Thời gian gần đây, bối cảnh kinh tế thế giới đã có nhiều thay đổi sâu sắc, nhiều nước đã có những cải cách mạnh mẽ hệ thống chính sách thuế của mình theo hướng tăng dần tỷ trọng thuế gián thu, giảm dần tỷ trọng thuế trực thu từ đó cải thiện môi trường kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư để đảm bảo nguồn thu bền vững cho ngân sách quốc gia.

Theo yêu cầu của tình hình mới, các chiến lược, kế hoạch tài chính của Chính phủ cũng như khuyến nghị của các tổ chức tài chính quốc tế đều hướng đến mục tiêu cần phải tăng thuế gián thu, trong đó có thuế BVMT để thực hiện mục tiêu cải cách thuế, góp phần hoàn thiện thể chế, cơ chế tài chính và cơ cấu lại NSNN. Nói cách khác, tăng thuế BVMT sẽ phần nào giúp cơ cấu lại thu NSNN trong bối cảnh thuế NK về 0%.

Tại phiên họp báo của Chính phủ vừa qua, trả lời trước công luận, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà khẳng định, hiện nay, giá xăng, dầu của Việt Nam đang thấp hơn nhiều so với các nước xung quanh, do đó, việc dự phòng tăng thuế để đảm bảo giá xăng, dầu ở mức hợp lý cũng là một giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn tình trạng buôn lậu mặt hàng này qua biên giới.

Đề xuất tăng khung thuế suất thuế BVMT ngay từ khi công bố đã vấp phải phản ứng của dư luận. Ngay lập tức, có ý kiến cho rằng đó là tăng giá xăng dầu. Tuy nhiên, khung thuế tăng là cho cả giai đoạn, việc quyết định khung thuế suất thuế BVMT là do Quốc hội ban hành, mức cụ thể sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) quyết định. Với những mức tăng cụ thể sẽ được UBTVQH cân nhắc kỹ lưỡng cho từng thời điểm.

Nói như vậy có nghĩa, không phải việc tăng thuế sẽ được quyết định tùy tiện. Trước đây, mỗi khi quyết định điều chỉnh tăng thuế BVMT đối với xăng dầu đều được UBTVQH cân nhắc rất kỹ, sau khi tính toán cân đối với các mục tiêu tăng trưởng và lạm phát... Và đến thời điểm hiện nay, mức khung đã kịch trần (từ 1.000-4.000 đồng/lít, nay thuế BVMT đối với mặt hàng xăng đang ở mức 4.000 đồng/lít), thì việc điều chỉnh khung là hết sức cần thiết.

Trả lời phỏng vấn báo chí thời gian gần đây, nhiều chuyên gia cho rằng, thuế BVMT phải chi đúng cho mục đích BVMT. Nếu điểm qua các con số, có thể thấy thời gian qua, thu- chi cho nhiệm vụ này đã đúng mục đích, thậm chí thu không đủ bù chi cho BVMT.

Hơn thế nữa, câu chuyện của hiện tại mới chỉ là tăng khung. Khi đề xuất mức thuế BVMT cụ thể để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định, Bộ Tài chính sẽ có đánh giá tác động và áp dụng song hành với các giải pháp khác như cải cách hành chính để không làm giảm sức cạnh tranh của DN cũng như ảnh hưởng đến đời sống của người dân Việt Nam.