Tập thể lãnh đạo, công chức Vụ Pháp chế. Ảnh: H.Nụ

Những ngày đầu thành lập

Từ những ngày đầu thành lập Tổng cục Hải quan, công tác pháp chế được giao cho Phòng Pháp chế xử lý thuộc Văn phòng Tổng cục, với vai trò tham mưu xây dựng văn bản pháp luật và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan... Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới của công tác quản lý nhà nước về hải quan, ngày 8/5/1993, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Trương Quang Được đã ký Quyết định số 201/TCHQ-TCCB thành lập Vụ Pháp chế (Tổng cục Hải quan).

Tự hào về dấu mốc thành lập của đơn vị, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Kim Long Biên cho biết, việc ra đời một tổ chức pháp chế cùng với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao là cơ sở pháp lý để củng cố và khẳng định vai trò quan trọng của cơ quan tham mưu, giúp lãnh đạo thực hiện việc quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan bằng pháp luật.

Trong thời gian đầu thành lập, biên chế của Vụ chỉ có 12 CBCC và được giao chủ trì thực hiện nhiều công việc quan trọng về pháp luật hải quan như: lập chương trình, kế hoạch xây dựng văn bản pháp luật; trực tiếp thực hiện việc soạn thảo các văn bản pháp luật; thẩm định, tham gia ý kiến trong quá trình soạn thảo các văn bản pháp luật; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; rà soát, hệ thống hoá; kiểm tra, tự kiểm tra văn bản pháp luật; theo dõi tình hình thi hành pháp luật và kiểm tra việc thực hiện pháp luật; hướng dẫn xử lý vi phạm hành chính và tham gia tố tụng tại Toà án hành chính; trách nhiệm bồi thường thiệt hại của Nhà nước, cải cách thủ tục hành chính...

Vụ Pháp chế còn là cầu nối góp phần đưa công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được triển khai ở tất cả các cấp trong ngành Hải quan với nhiều hình thức phong phú, đa dạng.

Nỗ lực vượt qua khó khăn trong những năm đầu thành lập, Vụ Pháp chế đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao ý thức pháp luật cho các đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật hải quan, hỗ trợ cho người khai hải quan, giải quyết những vướng mắc, khó khăn trong các hoạt động XNK hàng hoá.

Kết quả từ những nỗ lực

Theo Vụ trưởng Kim Long Biên, thời gian qua, hoạt động pháp chế hải quan luôn giữ vai trò đặc biệt trong đảm bảo pháp luật hải quan được tuân thủ, thi hành nghiêm chỉnh trong các hoạt động nghiệp vụ quản lý nhà nước thuộc lĩnh vực hải quan phù hợp với tình hình thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước ở từng giai đoạn, từng thời kỳ.

Trong đó, việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, những dự án nổi bật như: Luật Hải quan năm 2001; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hải quan năm 2005; Luật Hải quan năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành cho thấy sự lớn mạnh về chuyên môn nghiệp vụ được tập thể Vụ Pháp chế khẳng định trong suốt 30 năm qua.

Trong suốt quá trình xây dựng đề án Luật với trách nhiệm là đơn vị chủ trì, Vụ Pháp chế đã chủ động xây dựng các tài liệu của dự án, phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tham gia, tổ chức nhiều hoạt động như: tổ chức các đoàn khảo sát trong nước và nước ngoài; tổ chức tọa đàm lấy ý kiến một số đoàn đại biểu Quốc hội, cơ quan quản lý nhà nước, DN hoạt động XNK trên toàn quốc, cục hải quan một số tỉnh, thành phố; rà soát, nghiên cứu, tiếp thu và giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội để hoàn thiện, chỉnh lý dự thảo Luật trình các cấp có thẩm quyền.

Việc Quốc hội thông qua dự án Luật Hải quan ở từng giai đoạn đã bảo đảm phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, thực hiện quản lý hải quan hiện đại, góp phần bảo đảm an ninh quốc gia, an toàn xã hội, tạo thuận lợi về hải quan đối với hoạt động XNK, XNC, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam.

Nhìn lại quá trình xây dựng Đề án Luật Hải quan qua các thời kỳ cho thấy những nỗ lực rất lớn của lực lượng pháp chế hải quan.

Đặc biệt, nhìn lại chặng đường 30 năm với kết quả đạt được trong công tác hoàn thiện thể chế, văn bản chính sách pháp luật hải quan ở từng thời kỳ, CBCC Vụ Pháp chế phấn khởi, tự tin xác định tốt hơn vai trò, vị trí của mình, nỗ lực rèn luyện học tập, xây dựng đơn vị mạnh về nghiệp vụ, đoàn kết, kỷ luật, sáng tạo, hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi các mục tiêu cải cách, phát triển, hiện đại hoá của Hải quan Việt Nam.

Vụ trưởng Kim Long Biên cho rằng, công tác pháp chế không chỉ nhìn nhận để giải quyết những công việc cụ thể trước mắt mà còn phải có tầm nhìn xa hơn, lâu dài hơn. Đó là sự nhìn nhận, đón bắt các bước phát triển của khoa học pháp lý hiện đại nói chung, pháp luật về hải quan nói riêng. Đặc biệt là những nội dung liên quan đến việc hội nhập của Hải quan Việt Nam với quốc tế, nhằm hướng tới sự minh bạch, hiệu quả, mang tính chuyên nghiệp, hiện đại.

Do đó, để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, thời gian tới, tập thể lãnh đạo, công chức Vụ Pháp chế quyết tâm không ngừng nâng cao hơn nữa tính chủ động, nhạy bén, sáng tạo trong việc tham mưu giúp lãnh đạo Tổng cục. Trong đó, thời gian tới khi bắt tay vào thực hiện dự án sửa đổi Luật Hải quan, đơn vị sẽ đẩy mạnh hơn nữa vai trò của mình đối với công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực hải quan.