Tiền ảo, sàn ảo - Đầu tư sinh lời nhưng sinh họa. Bài 1: Xâm nhập thế giới tiền ảo
	Tăng cường cảnh báo về rủi ro và hệ lụy của việc mua bán tiền ảo, tài sản ảo
	"Đào" tiền ảo: Chờ sỏi đá hóa vàng

Tiền ảo, rủi ro thật

Trong bài trước chúng tôi đã đề cập đến một chia sẻ của một nhà đầu tư tham gia vào sàn L.B với cam kết lợi nhuận từ 8-16%/tháng, lãi rút về hàng ngày, tiền lãi sẽ được trả bằng đồng tiền ảo Libfx. Nhưng đó chỉ là một nửa câu chuyện. Nửa sau của câu chuyện là việc người này đã “sập bẫy”. Nhà đầu tư này chia sẻ đã nghe lời cam kết lợi nhuận nên đồng ý nạp 2.000 USD để đầu tư. Số tiền đầu tư này được quy đổi sang tiền ảo Libfx, tiền ảo này lại quy ra điểm và nhà đầu tư sẽ được trả lãi theo số điểm và bằng tiền ảo. Tuy nhiên, thời điểm mà sàn L.B quảng cáo đến các nhà đầu tư thì giá đồng Libfx được đẩy lên 50-70 USD/Libfx, nhưng đến nay đã tụt dốc không phanh chỉ còn 1-2 USD/Libforex. Có nghĩa là, nhà đầu tư gần như mất hết số tiền gốc, không thể đòi lại được tiền.

Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN): NHNN chưa cấp phép cho bất cứ sàn Forex nào Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, chỉ các tổ chức tín dụng được cấp phép kinh doanh ngoại hối mới được phép cung ứng dịch vụ mua bán ngoại tệ và dịch vụ phái sinh trên thị trường trong nước và quốc tế. Đến nay, NHNN chưa cấp phép cho bất cứ sàn Forex nào. Nên tất cả các sàn Forex đang hoạt động là không đảm bảo quy định. Người dân, cá nhân đầu tư vào những sàn này là tiếp tay cho sai phạm. Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 như hiện nay, để có được lợi nhuận kinh doanh vài chục % đã là khó khăn với nhiều doanh nghiệp, thì việc các sàn Forex đưa ra lợi nhuận, lãi suất tới gần 200%/năm đã cho thấy dấu hiệu của lừa đảo. Do đó, người dân đầu tư tiền vào đây là rất rủi ro và pháp luật không bảo hộ cho những rủi ro đó. Thiếu tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn Bộ Công an: Đưa loại hình kinh doanh Forex vào khuôn khổ Bộ Công an đã tập trung 3 giải pháp để xử lý các hoạt động đầu tư của các sàn Forex trái phép bao gồm: Kiến nghị Chính phủ giao cho Bộ Tư pháp chủ trì phối hợp Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và các bộ, ban ngành liên quan nghiên cứu loại hình kinh doanh Forex, từng bước đưa loại hình kinh doanh này vào khuôn khổ nếu được cấp phép hoạt động tại Việt Nam để có thể kiểm soát và thu thuế. TS. Đặng Minh Tuấn, chuyên gia về blockchain đang công tác tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông: Mất nhiều hơn được Một nguyên tắc bất di bất dịch trong blockchain là minh bạch. Dự án về Pi Network hiện đã có ứng dụng trên điện thoại di động nhưng lại không mở mã nguồn để cộng đồng xem xét. Nên chúng ta có đào hàng trăm năm cũng không bằng 1 giây chủ dự án tự thêm số 0 vào tài khoản của mình. Đặc biệt, người đào Pi có tài khoản nhưng không có địa chỉ ví và khóa bí mật, như vậy sau này sẽ không thể chuyển tiền hay tiêu được. Do đó, cái chắc chắn mà người tham gia sẽ mất đó là thông tin cá nhân (họ tên, số điện thoại hoặc facebook ID, thông tin xác thực eKYC…), mất thời gian, mất tài nguyên của điện thoại và có thể mất thêm thông tin khác trong máy (vì ứng dụng yêu cầu nhiều quyền can thiệp vào máy).

Thủ đoạn tương tự như trên đã từng được lực lượng chức năng triệt phá. Vào cuối năm 2020, Đội Phòng chống tội phạm công nghệ cao thuộc Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Thanh Hóa đã phát hiện và bắt giữ một số đối tượng lập sàn giao dịch tài chính đa cấp và tiền ảo biến tướng trên mạng xã hội để chiếm đoạt tài sản.

Theo kết quả điều tra, đối tượng Trần Văn Thành thuê Nguyễn Vĩnh Khiêm lập trình website Tradenew.io dưới dạng sàn giao dịch ngoại hối có sử dụng tiền ảo điện tử. Ngoài các chức năng và giao diện tương tự các sàn đầu tư tài chính khác, Thành đặt Khiêm lập trình thêm chức năng can thiệp vào kết quả giao dịch, để được hưởng lợi một tỷ lệ % theo mong muốn của người quản lý (admin). Để che giấu hành vi phạm tội của mình và hợp lý hóa nguồn gốc sàn đầu tư này, các đối tượng đã thuê máy chủ dữ liệu (data sever) tại Mỹ.

Đối tượng Thành sau đó đã bán lại website cho Vũ Đức Đạt. Bằng nhiều thủ đoạn, Đạt đã thu hút những người tham gia phát triển hệ thống và các bị hại đóng tiền để tham gia giao dịch trên sàn Tradenew.io. Tại đây, Đạt tìm các đầu mối F1 hay còn gọi là "Leader" cho họ hưởng các chính sách tỷ lệ % "hoa hồng" để họ tìm người đầu tư F2, F3, F4... Với thủ đoạn này, Đạt và các đối tượng trong đường dây này đã quy ước sử dụng tiền ảo USDT ($) để giao dịch trên sàn Tradenew.io. Số $ cụ thể được Khiêm tạo ra không giới hạn, tùy theo yêu cầu của Thành và Đạt, số tiền ảo này được sử dụng để bán cho người đầu tư với giá 23.500 đồng/1$ và mua lại từ người đầu tư với giá 22.500 đồng/1$. Tuy nhiên, Đạt đã can thiệp để những người đầu tư mất hết số tiền ảo trên sàn và chiếm đoạt tài sản. Theo số liệu thống kê, đến khi bị bắt giữ đã có khoảng 50 bị hại ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, tổng số tiền là hơn 5 tỷ đồng.

Thực tế, những câu chuyện trên không phải là mới, nhưng vẫn có rất nhiều nạn nhân mới. Mới đây, cơ quan chức năng tại nhiều địa phương đã lên tiếng cảnh báo về mô hình của Lion Group với các dấu hiệu lừa đảo về hứa hẹn lãi suất cao, lôi kéo người dân tham gia để nhà môi giới hưởng hoa hồng theo hình kim tự tháp của loại hình kinh doanh đa cấp… Không chỉ Lion Group, trước đó, hàng loạt mô hình đa cấp tài chính khác như Wefinex.net, Forex, Crowdl, BGC bitconin, RaidenBo.com, Bitono.io... cũng đều được cơ quan chức năng lên tiếng cảnh báo.

Làm giàu… rất khó

Với tâm lý mong muốn làm giàu nhanh, nhiều người sẵn sàng bỏ tiền tỷ để đầu tư trước những lời mời chào đầy hấp dẫn của người môi giới. Hơn nữa, đặc điểm chung của người bị hại là vốn kiến thức về tài chính nói chung, tiền ảo, tiền điện tử nói riêng rất hạn hẹp, là những người về hưu, lao động chân tay… nên ít tiếp cận thông tin cảnh báo, không thể hiểu được chiều trò lừa đảo tinh vi của các đối tượng xấu, lại dễ đi theo tâm lý đám đông nên bị các đối tượng lừa đảo trục lợi.

Vào cuối tháng 1/2021, Công an TP Đà Nẵng cho biết đã nhận được nhiều thông tin trình báo về việc bị lừa đảo chiếm đoạt hàng tỷ đồng thông qua đầu tư tiền ảo. Theo trình báo, các nạn nhân bị đối tượng lừa đảo kết bạn qua ứng dụng hẹn hò Tinder, tự xưng là người nước ngoài thành đạt tại Trung Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc), Singapore… Sau một thời gian trò chuyện làm quen và tạo niềm tin, đối tượng rủ bị hại đầu tư trên sàn giao dịch tiền điện tử Biance và sàn đầu tư SGX để kiếm thêm thu nhập. Bị hại sẽ tải ứng dụng sàn Biance về điện thoại thông minh, rồi dùng tiền Việt Nam để mua tiền ảo $ trên sàn Biance. Sau khi mua thành công $, đối tượng hướng dẫn bị hại chuyển sang sàn SGX để sinh lời nhiều hơn. Tuy nhiên, những chiêu trò này là lừa đảo và sàn SGX là không có thật nên nhà đầu tư mất hết tiền trong tài khoản.

Cảnh báo về đầu tư tiền ảo, Luật sư Phạm Duy Khương, Giám đốc điều hành ASL LAW cho biết, tiền ảo đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho các nhà đầu tư, nhưng cũng đem lại những rủi ro vô cùng lớn. Trong đó, số lượng “tiền ảo rác” hiện đang tăng mạnh và đang “hút máu” các nhà đầu tư. Bitcoin tăng đã trở thành một cớ cho các “tiền ảo rác” tăng nhanh do lợi dụng sự hấp dẫn kiếm được lời nhiều từ việc đầu tư tiền ảo. Những lời mời chào hấp dẫn khiến cho các nhà đầu tư đổ tiền vào các sàn “tiền ảo rác”, để sau một khoảng thời gian thì “đột nhiên bị sập”, lúc đó nhà đầu tư mới biết họ bị lừa.

Tinh vi hơn, ông Khương cho biết, nhiều sàn giao dịch tiền ảo đã dụ các nhà đầu tư mua những tiền ảo thật rồi sau đó dùng những tiền ảo thật này để mua lại “tiền ảo rác” để kiếm lợi nhuận cao, rồi các nhà đầu tư mất trắng số tiền ảo thật của họ.

Cũng về vấn đề này, đại diện một sàn giao dịch Forex được đánh giá uy tín chia sẻ, tỷ suất lợi nhuận của các kênh đầu tư truyền thống như tiết kiệm chỉ 6-8%/năm, bất động sản 8-12%/năm, khiến nhiều nhà đầu tư tìm đến các kênh đầu tư mới có thể mang lại lợi nhuận cao hơn như Forex, tiền ảo. Vì thế, vị này khuyến cáo, với đầu tư Forex, nhà đầu tư nên cẩn trọng trong lựa chọn các sàn giao dịch ngoại hối, chỉ lựa chọn các sàn có giấy phép được cấp bởi các cơ quan tài chính có thẩm quyền (FCA, FSA), được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán hàng đầu thế giới, tránh các sàn tuyên bố có các chương trình khuyến mãi, bao lời.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Hải quan, một chuyên gia về công nghệ thông tin chia sẻ, tiền ảo tiềm ẩn nguy cơ rất lớn về tội phạm trên mạng. Chúng ta không loại trừ những trường hợp kẻ hack tài khoản quản lý các dữ liệu của cá nhân và doanh nghiệp rồi đòi tiền chuộc. Ở trường hợp này nếu trả tiền chuộc bằng tiền mặt hay chuyển khoản qua ngân hàng dễ ghi dấu vết và dễ phát hiện nên đối tượng tội phạm có thể yêu cầu trả bằng một loại tiền ảo nào đó. Khi thanh toán bằng tiền ảo, tội phạm sẽ dễ che mắt cơ quan an ninh. Không chỉ vậy, đã có những khuyến cáo về việc rửa tiền hay chuyển tiền bất hợp pháp khác qua loại tiền ảo. Do đó, tiền ảo hiện như một mảnh đất màu mỡ để không ít loại tội phạm tìm đến.