Đa dạng hoạt động giao nhận nông sản sang Trung Quốc giảm áp lực thông quan
	Thúc đẩy mở cửa thị trường Trung Quốc cho nông sản Việt Nam

Sầu riêng là loại trái cây có giá trị xuất khẩu và năng lực cạnh tranh cao tại thị trường Trung Quốc. Ảnh: ST

Cạnh tranh hàng hóa sẽ lớn hơn trước

Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Bắc Kinh (Trung Quốc) bày tỏ, từ khi mở cửa, nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng trở lại có thuận lợi nhưng cũng là thách thức với doanh nghiệp Việt Nam. Cạnh tranh hàng hoá sẽ lớn hơn rất nhiều so với thời gian trước; Trung Quốc kiểm soát ngày một chặt chẽ về tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn vệ sinh thực phẩm…

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, trong 3 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt gần 1 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, riêng xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc tăng 23%, thị trường này hiện chiếm gần 60% kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ việc Việt Nam đã có các nghị định thư với Trung Quốc.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh, đối với hoạt động xuất khẩu, mặc dù ghi nhận mức giảm, nhưng một số nhóm hàng truyền thống của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc lại đón nhận những tín hiệu tích cực. Ví dụ như nhóm hàng rau quả. Một phần lý do để tăng trưởng rau quả đạt mức ấn tượng như trên đến từ việc nhiều mặt hàng có giá trị cao trong xuất khẩu của ta đã được Trung Quốc mở cửa thị trường trong năm 2022 như sầu riêng, tổ yến, khoai lang. Vừa qua, Hải quan Trung Quốc cũng đã phê duyệt thêm 230 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam, nâng tổng số lên 343 cơ sở được cấp phép, đây cũng chính là động lực lớn cho tăng trưởng xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc khi sầu riêng là loại trái cây có giá trị xuất khẩu cao và năng lực cạnh tranh cao tại thị trường Trung Quốc với lợi thế về vụ mùa và chất lượng được người tiêu dùng sở tại đánh giá cao.

Tuy nhiên, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh cho rằng, thị phần xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung Quốc vẫn còn khá khiêm tốn khi chỉ chiếm khoảng 9% tổng kim ngạch nhập khẩu rau quả của Trung Quốc từ thế giới hàng năm, điều này cho thấy dư địa của ta tại thị trường Trung Quốc vẫn còn khá lớn và sự cạnh tranh trong nhóm hàng này tại Trung Quốc là tương đối cao.

Ông Biện Tuấn Tài, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bình Thuận cũng cho rằng, hiện nay, hơn 90% thanh long Bình Thuận xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và chủ yếu qua các cửa khẩu phía Bắc. Việc xuất khẩu thanh long vào thị trường Trung Quốc đang bị cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhất là khi Trung Quốc đang phát triển diện tích thanh long nhanh chóng trong những năm gần đây. Để xuất khẩu sang Trung Quốc, Bình Thuận đang chuyển hướng sang xuất khẩu chính ngạch. Trong thời gian tới Bình Thuận sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn của các nước nhập khẩu, trong đó tập trung thêm vào thị trường châu Âu nhiều tiềm năng; khuyến khích người dân, doanh nghiệp đăng ký mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói để người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, quy trình sản xuất, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm…

Bà Tô Tường Lan – Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam đánh giá, xuất khẩu thuỷ sản tháng 3 giảm mạnh ở tất cả các thị trường, trong đó thị trường khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) giảm 23,5%, Hoa Kỳ giảm 55%, EU giảm 30%, thị trường Trung Quốc giảm ít nhất với 11%. Nguyên nhân sụt giảm do, thị trường thế giới vẫn bị tác động nặng nề bởi lạm phát, kinh tế suy giảm khiến nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu giảm và giá nhập khẩu cũng giảm theo.

Về thị trường Trung Quốc, bà Tô Tường Lan cho biết, trong quý 1/2023 giảm 11%, tương đương mức giảm của thị trường Nhật Bản nhưng vẫn là thị trường sáng nhất cho tới thời điểm này. Dự báo Trung Quốc sẽ trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất, nhưng áp lực cạnh tranh rất lớn vì các nhà xuất khẩu và các thương gia nhiều nước cũng tập trung vào thị trường này sau mở cửa.

Cần thực hiện nghiêm quy định kiểm dịch, an toàn thực phẩm

Từ thực tế của thị trường, bà Lan cho rằng ngành thuỷ sản Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào các mặt hàng có giá trị gia tăng. Bởi, thời điểm hiện tại, một số nước tuy có thế mạnh về nuôi trồng thuỷ sản, sản lượng lớn và giá rẻ nhưng trình độ chế biến chưa cao. Trong thời gian tới, doanh nghiệp thuỷ sản mong muốn tiếp tục được tham gia các chương trình giao thương ở các thị trường, nhất là các thị trường trọng điểm để tìm kiếm bạn hàng, đẩy mạnh xuất khẩu.

Để các doanh nghiệp tiếp tục giữ được thị trường cũng như mở rộng hoạt động xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Thương vụ Việt Nam tại Bắc Kinh cho rằng, doanh nghiệp tiếp tục chú trọng và nâng cao chất lượng hàng hóa, thực hiện nghiêm các biện pháp về kiểm dịch an toàn thực phẩm, quy cách đóng gói đối với hàng thực phẩm, nông, thủy sản theo quy định của thị trường. Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, nâng cao chất lượng mẫu mã sản phẩm bằng cách thay đổi bao bì phù hợp và thu hút hơn người tiêu dùng Trung Quốc.

Trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục có những động thái siết chặt quản lý kiểm soát các đợt dịch (dịch cúm gia cầm, dịch tả lợn châu phi, dịch đậu mùa khỉ...) và Việt Nam cũng đã ghi nhận có ca nhiễm đậu mùa khỉ, các Hiệp hội cần tích cực nắm bắt thông tin, diễn biến dịch trên thế giới và nguy cơ lây lan trong nước để kịp thời cảnh báo doanh nghiệp sản xuất có các biện pháp tránh lây nhiễm và đẩy mạnh làm tốt công tác vệ sinh an toàn thực phẩm. Cần chủ động kết hợp với các đối tác nhập khẩu trong việc xây dựng, quảng bá hình ảnh doanh nghiệp và các sản phẩm chủ lực của doanh nghiệp mình bên cạnh việc nắm vững và đáp ứng tốt các yêu cầu về kiểm dịch, chất lượng của thị trường Trung Quốc.

Các doanh nghiệp muốn mở rộng thị trường, tận dụng dư địa của thị trường cần có sự chuẩn bị, nghiên cứu về thị trường một cách bài bản trước khi chính thức đưa hàng hóa của mình tiến vào các khu vực thị trường mới tại Trung Quốc do mỗi khu vực thị trường tại Trung Quốc có thói quen tiêu dùng, nhu cầu và thị hiếu khác nhau. Cụ thể, đối với các doanh nghiệp ngành rau quả nghiên cứu khả năng đầu tư hoặc hợp tác đầu tư với doanh nghiệp Trung Quốc trong lĩnh vực chế biến rau quả, một mặt nâng cao hàm lượng giá trị xuất khẩu, một mặt bắt kịp xu thế thị trường trái cây và rau quả chế biến không ngừng tăng trong những năm trở lại đây.