Chuyển đổi số để chống thất thu thuế thương mại điện tử
	Thủ tướng Chính phủ yêu cầu nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế thương mại điện tử

Tuy có quy mô khá lớn song công tác quản lý thuế hoạt động kinh doanh TMĐT còn nhiều khó khăn. Ảnh minh họa: TTXVN

Chưa kê khai, nộp thuế đầy đủ

Đánh giá về thực trạng thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam, ông Nguyễn Thanh Hưng, đại diện Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) cho biết, tốc độ tăng trưởng TMĐT tại Việt Nam tăng nhanh trong những năm qua. Cụ thể, quy mô thị trường TMĐT của Việt Nam năm 2015 khoảng 4 tỷ USD nhưng đến năm 2022, kinh tế trên nền tảng internet của Việt Nam được dự báo tăng trưởng đến 28%. Đây cũng là mức tăng trưởng cao nhất khu vực Đông Nam Á. Đến năm 2025, quy mô thị trường được dự báo lên tới 49 tỷ USD. Thậm chí, Google còn dự báo, quy mô thị trường TMĐT của Việt Nam trong năm 2025 lên tới 57 tỷ USD. Có thể khẳng định, xu hướng lẫn tiềm năng mở rộng của thị trường này là rất lớn.

Ông Nguyễn Thanh Hưng cho biết thêm, thị trường TMĐT của Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều trở ngại lớn như thanh toán trực tuyến, hoàn tất đơn hàng, thu hút đầu tư nước ngoài, phát triển nguồn nhân lực, chênh lệch khoảng cách tiếp cận TMĐT giữa các địa phương, môi trường chính sách và pháp luật. Đáng chú ý, dù TMĐT tại Việt Nam đang có sự phát triển vượt bậc, song 86% giao dịch điện tử vẫn được thanh toán bằng tiền mặt. Nguyên nhân là bên cạnh thói quen dùng tiền mặt thì lòng tin của khách hàng vào các sản phẩm được bán online vẫn còn là một vấn đề đáng lo ngại.

Bên cạnh đó, theo thống kê, đến giữa năm 2022, tại Việt Nam có 139 đơn vị chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT (trong đó có 41 sàn TMĐT bán hàng, 98 sàn TMĐT cung cấp dịch vụ) và 3 công ty đối tác của các nhà cung cấp nước ngoài thay nhà cung cấp nước ngoài trả tiền cho các tổ chức, cá nhân có quan hệ giao dịch với các nhà cung cấp nước ngoài. Có quy mô khá lớn, song công tác quản lý thuế hoạt động kinh doanh TMĐT lại tồn tại nhiều khó khăn.

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế, các tổ chức, cá nhân có doanh thu hàng năm từ kinh doanh TMĐT, cung cấp các dịch vụ cho Google, Facebook, Youtube lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Các khoản thu này đều được chuyển về Việt Nam cho người thụ hưởng thông qua các ngân hàng thương mại tại Việt Nam nhưng chưa kê khai nộp thuế đầy đủ...

Trong những năm gần đây, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đã quyết liệt chỉ đạo các cục thuế các tỉnh, thành phố tăng cường quản lý thuế, thanh tra, kiểm tra theo phương thức quản lý rủi ro, trong đó có các hoạt động kinh doanh TMĐT. Nhờ đó, số tiền thuế truy thu, tiền phạt các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT lên tới hàng trăm tỷ đồng. Cụ thể, riêng trong năm 2021, Cục Thuế Hà Nội đã thu được 110 tỷ đồng tiền thuế từ hoạt động TMĐT. Trong đó, 465 cá nhân có thu nhập từ các tổ chức nước ngoài (Google, Facebook, Apple,…) kê khai và nộp 56,1 tỷ đồng tiền thuế. Có một cá nhân đã kê khai và nộp 11 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước. Số thuế mà cá nhân này phải nộp được cộng dồn nhiều năm với số tiền chậm nộp phải thực hiện là trên 4 tỷ đồng… Tính đến hết tháng 6/2022, cơ quan Thuế đã thu được từ xử lý vi phạm, chống thất thu từ hoạt động kinh doanh TMĐT cung cấp dịch vụ số khoảng 923 tỷ đồng. Trong đó, số thu tăng qua các năm, đặc biệt tăng nhanh từ năm 2021 với 261 tỷ đồng, 6 tháng đầu năm 2022 tăng cao với 358 tỷ đồng, bằng 136% so với số thu năm 2021.

Cần có những cơ chế thuận lợi

Thực tế, việc yêu cầu chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT thực hiện việc khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân trên cơ sở uỷ quyền theo quy định của pháp luật dân sự đang gặp nhiều khó khăn. Cũng theo bà Nguyễn Thị Cúc, lợi nhuận của nhà kinh doanh tăng nhưng hoạt động thu thuế đang gặp nhiều khó khăn do chính sách thuế hiện hành của Việt Nam không phân biệt hoạt động kinh doanh theo phương thức truyền thống hay hoạt động kinh doanh có yếu tố TMĐT. Theo Nghị định của Chính phủ sửa đổi bổ sung Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Quản lý thuế số 38, đối với cá nhân kinh doanh bán hàng qua mạng xã hội, cơ quan Thuế sẽ căn cứ vào địa bàn nhằm quản lý thu thuế các mặt hàng. Đối với cá nhân tại Việt Nam có cung cấp sản phẩm nội dung thông tin số sẽ có 2 trường hợp: được công ty khai hộ hoặc cá nhân tự kê khai.

“Quan trọng nhất là phải nắm được dòng tiền và xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý thu thuế”, bà Cúc nhấn mạnh. Đồng thời, trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục hiện đại hóa công tác quản lý thuế, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin để kết nối, lưu trữ thông tin để hỗ trợ, kết nối với người nộp thuế, triển khai ứng dụng thuế điện tử trên nền tảng thiết bị di động cho các cá nhân. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý rủi ro đối với TMĐT; áp dụng trí tuệ nhân tạo (AL) để xử lý dữ liệu, đưa ra các cảnh báo đối với trường hợp vượt ngưỡng rủi ro và đề xuất các biện pháp quản lý rủi ro đối với TMĐT. Đồng thời, xây dựng hệ thống quản lý thuế thông minh, đáp ứng khả năng kết nối dữ liệu với các cơ quan quản lý nhà nước, tích hợp thông tin, xử lý dữ liệu lớn, hoạt động 24/7, hỗ trợ và tạo thuận lợi cho người nộp thuế...

“Ngoài ra, để công tác quản lý thuế nói chung và quản lý thuế TMĐT nói riêng đạt được nhiều thành công hơn nữa, trong thời gian tới, rất cần sự vào cuộc đồng bộ, tích cực của các cơ quan như: Tổng cục Thuế, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công Thương, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông,… để tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong môi trường kinh doanh TMĐT”, bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

Để TMĐT Việt Nam phát triển bền vững, hiệu quả, TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, Chính phủ cần có những cơ chế thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này. Cùng với đó là sớm hoàn thiện hạ tầng pháp lý hoàn chỉnh, tạo thuận lợi cho TMĐT. Đặc biệt, hạn chế sử dụng tiền mặt trong giao dịch điện tử để kích thích TMĐT phát triển. Muốn vậy, phải giảm được chỉ số tiền mặt trên tổng số phương tiện thanh toán, vì chỉ số này tại Việt Nam hiện vẫn chiếm tới 11%.