Nhận định của bà đối với vụ việc có thể Mỹ kiện CBPG sản phẩm thép của Việt Nam?

Kiện phòng vệ thương mại nói chung và kiện chống bán phá giá nói riêng là hiện tượng khá phổ biến trong thương mại quốc tế. Các công cụ này vốn là để bảo vệ cạnh tranh lành mạnh trong thương mại quốc tế nhưng ở nhiều thị trường, công cụ này bị các ngành sản xuất nội địa lạm dụng như một rào cản đối với hàng hóa NK.

Việt Nam chúng ta càng đẩy mạnh hội nhập, càng XK nhiều hơn, tham gia thương mại quốc tế nhiều hơn, thì khả năng vấp phải các công cụ này ở các thị trường XK càng lớn hơn. Chuyện này cũng là bình thường, thậm chí còn cho thấy là chúng ta đang cạnh tranh tốt hơn, khiến các đối thủ phải dè chừng hơn và phải sử dụng những công cụ bảo hộ trá hình.

Ngoài ra, ngành thép lại là ngành sản xuất có “truyền thống bảo hộ cao, đặc biệt thông qua các công cụ phòng vệ thương mại (CBPG, chống trợ cấp và tự vệ). Kiện phòng vệ thương mại đang dần trở thành “chiến lược” kinh doanh của ngành thép. Ví dụ, các vụ kiện xảy ra đối với hàng XK Việt Nam trong một vài năm trở lại đây phần lớn là các vụ kiện đối với các sản phẩm sắt thép vốn không phải là mặt hàng XK mũi nhọn của Việt Nam. Trong 11 vụ kiện CBPG khởi xướng với hàng XK Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2015, có tới 6 vụ kiện liên quan tới sản phẩm sắt thép.

Tất nhiên, mỗi vụ kiện sẽ là một rào cản, và để XK tốt, DN sẽ phải vượt qua rào cản này. Chúng ta không mong rào cản, nhưng cũng phải xác định đây là thực tế không tránh khỏi, và các DN buộc phải tìm cách “sống chung với lũ”.

Theo bà, các DN cần phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình một cách hiệu quả nhất? VCCI có sự hỗ trợ như thế nào đối với các DN để đối phó với vụ kiện này?

Trong vụ kiện cụ thể này, tuy Bộ Thương mại Hoa Kỳ chưa đưa ra quyết định khởi xướng điều tra nhưng khả năng vụ kiện xảy ra là rất gần.

Kiện CBPG là vụ kiện phức tạp và mang tính kỹ thuật cao. Hơn bao giờ hết, các DN có XK sản phẩm bị điều tra cần tự trang bị kiến thức pháp lý về vấn đề này. Điều này không chỉ cần thiết với riêng các DN có tên trong đơn kiện, bởi kết quả của vụ kiện CBPG sẽ có ảnh hưởng tới không chỉ hàng xuất khẩu từ nhóm DN này mà ảnh hưởng tới toàn bộ hàng XK bị kiện từ Việt Nam.

Ngoài ra, DN phải có sự cải cách, chuẩn hóa hệ thống kế toán, dữ liệu sản xuất kinh doanh. Điều này là rất quan trọng, bởi khi vướng vào các vụ kiện, chỉ những dữ liệu đạt chuẩn mới có thể được sử dụng để chứng minh cho việc DN không phá giá. Bên cạnh đó, các DN, hiệp hội liên quan phải tập hợp lại, thảo luận cách thức kháng kiện phù hợp, bởi tùy mặt hàng, tùy triển vọng thương mại tại từng thị trường mà có cách thức kháng kiện khác nhau, hoặc là chỉ tham gia vừa phải, hoặc phải tham gia tích cực tối đa. DN, hiệp hội có thể liên hệ với Hội đồng Tư vấn về phòng vệ thương mại (Hội đồng TRC) của VCCI để được cung cấp những khuyến nghị, hướng dẫn cho những trường hợp như thế này. Đặc biệt, khi đã quyết định kháng kiện tới cùng thì cần thiết phải coi đây là một phần công việc của hoạt động kinh doanh, và phải có sự đầu tư nhân lực, vật lực cho việc này. Cần có luật sư, chuyên gia tư vấn cụ thể cho DN cũng như cho cả ngành.

Đối với các DN khác không nằm trong danh sách bị đơn của vụ kiện này, cần phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của DN nói riêng, cũng như hỗ trợ các DN ngành thép Việt Nam nói chung trong việc bảo vệ lợi ích của DN khi XK vào Mỹ?

Như đã trao đổi ở trên, về bản chất của vụ kiện CBPG, việc các DN có sản xuất và XK sản phẩm bị điều tra nhưng không có tên trong đơn kiện, không có nghĩa là DN đó đứng ngoài phạm vi ảnh hưởng của vụ việc. Kết quả của vụ kiện CBPG (nếu có) sẽ là mức thuế cộng thêm vào thuế NK đối với mã sản phẩm bị điều tra có xuất xứ từ Việt Nam mà không phân biệt DN đó có tên trong đơn kiện hay không.

Đây cũng là một trong những khó khăn của DN Việt Nam khi phải đối mặt với các vụ kiện phòng vệ thương mại tại nước ngoài. Các DN chưa có hiểu biết về bản chất cũng như ảnh hưởng của các vụ việc này, vì vậy chưa có cách hành xử đúng. Ví dụ đối với tranh chấp thương mại thông thường thì DN mình không có tên trong đơn kiện thì thôi, coi như không liên quan. Nhưng trong kiện phòng vệ thương mại thì dù có tên hay không có tên cũng vẫn sẽ liên quan, thậm chí DN cần phải tìm mọi cách để được tham gia vụ việc nhằm đạt được kết quả điều tra tốt nhất cho DN mình.

Xin cảm ơn bà!