PGS. Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Hải quan xung quanh vấn đề này.

Vai trò và chức năng của Hiệp hội trong thời gian tới sẽ được thể hiện như thế nào, thưa ông?

Thứ nhất, đó là vai trò đối với chiến lược, kế hoạch và chính sách phát triển giáo dục ĐH. Hiệp hội sẽ tư vấn các chính sách cho Nhà nước. Chính sách đầu tiên là tăng cường tự chủ cho các trường, trong đó đẩy mạnh tự chủ về tài chính. Thứ hai là thành lập Trung tâm Kiểm định chất lượng độc lập, từng bước xúc tiến kiểm định chất lượng.

Thứ ba, Hiệp hội sẽ tổ chức cho các nhóm trường có ngành nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp, tài chính, kinh tế - dịch vụ, y - dược, quốc phòng, nghệ thuật… được giao lưu, trao đổi, bồi dưỡng nghiệp vụ để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Vai trò của Hiệp hội còn ở việc định hướng chiến lược phát triển nền giáo dục ĐH của nước ta.

Một trong những nguyện vọng của Hiệp hội là mong muốn giáo dục ĐH được tự chủ tài chính. Ông có thể nói rõ hơn về điều này?

Khi thành lập Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam, chúng tôi mong muốn tư vấn và kiến nghị với Nhà nước tăng tính tự chủ cho tất cả các trường, trong đó có tự chủ về tài chính. Đây là vấn đề lớn. Hiện có quá nhiều trường công lập, Nhà nước không thể bao cấp được dù đã dành tới 20% ngân sách Nhà nước cho nền giáo dục.

Mặt khác, dù đã được Nhà nước “bao cấp” nhưng chất lượng của nhiều trường không xứng đáng với những gì mà Nhà nước đã bỏ ra. Trong khi có những trường không được Nhà nước đầu tư kinh phí vẫn phát triển tốt như ĐH Thăng Long, ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, ĐH Dân lập Hải Phòng,… Các trường không nên cứ trông chờ vào "bầu sữa" của Nhà nước! Nhà nước chỉ nên cấp ngân sách cho những trường thuộc các lĩnh vực như Quân đội, Công an, Chính trị.

Việc phát triển các trường tự chủ, ngoài công lập là xu hướng của thời đại. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, nếu chuyển sang ngoài công lập thì người nghèo sẽ không đủ tiền đi học không?

Khi các trường được tự chủ, kinh phí Nhà nước cấp sẽ chuyển cho người đi học. Lâu nay, có đến 80% học sinh lớp 12 tốt nghiệp vào các trường ĐH công, chỉ có 20% vào trường ĐH ngoài công lập. Tới đây, nếu có đến 60% trong số 80% trường công được tự chủ, Nhà nước sẽ dùng tiền cấp cho những đơn vị ấy để hỗ trợ học sinh nghèo.

Lúc này, chúng tôi sẽ tư vấn cho Nhà nước chính sách hỗ trợ người nghèo đi học và xây dựng Quỹ Phát triển giáo dục. Nhà nước nên chuyển số tiền bao cấp cho trường công thành những suất học bổng, chuyển thành tiền ngân hàng để cho vay lãi suất thấp. Vay tiền để đi học thì khi học trên đồng tiền mình bỏ ra người học sẽ có trách nhiệm hơn.

Xin cảm ơn ông!