Cùng với quá trình hội nhập quốc tế, kinh tế Việt Nam có độ mở ngày càng lớn vì thế những biến động của tình hình thế giới luôn tác động đến Việt Nam. Ông đánh giá thế nào về xu hướng kinh tế thế giới trong những năm tới đây, thưa ông?

Đúng là cùng với quá trình hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của những biến động kinh tế thế giới. Chúng tôi đã có những nghiên cứu rất cụ thể về các xu hướng tình hình kinh tế thế giới cho các năm tiếp theo.

Nhìn chung, bối cảnh kinh tế thế giới đến năm 2020 được đánh giá khá thuận lợi trên toàn thế giới cũng như ở phần lớn các khu vực và các nền kinh tế lớn. Mặc dù còn những rủi ro nhưng triển vọng trong trung hạn là khá sáng, kinh tế thế giới đã dần thoát khỏi tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 và nhiều khả năng sẽ trở lại đà tăng ổn định trong thời gian tới.

Điều này sẽ là yếu tố tác động tích cực đến nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại, đầu tư.

Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) được dự báo sẽ có tác động lan tỏa tích cực tới thương mại Việt Nam. Ông có nhận định gì về những đổi thay của kinh tế Việt Nam khi TPP chính thức được thực hiện?

TPP được dự báo sẽ mở ra triển vọng thương mại tốt hơn với Việt Nam. Việt Nam sẽ cân bằng được quan hệ thương mại với các khu vực thị trường trọng điểm, tránh phụ thuộc quá mức vào một khu vực thị trường nhất định. Khi tham gia vào TPP, các hàng rào thuế quan sẽ được xóa bỏ, sẽ giúp ích cho XK của Việt Nam.

Theo tính toán của các DN, nếu thuế NK được hạ về mức 0% thì hàng dệt may và giày dép Việt Nam sẽ đứng trước cơ hội lớn trong việc mở rộng thị phần trên thị trường các nước TPP, trong đó có thị trường Mỹ. Cơ hội cho các sản phẩm XK chủ lực khác như thủy sản, đồ gỗ và nông sản cũng rất lớn.

Thêm vào đó, Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi lớn từ làn sóng đầu tư mới, tạo ra nhiều công ăn việc làm, hình thành năng lực sản xuất mới để tận dụng các cơ hội XK và tham gia các chuỗi giá trị trong khu vực và toàn cầu.

Tuy nhiên, Chính phủ cần có chính sách kinh tế thương mại toàn diện để tận dụng những cơ hội này và hạn chế những thách thức đối với nền kinh tế, trong đó chú trọng đến việc giảm NK hàng nhóm hàng trung gian, đặc biệt là nhóm hàng bán thành phẩm, nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong sản phẩm XK, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Triển vọng tăng trưởng kinh tế tốt, môi trường đầu tư ngày càng được thuận lợi hóa. Ông có nghĩ rằng sẽ có một làn sóng FDI mới vào Việt Nam như đã từng diễn ra sau khi Việt Nam gia nhập WTO?

Việc Việt Nam tham gia ngày càng tích cực vào các hiệp định tự do hóa thương mại và đầu tư song phương, đa phương dự báo sẽ thúc đẩy mạnh mẽ cả dòng vốn đầu tư trực tiếp FDI và dòng vốn đầu tư gián tiếp vào trong nước trong những năm tới.

Triển vọng ký kết hiệp định TPP đã thúc đẩy các dòng vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là dòng vốn FDI vào lĩnh vực chế tác như dệt may, giày dép vào trong nước ngay trong những năm gần đây nhằm đón đầu hiệp định này. TPP cũng sẽ thúc đẩy làn sóng FDI và dòng vốn đầu tư gián tiếp mới từ Mỹ vào Việt Nam nhờ môi trường đầu tư trong nước được minh bạch hóa theo các tiêu chuẩn của Mỹ. Chi phí lao động của Trung Quốc tăng lên cũng là yếu tố thúc đẩy dòng vốn FDI vào lĩnh vực chế tác của Việt Nam trong những năm tới.

Vì vậy, Chính phủ cần tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để thu hút vốn FDI, trong đó, cần phải có các chính sách ưu tiên thu hút vốn FDI vào các lĩnh vực như công nghệ cao, công nghệ sạch, dịch vụ…

Nhìn chung, những yếu tố quan trọng tác động đến tăng trưởng và ổn định kinh tế Việt Nam từ nay đến năm 2020 là việc nâng cao hơn nữa hiệu lực thực thi chính sách trong đẩy nhanh tiến trình tái cấu trúc, đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế và tận dụng tốt thời cơ hội nhập.

Giá dầu thế giới đã trải qua những biến động mạnh trong những tháng gần đây, với sự sụt giảm mạnh từ 100 USD xuống còn khoảng 50 USD. Vậy giai đoạn tới, giá dầu sẽ tác động thế nào đến Việt Nam, thưa ông?

Cú sốc giảm giá dầu thế giới sẽ có tác động nhiều chiều tới nền kinh tế Việt Nam và theo mức độ giá dầu thế giới giảm. Việc giá dầu giảm có tác động tích cực tới khu vực kinh tế thực nên tăng nguồn thu thuế DN cho ngân sách Nhà nước, song cú sốc giảm giá dầu cũng khiến thu ngân sách Nhà nước giảm, tác động giảm chi tiêu Chính phủ, nên tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế. Nếu nguồn thu từ thuế DN tăng lên không bù đắp được phần ngân sách giảm do giá XK dầu thô giảm thì các cú sốc này sẽ có tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế. Trong trường hợp ngược lại, nền kinh tế chỉ chịu tác động tiêu cực nhưng rất nhẹ.

Chúng tôi đã nghiên cứu 3 kịch bản giá dầu giảm tác động đến Việt Nam như giảm xuống 50 USD/ thùng, 40 USD/thùng và 30 USD/thùng. Trong cả 3 kịch bản, nền kinh tế Việt Nam đều ở trong tình trạng giảm phát nặng nên tùy thuộc vào điều kiện vĩ mô, cần có những biện pháp bổ trợ khác như nới lỏng tiền tệ để kích thích tăng trưởng nền kinh tế.

Để đảm bảo nguồn thu ngân sách khi khu vực kinh tế thực được cải thiện, Chính phủ cần cải cách một cách toàn diện hệ thống thuế quốc gia từ Trung ương xuống địa phương để tránh thất thu thuế, đảm bảo nguồn thu và/hoặc bù đắp phần suy giảm do tác động giảm giá dầu thế giới tới ngân sách Nhà nước…

Xin cảm ơn ông!