Công chức Hải quan Ninh Bình (Cục Hải quan Hà Nam Ninh) hướng dẫn DN thực hiện các quy định trong lĩnh vực hải quan. Ảnh: H.Nụ

Điểm sáng từ 3 nhóm hàng NK

Trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam (tháng 4/2024), Ngân hàng thế giới (WB) nhận định, sau khi trải qua giai đoạn giảm tốc trong năm 2023, nền kinh tế Việt Nam đang có một số tín hiệu phục hồi.

Theo đó, tổng kim ngạch XNK 4 tháng đạt 238,94 tỷ USD, tăng 15,1% (tương ứng tăng 31,35 tỷ USD) so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch XK đạt 123,98 tỷ USD, tăng 15,1% (tương ứng tăng 16,26 tỷ USD) và NK đạt 114,96 tỷ USD, tăng 15,1% (tương ứng tăng 15,09 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2023.

Bên cạnh đó, tổng kim ngạch hàng hóa XNK chịu thuế của cả nước 4 tháng đầu năm đạt 46,02 tỷ USD, tăng 13,9% (tương ứng tăng 5,6 tỷ USD) so với cùng kỳ. Kim ngạch hàng hóa XK chịu thuế đạt 2,7 tỷ USD, tăng 14,8% và kim ngạch hàng hóa NK chịu thuế đạt 43,4 tỷ USD, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm 2023.

Sự phát triển theo chiều hướng tốt lên của hoạt động sản xuất và XNK cũng thể hiện qua kết quả thu nộp NSNN của ngành Hải quan. Tính đến ngày 30/4, toàn Ngành đã thu nộp NSNN đạt 124.740 tỷ đồng, bằng 33,3% dự toán và tăng 0,3% so với cùng kỳ năm 2023.

Theo đại diện Cục Thuế XNK, Tổng cục Hải quan, nguyên nhân khiến số thu tăng là có sự đóng góp lớn của 3 nhóm mặt hàng NK chủ lực. Trong đó, nhóm hàng tăng trưởng cao phải kể đến như: Nhóm các mặt hàng nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng NK phục vụ sản xuất gồm: than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô… đạt trị giá 24,6 tỷ USD, chiếm 56,7% tổng kim ngạch NK có thuế, tăng 16,9% so với cùng kỳ, giúp tăng thu ngân sách khoảng 7.470 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2023.

Tiếp theo là nhóm dầu thô NK đạt 4,4 triệu tấn, trị giá 2,7 tỷ USD, tăng 21,2% về lượng và tăng 19,2% về trị giá, làm tăng thu 1.350 tỷ đồng so với cùng kỳ 2023. Ở nhóm xăng dầu NK cũng ghi nhận sự tăng trưởng cao với con số đạt 2,9 triệu tấn, trị giá 2,4 tỷ USD, tăng 16,5% về lượng và tăng 13,7% về trị giá, làm tăng thu 710 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2023.

Tốc độ tăng của kim ngạch hàng hóa XNK chịu thuế cao hơn tốc độ tăng của số thu, nhưng theo Cục Thuế XNK, số thu chỉ tăng 0,3% là do thực hiện chính sách ưu đãi thuế theo Nghị định số 94/2023/NĐ-CP của Chính phủ tiếp tục giảm thuế GTGT một số mặt hàng nên trong 4 tháng đầu năm đã giảm khoảng 5.500 tỷ đồng.

Ngoài ra, số liệu sơ bộ cho thấy, tính đến ngày 30/4, công tác thu tại 10 cục hải quan tỉnh, thành phố chiếm số thu lớn của Ngành đạt 107.476 tỷ đồng, bằng 32,46% dự toán được giao, giảm 0,69% so với cùng kỳ năm 2023. Theo Cục Thuế XNK, dù hầu hết các đơn vị chiếm số thu lớn có số thu trong 4 tháng tăng nhưng một số cục hải quan tỉnh, thành phố lại có xu hướng giảm. Điển hình như Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh giảm 11,89%, Cục Hải quan Hải Phòng giảm 6,79%, Cục Hải quan Hà Nội giảm 2%.

Tăng cường rà soát, nắm chắc nguồn thu

Hoạt động XNK trên đà phục hồi, nhưng có thể thấy, áp lực từ tình hình địa chính trị trên thế giới, tỷ giá và chi phí logistics tăng cao gây ra nhiều khó khăn cho DN. Trước tình hình đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu các cục hải quan tỉnh, thành phố tăng cường rà soát, nắm chắc nguồn thu; nghiên cứu, đề xuất và triển khai các giải pháp tăng thu, chống thất thu NSNN; chủ động đánh giá tác động của các cam kết hội nhập quốc tế đến thu NSNN.

Đồng thời, tập trung rà soát, nắm chắc tình hình nợ thuế; phân loại các nhóm nợ, tình trạng nợ thuế của DN, đưa ra biện pháp xử lý theo đúng quy định; quyết liệt xử lý, cưỡng chế, thu hồi nợ thuế theo quy định của pháp luật, giảm nợ đọng thuế, định kỳ công khai các DN nợ thuế; không để phát sinh nợ mới, không để nợ tại thời điểm 31/12/2024 cao hơn thời điểm 31/12/2023.

Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu trong triển khai nhiệm vụ thu NSNN, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị trong toàn Ngành cần tăng cường thu thập thông tin, xác định dấu hiệu rủi ro, từ đó đưa ra các biện pháp kiểm tra, giám sát, kiểm soát; kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; tập trung kiểm tra về số lượng, trị giá, mã số, xuất xứ... kiên quyết không để tình trạng thất thu xảy ra trên địa bàn.

Song song với đó là rà soát, thực hiện kiểm tra tên hàng, mã số, mức thuế tại khâu thông quan, khâu sau thông quan để phát hiện và xử lý các trường hợp khai sai mã số, khai ngụy trang tên hàng hoặc khai tên hàng không rõ ràng, đầy đủ để được áp dụng mức thuế thấp hoặc được hưởng các mức thuế ưu đãi đặc biệt trong đó tập trung kiểm tra những mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa XNK rủi ro về phân loại và áp dụng mức thuế.

Trong đó, thực hiện kiểm tra trị giá sau thông quan đối với những mặt hàng và DN có rủi ro khai báo sai về trị giá, nhằm xác định đúng trị giá hải quan, trị giá tính thuế; áp dụng các biện pháp kiểm tra, xác minh về tính chính xác, trung thực của thông tin xác định trị giá hải quan do DN xuất trình để phòng ngừa và phát hiện các trường hợp có gian lận giá, từ đó có biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật.

Đặc biệt, tăng cường kiểm ra, rà soát, xử lý đúng đối tượng miễn thuế, không chịu thuế quy định tại Luật Thuế XK, thuế NK, đúng thủ tục miễn thuế tại Nghị định 134/2016/NĐ-CP, Nghị định 18/2021/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn; kiểm soát chặt chẽ công tác hoàn thuế, xử lý tiền thuế nộp thừa.