Có nhiều ý kiến, quan điểm của ĐB Quốc hội về tính hiệu quả, tính khả thi của một sân bay giữ vai trò là Cảng hàng không quốc tế quan trọng của quốc gia, hướng tới trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế của khu vực. Báo Hải quan đã phỏng vấn TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội xung quanh vấn đề này.

Trong báo cáo của Chính phủ về dự án đầu tư xây dựng sân bay Long Thành, ông quan tâm nhất vấn đề nào?

Vấn đề tôi quan tâm trong báo cáo tiền khả thi là tổng thể của sân bay Long Thành trong chiến lược của hàng không Việt Nam, mà chiến lược hàng không Việt Nam ở đây không chỉ có đón tiễn khách mà phải là gắn với công nghiệp hàng không, gắn với đào tạo con người và gắn với kết nối của giao thông khu vực, đó là phân giao nhiệm vụ giữa sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành để nền kinh tế phát triển.

Đó là những điều tôi quan tâm chứ ở thời điểm này tất cả những vấn đề kỹ thuật như nhà ga, cao tầng hay thấp tầng, bao nhiêu tiền chưa phải là thời điểm để nghiên cứu.

Báo cáo của Chính phủ có thỏa mãn sự quan tâm này của ông?

Nói chung với một báo cáo tiền khả thi thì là được, nhưng nhiệm vụ của báo cáo tiền khả thi còn là phát hiện ra vấn đề, đặt ra vấn đề cần báo cáo. Đó mới là điều dư luận, người dân quan tâm.

Vậy báo cáo này đã làm tốt nhiệm vụ chưa, thưa ông?

Thứ nhất, dự án này đã nằm trong quy hoạch 20 năm nay, cho thấy đây là công trình được làm chủ động, tích cực, có cân nhắc đến kế hoạch phát triển của đất nước, đặt trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng của đất nước, chứ không phải là một quyết định ngẫu hứng của một cá nhân hay một nhóm lợi ích nào tạo ra sự đầu tư để kiếm lợi nhuận.

Thứ hai, báo cáo đã giúp cho người dân nhìn thấy được định hướng trong tương lai chúng ta sẽ có một sân bay đạt tiêu chuẩn quốc tế ở trình độ cao, khác với sân bay Tân Sơn Nhất hay sân bay Nội Bài. Mô hình sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành cũng giống như mô hình sân bay Gia Lâm với sân bay Nội Bài. Tức là trước đây sân bay Gia Lâm là bất di bất dịch khi bay về nhưng khi đất nước phát triển, sân bay Gia Lâm không đáp ứng yêu cầu nữa, kỹ thuật phát triển lên, đội tàu bay to hơn thì cần chuyển sang sân bay Nội Bài. Sân bay Tân Sơn Nhất hiện nay cũng thế, đến một thời điểm nào đó sẽ không đáp ứng được yêu cầu của các đội tàu bay lớn và không đáp ứng được yêu cầu về môi trường, điều kiện sống thì chúng ta sẽ phải dần chuyển sang một sân bay lớn hơn và giữ hoạt động của sân bay Tân Sơn Nhất ở một mức độ nhất định thì mới phát huy được hết công năng mà lại giảm ảnh hưởng xấu tối đa đến người dân trong vùng.

Tuy nhiên nhiều băn khoăn của ĐB đều là tính hiệu quả của dự án?

Các ĐB đều muốn xây dựng một sân bay Long Thành trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là một hình ảnh của Việt Nam trong đổi mới hội nhập, nhưng điều mà các ĐB băn khoăn vẫn là hiệu quả đầu tư công và hiệu quả của đầu tư. Băn khoăn là khi huy động các thành phần kinh tế vào dự án thì nền kinh tế có phát triển, nền kinh tế có sử dụng được hết công năng ở đấy không. Vậy câu hỏi đặt ra là làm thế nào cho hiệu quả chứ không phải là không muốn xây.

Ở kỳ họp lần trước (kỳ họp thứ 8-PV), các ĐB băn khoăn chưa muốn triển khai nhưng tại kỳ họp lần này, ĐB đã giải tỏa được băn khoăn đó và thấy cần phải xây nhưng làm sao cho hiệu quả và đồng bộ.

Cá nhân ông còn băn khoăn ở những điểm gì?

Hiện nay còn vấn đề quan trọng là kết nối giao thông giữa sân bay Long Thành và TP.HCM mà chúng ta chưa nói đến, nó phải đặt ra trong báo cáo khả thi vì báo cáo tiền khả thi không thể làm được.

Bên cạnh đó còn là vấn đề đào tạo đội ngũ nhân lực cho dự án. Ai đào tạo? Ngành giáo dục có đào tạo được không? Đào tạo được trong nước hay phải gửi ra nước ngoài đào tạo giống như chúng ta làm điện hạt nhân? Điện hạt nhân chúng ta chuẩn bị 15 năm nay rồi mà chưa có đủ đội ngũ để vận hành một nhà máy điện hạt nhân. Rồi vấn đề phân kỳ lượng khách quốc tế và nội địa đi giữa sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành như thế nào? Trong bài toán dòng giao thông và vận tải hành khách, liệu vận tải bánh sắt có khai thác được ở đấy không khi mà nó phải vượt qua một loạt cầu như thế? Báo cáo khả thi phải giải quyết được vấn đề này.

Ngoài vấn đề tiền làm làm sân bay, đường hạ cất cánh, bãi đỗ, nhà ga, chúng ta phải trả lời được câu hỏi cần phải có ngành công nghiệp sửa chữa hàng không, đào tạo kỹ sư, công nghiệp điện tử, công nghiệp chế biến hay không, hay như Sam Sung đưa tiền vào nhưng chúng ta chỉ làm được bao bì thôi. Từ đấy, có thể thấy, thảo luận về Long Thành không phải chỉ là Long Thành mà là động lực phát triển của nền kinh tế. Đừng nghĩ về các con số, cái đấy không quan trọng mà quan trọng là động lực lôi kéo một loạt ngành kinh tế mũi nhọn khác.

Vậy ông có bấm nút thông qua nghị quyết về chủ trương xây dựng sân bay Long Thành?

Bấm chứ. Tôi còn vận động mọi người bấm. Cần rút kinh nghiệm từ dự án đường sắt cao tốc Hà Nội-TP.HCM, khi đó chúng ta chỉ nhìn đường sắt cao tốc với con mắt của một dự án đầu tư mà không nhìn nó như một điểm nhấn đột phá của sự phát triển kinh tế - xã hội. (Tháng 6-2010, Quốc hội khóa XII đã không thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc- PV). Theo luật, dự án còn cần trình ra Quốc hội một lần nữa.

Xin cảm ơn ông!