30% tỷ trọng GDP quốc gia. Đến hết năm 2023, kinh tế số đạt khoảng 16,5%, trong đó kinh tế số lĩnh vực công nghệ thông tin đạt khoảng 55%, kinh tế số các ngành, lĩnh vực khác đạt khoảng 50%. Trong cơ cấu các ngành, lĩnh vực kinh tế số, lĩnh vực chủ đạo đang là dịch vụ chiếm khoảng 70%, đặc biệt là thương mại điện tử, logistics, du lịch, công nghệ số, phát thanh truyền hình là những lĩnh vực đang có tiềm năng phát triển mạnh.

Tuy nhiên, hiện nay, tỷ trọng thương mại điện tử, bán lẻ của Việt Nam mới đạt khoảng 8%, trong khi trung bình của thế giới là khoảng 19,4%, đặc biệt một số quốc gia như Trung Quốc, tỷ lệ này là 43%, Anh 35%, Hàn Quốc 28%, Mỹ 26%... Như vậy, không gian phát triển thương mại điện tử của Việt Nam vẫn còn rất lớn.

Cũng theo ông Trần Minh Tuấn, Việt Nam có hơn 1,4 triệu cửa hàng tạp hóa và 9.000 chợ truyền thống. Lĩnh vực này không chỉ đảm bảo sự lưu thông hàng hóa của nền kinh tế, mà còn tạo ra nhiều công ăn, việc làm cho người lao động. Doanh thu thuần từ lĩnh vực bán lẻ chiếm 3,91% GDP, tạo ra việc làm cho 3,19% tổng lao động trong lĩnh vực này. Trong khi đó, doanh thu thuần hoạt động bán buôn chiếm 27,6% GDP và thu hút 8,76% lao động.

Trung bình mỗi người dân Việt Nam mua hàng trực tuyến 4 lần/tháng. Điều này cho thấy, sự phổ biến và nhu cầu ngày càng cao đối với thương mại điện tử. Giá trị thị trường thương mại điện tử liên tục tăng từ năm 2018 đến 2023 với doanh thu đạt 20,5 tỷ USD vào năm 2023, tương đương mức tăng trưởng khoảng 25%. Năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử của Việt Nam đã vượt Philippines và đứng thứ ba khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia và Thái Lan.

Mặc dù đạt mức tăng trưởng ấn tượng 25% liên tục nhiều năm, quy mô thị trường đứng thứ ba Đông Nam Á, song ngành bán buôn bán lẻ nước ta còn đối mặt với nguy cơ bị thương mại điện tử nước ngoài xâm chiếm, an ninh hàng hóa, tài chính gặp nhiều rủi ro. Chính vì thế, từ kinh nghiệm quốc tế, thực tiễn Việt Nam, Bộ TT&TT đã phê duyệt Chương trình hỗ trợ cửa hàng bán lẻ chuyển đổi số.

Trọng tâm phát triển kinh tế số

Giám đốc Sở TT&TT TPHCM Lâm Đình Thắng cho biết, TPHCM đã đặt mục tiêu rất lớn về phát triển kinh tế số. Về chỉ tiêu, đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế số của TPHCM chiếm 25% GRDP và đến năm 2030 chiếm 40% GRDP của Thành phố. Tỷ trọng này cao hơn so với bình quân chung của cả nước từ 5-10%, cho thấy khát vọng cũng như thách thức rất lớn đối với sự phát triển kinh tế số của TPHCM.

Hiện nay, TPHCM đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy kinh tế số trên địa bàn, trong đó tập trung chuyển đổi số trong các ngành quan trọng. Bên cạnh đó hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các hộ bán buôn, bán lẻ chuyển đổi số, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử để thúc đẩy việc tăng doanh thu thông qua công nghệ số. Vận động các nguồn lực xã hội để tham gia chuyển đổi số.

Để thực hiện đồng bộ, mới đây, UBND TPHCM đã ban hành kế hoạch hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ và chuyển đổi số đến năm 2025. Theo kế hoạch, TPHCM hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thực hiện chuyển đổi số nhằm tối ưu hóa hoạt động, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, năng lực và lợi thế cạnh tranh, tạo ra các giá trị mới cho doanh nghiệp. Mục tiêu đến năm 2025, sẽ triển khai các nền tảng số hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đẩy nhanh chuyển đổi số. Đảm bảo 100% doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn Thành phố được tiếp cận, cập nhật thông tin, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, được tiếp cận dùng thử các nền tảng chuyển đổi số.

Kế hoạch cũng đặt mục tiêu tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng nền tảng số đạt tối thiểu 60%; đồng thời thiết lập mạng lưới tư vấn viên đáp ứng các tiêu chí, quy định để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số.

UBND TPHCM cho biết sẽ hỗ trợ kinh phí tư vấn, thuê, thuê mua giải pháp chuyển đổi số cho doanh nghiệp. Đối tượng hỗ trợ là các doanh nghiệp, tổ chức trên địa bàn Thành phố, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh có nhu cầu chuyển đổi số.