Cơ cấu chi tiêu chưa hợp lý

Tiết kiệm chi thường xuyên dường như khó khả thi bởi qua nhiều năm tăng liên tục thì nay đang chiếm tới 70% tổng chi ngân sách. Qua lăng kính của người giám sát tài chính- ngân sách, ông thấy gì về cơ cấu này?

Cơ cấu chi tiêu ngân sách Nhà nước (NSNN) năm qua rất bất hợp lý. Chi đầu tư phát triển giảm quá nhanh so với giai đoạn trước, không đảm bảo mức đề ra. Về tỷ trọng, chi thường xuyên trên tổng cơ cấu chi tăng từ mức 60% giai đoạn 2011 - 2012 lên mức 67- 70% năm 2014. Dù chi thường xuyên tăng phản ánh tình cảnh vay về để ăn là chính, nhưng bất cập ở chỗ một số chính sách chi cho an sinh xã hội vẫn chưa được đảm bảo.

Ông nghĩ sao khi mà hiện nay tất cả các khoản thu ngân sách chưa đủ cho chi thường xuyên và trả nợ, còn chi đầu tư phát triển lại chủ yếu dựa vào vốn vay?

Hiện chúng ta đã bắt đầu có những khoản nợ chính sách như nợ nhà ở cho người có công, một số khoản nợ liên quan đến y tế, giáo dục. Trong cơ cấu thu, chúng ta đã bắt đầu dành phần lớn cho trả nợ. Hay về nguyên tắc bội chi dành cho đầu tư phát triển, thì nay cũng vừa phải dành cho trả nợ. Đó là những áp lực.

Vậy xu thế chúng ta phải tính toán lại, cân đối cố gắng làm sao để chúng ta vẫn phải ban hành những chính sách mới, cuộc sống đặt ra là thế nhưng phải cố gắng phù hợp với khả năng của ta.

Trong khi đó, thời gian qua chúng ta thực hiện giãn, giảm thuế tương đối nhanh, điều đó cần thiết nhưng rõ ràng chúng ta chưa có được nguồn thu tăng lên từ dài hạn thì ngắn hạn sẽ gặp khó khăn. Ví dụ thuế TNDN, trước đây có giai đoạn là 32% xuống 25%, 22% và bây giờ còn 20%. Hay thuế GTGT của chúng ta là một trong những nước thấp nhất so với khu vực. Mỗi lần như vậy, thu lại giảm. Tất nhiên gánh nặng thuế giảm đi tạo điều kiện nuôi dưỡng nguồn thu trong dài hạn nhưng ngắn hạn gặp khó khăn. Chúng ta cũng phải nói thật rằng không phải công cụ thuế như “đũa thần” mà nếu giảm quá mức thì mất đi công cụ đòn bẩy và công cụ quản lý.

Làm được đồng nào xài hết đồng đó, chi thường xuyên tăng liên tục rồi lại phải vay nợ, phát hành trái phiếu để đảo nợ, thậm chí hết cả tiền để chi tăng lương… Mấy ông đang đi làm cán bộ công chức thì còn kêu gọi vận động tinh thần chưa tăng lương được, chứ các cụ về hưu mà không giải quyết cho họ thì không thể được. Các đồng chí tính thế nào thì tính, phải đảm bảo 50% chi thường xuyên, 30% chi đầu tư, 20% trả nợ trong tổng chi ngân sách

(Trích phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tại phiên họp thứ 32 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội)

Tuy nhiên, nếu triệt để tiết kiệm, chúng ta cũng để ra được một khoản vì trên thực tế yêu cầu tiết kiệm chi 10% dành cho tăng lương của Chính phủ mấy năm trước đây đã có hiệu quả, thưa ông?

Đúng là chúng ta vẫn tiết kiệm trong chi thường xuyên, nhưng tiết kiệm cũng chỉ đến một giới hạn nào đó thôi. Chúng ta tiết kiệm 10% chi thường xuyên, nhưng tổng số tiết kiệm chỉ được khoảng 6.000 tỷ đồng, mà nếu tăng lương chỉ 100.000 đồng/người thì cần tới 40.000 tỷ đồng.

Thưa ông, liệu có phải kỷ luật ngân sách chưa nghiêm nên chưa tiết kiệm triệt để. Trong quyết toán NSNN năm 2012 vừa qua, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị thu hồi 648 tỷ đồng chi sai chế độ của 34/34 địa phương. Trong khi con số này năm 2011 chỉ gần 200 tỷ đồng?

Đây là vấn đề kỷ luật tài chính chúng ta vẫn nói suốt, mà vẫn chưa siết chặt được. Vì thế trong quy định tới đây hướng dẫn thi hành Hiến pháp 2013 có một câu rất quan trọng mà chúng tôi kiến nghị đó là không một khoản chi nào được chi ra khỏi Kho bạc nếu không có dự toán.

Có đại biểu Quốc hội chia sẻ rằng, sang nước ngoài cùng đoàn Quốc hội mình, Quốc hội nước bạn muốn mời mình ăn một bữa cơm cũng không chi được vì không có tiền, còn đoàn nước mình chi thoải mái?

Thực ra chúng ta không phải chi thoải mái đâu mà có dự toán cả. Đoàn ra, đoàn vào đều được dự toán từ đầu năm. Ra đoàn nào, vào đoàn nào thì Thường vụ Quốc hội phải quyết định trong kế hoạch và các ủy ban thực hiện theo đúng kế hoạch và dự toán đó.

Để chi thường xuyên lùi về mức 50% đến năm 2020 theo kiến nghị của Ủy ban Tài chính- Ngân sách, theo ông phải áp dụng các biện pháp mạnh nào?

Cần phải tiết kiệm. Tiết kiệm ngay từ đầu năm từ việc cắt dự toán các khoản chi không cần thiết!

Xin cảm ơn ông!