91,5% số dân nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, trong đó gần 49% sử dụng nước đạt Quy chuẩn 02:2009/BYT với khoảng 43,5% dân số nông thôn được cấp nước từ công trình cấp nước tập trung. Ảnh: ST

	Chỉ còn 60% công trình cấp nước sạch nông thôn hoạt động
	Phó Bí thư Hòa Bình: 'Đứng ngoài nhà máy nước sông Đà thấy mùi khét như cao su'
	Nước sạch là mặt hàng kinh doanh… “béo bở”
	Đừng để vụ nước sạch có “mùi lạ” khiến dân hoang mang như vụ Rạng Đông

Để xử lý, Luật Quản lý tài sản công có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2018 đã có quy định mới và giao Chính phủ cụ thể hóa những quy định này. Hiện nay, Bộ Tài chính đã xây dựng xong Nghị định và đang hoàn thiện trước khi trình Chính phủ ban hành chính thức.

Thiếu tiêu chí giao công trình gắn với điều kiện kinh tế xã hội

Một trong những quyết tâm của Chính phủ là nhân dân cả nước, kể cả dân cư nông thôn, vùng sâu, vùng xa được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, đạt quy chuẩn QCVN 02-BYT với công suất ít nhất là 60 lít/người/ngày để đáp ứng nhu cầu thiết yếu về sinh hoạt, cải thiện điều kiện sống cho nhân dân, đặc biệt đối với người dân vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số. Do vậy, việc quản lý nhà nước đối với hoạt động sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch gắn với đầu tư xây dựng công trình cấp nước sạch luôn được quan tâm.

Hiện nay, hoạt động sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 117/2007/NĐ-CP ngày 11/7/2007 và Nghị định số 124/2011/NĐ-CP ngày 28/12/2011 của Chính phủ sửa đổi Nghị định số 117/2007/NĐ-CP về sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch, trong đó quy định doanh nghiệp có nghĩa vụ sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch ở đô thị, còn Trung tâm nước sạch thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có trách nhiệm sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch ở khu vực nông thôn.

Qua quá trình theo dõi và tổng hợp ý kiến các bộ, ngành, địa phương, thực tế quản lý các công trình này đã phát sinh một số tồn tại. Chia sẻ về vấn đề này trong một một cuộc thảo luận với các bộ ngành cách đây không lâu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết: Đơn cử như đối với công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung, thực tế cho thấy, chưa có quy định cụ thể về tiêu chí giao công trình gắn với điều kiện kinh tế xã hội và đặc điểm vùng miền nên thường có tình trạng lựa chọn các công trình tốt, tập trung tại các đô thị, hoạt động hiệu quả để giao cho các doanh nghiệp, các công trình không tốt và kém hiệu quả giao dịch giao cho ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã và trung tâm nước sạch là chưa đảm bảo khách quan, minh bạch.

Thứ trưởng Trần Xuân Hà cũng phân tích: Việc xác định giá trị công trình để giao theo nguyên tắc giá còn lại của nguyên giá ban đầu (theo quy định tại Thông tư số 54/2013/TT-BTC), không đánh giá lại giá trị thực tế nên giá trị công trình giao thường cao hơn giá trị thực tế sử dụng của công trình, cộng với việc chi phí đầu tư cho nhà máy cấp nước nên tổng giá trị công trình lớn, trong khi thu hồi được nguồn vốn để có lãi, duy trì công trình hoạt động bền vững mất nhiều năm, vì vậy việc giao công trình cho doanh nghiệp được đánh giá là hiệu quả, nhưng còn hạn chế tại nhiều địa phương. Cơ chế cấp bù giá nước sạch, ngân sách nhà nước cấp bù trong trường hợp giá thành cao hơn giá bán nước do UBND cấp tỉnh quy định đã được quy định rõ; tuy nhiên, việc này phụ thuộc nhiều vào khả năng ngân sách của các địa phương và thực tế hầu như không thực hiện việc cấp bù theo quy định, do đó, ảnh hưởng đến việc bố trí kinh phí bảo trì, duy tu công trình của các đối tượng được giao quản lý.

Được bán và nộp tiền về ngân sách

Để khắc phục những tồn tại trên, đồng thời triển khai thi hành Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Xây dựng và các bộ, ngành có liên quan xây dựng Nghị định quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch trình Chính phủ.

Trong dự thảo mới nhất, cơ quan này đề xuất giao tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn cho đối tượng quản lý gắn phương thức quản lý để thực hiện mục tiêu quản lý. Cụ thể: Trách nhiệm của Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn thực hiện rà soát, phân loại tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn hiện có, tài sản đầu tư, xây dựng, mua sắm mới báo cáo UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định việc giao tài sản cho đối tượng quản lý, việc bán tài sản. Đối tượng được giao quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn, gồm: Ủy ban nhân dân cấp xã; đơn vị sự nghiệp công lập; doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Bán tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn cho tổ chức, cá nhân để quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật liên quan đến loại hình tổ chức, cá nhân mua tài sản, pháp luật chuyên ngành về sản xuất, kinh doanh nước sạch và pháp luật có liên quan; thực hiện việc quản lý, sử dụng đất và nghĩa vụ tài chính về đất gắn liền với tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn theo quy định của pháp luật đất đai.

Theo quy định tại Khoản 4 Điều 75 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, thực hiện giao tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn cho doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ quản lý, sử dụng theo hình thức đầu tư vốn vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp. Việc giao, quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, pháp luật chuyên ngành về sản xuất, kinh doanh nước sạch và pháp luật có liên quan.

Việc cho thuê quyền khai thác, chuyển nhượng có thời hạn tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn phải đấu giá. Số tiền thu được xử lý tài sản sau khi trừ chi phí liên quan được nộp ngân sách nhà nước; số tiền thu được từ việc khai thác tài sản, bán tài sản sau khi trừ chi phí liên quan được ưu tiên bố trí dự toán chi ngân sách nhà nước để đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo và phát triển kết cấu hạ tầng nước sạch nông thôn theo quy định của pháp luật về đầu tư công, pháp luật về xây dựng và pháp luật khác có liên quan.