Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà phát biểu kết luận Hội nghị trực tuyến.

Giải ngân thấp, triển khai các dự án kéo dài

Thứ trưởng cho rằng, tỷ lệ giải ngân vốn vay nước ngoài mới chỉ đạt hơn 7% là quá thấp. Việc giải ngân các nguồn vốn đầu tư có ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế, vốn ODA và vốn ưu đãi nước ngoài giải ngân tốt thì sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước. Do đó, việc giải ngân nguồn vốn này đạt thấp là vấn đề rất quan ngại.

Về nguyên nhân, theo ý kiến phản ảnh của các bộ, ngành cho thấy có những nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Về nguyên nhân khách quan, do ảnh hưởng của đại dịch, các chuyên gia tư vấn không sang Việt Nam thực hiện hợp đồng tư vấn, ảnh hưởng đến tiến trình triển khai các dự án. Vật tư hàng hóa thiết bị NK từ khu vực các nước có bị dịch Covid-19 cũng bị ách tắc.

Kể cả đối với chuyên gia là các nhà tài trợ thì trong xử lý, triển khai dự án cũng bị ảnh hưởng, đơn cử như ý kiến phản hồi về việc không phản đối của các nhà tài trợ rất chậm, có những nhà tài trợ 2 tháng thậm chí 6 tháng mới có ý kiến trở lại, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai của các dự án.

Tuy nhiên, Thứ trưởng khẳng định, có những nguyên nhân chủ quan mà trực tiếp là do các đơn vị chủ dự án trong quá trình triển khai thực hiện dự án.

“Có dự án đến nay đã được ghi vốn nhưng chưa hoàn thành thủ tục về đầu tư, chưa hoàn thành thủ tục đầu tư thì chưa đủ điều kiện để ký hiệp định vay, chưa đủ điều kiện để triển khai thực hiện dự án. Nhưng cũng có dự án dừng không triển khai nữa nhưng vẫn được phân bổ vốn. Do đó, phải xem xét trong công tác phân bổ kế hoạch vốn cho phù hợp”, Thứ trưởng đề nghị.

Bên cạnh đó, có các dự án chưa hoàn thành được vấn đề về bồi thường giải phóng mặt bằng, chưa có thiết kế kỹ thuật, chưa tổ chức đấu thầu, chưa ký hợp đồng, đây là trách nhiệm của Ban quản lý dự án và cơ quan chủ quản dự án trong chỉ đạo thực hiện.

“Tựu trung lại, việc triển khai các dự án kéo dài, mất rất nhiều thời gian, mà khi kéo dài thời gian thì lại phải điều chỉnh dự án, liên quan đến việc điều chỉnh chủ trương đầu tư, trong đó có điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, điều chỉnh về cơ cấu vốn, điều chỉnh tỷ giá hối đoái, vốn dự phòng… làm cho quá trình thực hiện dự án kéo dài hơn. Đối với dự án ODA, các nội dung điều chỉnh liên quan đến vấn đề vay nước ngoài nên phải báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt, nên có trở ngại trong quá trình thực hiện”, Thứ trưởng lưu ý.

Về cơ chế chính sách, Thứ trưởng cho biết, theo phản ánh, có vấn đề vướng mắc về trình tự, thủ tục trong Nghị định 56/NĐ-CP về quản lý vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài, có những khó khăn bất cập trong việc triển khai Nghị định 97/NĐ-CP về cơ chế cho vay lại, những khó khăn bất cập trong vấn đề định mức chi tiêu, đặc biệt là định mức về tư vấn do Bộ Xây dựng ban hành.

Ghi nhận ý kiến của các bộ, ngành, Thứ trưởng cho biết, dự thảo sửa đổi Nghị định 97/NĐ-CP đã hai lần lấy ý kiến của Chính phủ và sẽ sớm được Chính phủ ban hành trong thời gian tới.

Cần chỉ đạo triển khai quyết liệt

Về các giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn ODA, Thứ trưởng cho rằng, từ nay đến cuối năm, giải pháp quan trọng nhất vẫn là vai trò của các chủ đầu tư, các ban quản lý dự án phải tích cực, quyết liệt triển khai các dự án.

“Trong đó có việc là hoàn tất thủ tục đầu tư, triển khai giải phóng mặt bằng, tổ chức đấu thầu, ký hợp đồng, thẩm tra khối lượng hoàn thành, lập hồ sơ để thanh toán theo quy định, hoàn lại các chứng từ hồ sơ đối với khoản tạm ứng để ghi thu ghi chi… Đề nghị các Ban quản lý dự án phải hết sức quan tâm”, Thứ trưởng yêu cầu.

Vấn đề thứ hai, các cơ quan chủ quản dự án phải chỉ đạo các Ban quản lý dự án trong việc triển khai dự án, kể cả việc trình duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt các hồ sơ quyết định đầu tư cũng như thực hiện vai trò quản lý nhà nước khác liên quan đến vấn đề đầu tư và xây dựng, sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi.

Cần có chỉ đạo triển khai rất quyết liệt, kiểm tra, giám sát, có gì khó khăn, vướng mắc liên hệ với các bộ ngành để giải quyết kịp thời. Chủ động trong việc điều chỉnh dự toán trong phạm vi bộ, ngành. Nếu thấy thiếu nguồn lực để giải quyết trong 6 tháng cuối năm thì báo cáo Bộ KHĐT và Bộ Tài chính báo cáo với Thủ tướng Chính phủ phân bổ lại.

Với các Bộ tổng hợp như Bộ KHĐT, Bộ Tài chính, cần phối hợp với nhau trong việc báo cáo cấp có thẩm quyền trong việc điều chỉnh chủ trương đầu tư. Các bộ, các ngành phối hợp với nhau và phối hợp với nhà tài trợ để điều chỉnh Hiệp định vay. Việc điều chỉnh dự toán phân bổ cho các bộ, ngành thì Bộ KHĐT chủ trì, Bộ Tài chính tham gia.

Về tăng cường giải ngân rút vốn, Thứ trưởng cho biết đã chỉ đạo Kho bạc Nhà nước và Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại thực hiện theo đúng chế độ quy định. Các hồ sơ thanh toán trước, kiểm soát sau thực hiện trong một ngày làm việc, còn đối với những hồ sơ kiểm soát chi thì thực hiện theo đúng chế độ quy định tối đa không quá 3 ngày.

“Nếu các bộ, ngành, các cơ quan chủ quản của các chủ dự án thấy khó khăn trong vấn đề về kiểm soát chi và rút vốn thì phản ánh về Bộ Tài chính, chúng tôi sẽ có biện pháp xử lý. Còn đối với sự chậm trễ của các nhà tài trợ trong ý kiến không phản đối, cần phản ánh với các nhà tài trợ để có giải quyết phù hợp”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Về cơ chế, chính sách đầu tư, Thứu trưởng cho biết, Bộ KHĐT và Bộ Tài chính sẽ phối hợp báo cáo Chính phủ về sửa đổi, bổ sung Nghị định 56/NĐ-CP về quản lý vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài cho phù hợp, chủ yếu là ở nội dung điều chỉnh dự án.