Việc nhập khẩu các lô hàng có chứa chất phóng xạ với mục đích thương mại tiềm ẩn nhiều nguy cơ vận chuyển trái phép chất phóng xạ, hạt nhân không chỉ ảnh hưởng môi trường, sức khỏe cộng đồng mà còn vi phạm các Nghị quyết của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc, điều ước quốc tế liên quan đến vận chuyển, buôn bán, sử dụng hàng hóa chứa phóng xạ, hạt nhân.

Vừa qua, Tổng cục Hải quan đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn 25 container tinh quặng Monazite có chất phóng xạ Urani và Thori nhập khẩu không đúng giấy phép, nhập khẩu từ Nga về cảng Quy Nhơn, Bình Định.

Trước đó, ngày 2/5/2021, Công ty Đầu tư và Xuất nhập khẩu Trung Việt, địa chỉ 35 Tú Mỡ, Nhơn Bình, Quy Nhơn, Bình Định đăng ký tờ khai tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn (Cục Hải quan Bình Định) nhập khẩu lô hàng gồm 25 container tinh quặng Monazite có chất phóng xạ Urani và Thori từ cảng VOSTOCHNIY (Nga) theo giấy phép số 39/GP-BKHCN ngày 3/3/2021 của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Ngày 10/5/2021, Vinacontrol Đà Nẵng cung cấp chứng thư số 20E04PTN00471 kết quả kiểm tra hàm lượng tinh quặng ReO 57.61% phù hợp khai báo.

Tuy nhiên, nghi vấn lô hàng có dấu hiệu nhập khẩu hàng hóa có chất phóng xạ không đúng giấy phép, Trực ban Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn phối hợp các đơn vị liên quan thực hiện giám định.

Thực hiện chỉ đạo của Trực ban Tổng cục, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ Bình Định kiểm tra suất liều bức xạ bề mặt kiện hàng chứa chất phóng xạ. Đồng thời phối hợp Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt yêu cầu phân tích thành phần chất phóng xạ Radium 224, Radium 226, Radium 228 và Kali 40, Throni 232, Urani 238.

Căn cứ kết quả phân tích thành phần chất phóng xạ, Tổng cục Hải quan đã báo cáo Bộ Tài chính trao đổi, xin ý kiến các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao về việc xử lý lô hàng nhập khẩu có chất phóng xạ không đúng tham số kỹ thuật và chỉ đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn xử lý vi phạm đối với doanh nghiệp về hành vi “Nhập khẩu vật liệu phóng xạ không đúng các thông số kỹ thuật ghi trong giấy phép”. Đồng thời áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc tái xuất toàn bộ lô hàng trong thời hạn 10 ngày.

Trực ban Tổng cục Hải quan đã đôn đốc, giám sát việc bốc xếp toàn bộ lô hàng 25 container chứa chất phóng xạ lên tàu và theo dõi hành trình của tàu Đại Lục 07 đảm bảo lô hàng đã được tái xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam về nước xuất khẩu.

Nhằm kiểm soát chặt chẽ các loại hàng hóa nhập khẩu như trên, Tổng cục Hải quan đã tham mưu Bộ Tài chính có ý kiến trao đổi, kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ cân nhắc trong việc cấp phép nhập khẩu các lô hàng có chứa chất phóng xạ với mục đích thương mại, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng môi trường cũng như vi phạm các Nghị quyết của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc, điều ước quốc tế liên quan đến vận chuyển, buôn bán, sử dụng hàng hóa chứa phóng xạ, hạt nhân.