Doanh nghiệp Việt có nguy cơ mất trắng lô hồ tiêu xuất vào Myanmar
	30 năm nữa ngành hồ tiêu vẫn chưa cân đối cung-cầu
	Xuất khẩu hồ tiêu: Giảm hầu khắp thị trường, cơ hội ở EU
	Chiếm 70% thị phần thế giới nhưng hồ tiêu Việt ngày càng mất giá

Giá hồ tiêu đang rơi vào "vùng trũng" trong khoảng 10 năm trở lại đây. Ảnh: ST.

Điệp khúc mất giá

Báo cáo của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) cho thấy: 11 tháng năm 2019, XK hồ tiêu ước đạt 269 nghìn tấn và 677 triệu USD, tăng 23,3% về khối lượng nhưng giảm 5,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Đáng chú ý, giá tiêu XK bình quân 10 tháng năm 2019 chỉ đạt 2.533 USD/tấn, giảm 22,6% so với cùng kỳ năm 2018.

Suốt từ đầu năm đến nay, giá hồ tiêu XK sụt giảm, “bức tranh” toàn ngành nhìn chung theo xu hướng lượng XK đi lên, song giá trị lại theo chiều đi xuống. Nhìn theo cả quá trình, những năm gần đây, sản phẩm nông sản đình đám một thời được ví von như “vàng đen” này thực ra đã trượt dài trong mất giá.

Bộ NN&PTNT nêu rõ: Nếu như năm 2016, giá trị XK hồ tiêu đạt 176,6 nghìn tấn, tăng 34,3% về khối lượng và tăng 12,9% về giá trị so với năm 2015 thì những năm sau đó đến nay, giá trị XK lại đều theo chiều đi xuống. Cụ thể, năm 2017 giá trị hồ tiêu XK ước đạt 1,11 tỷ USD, giảm 21% so với năm 2016; năm 2018, XK hồ tiêu đạt 758,8 triệu USD, giảm 32,1%.

Hiện nay, toàn quốc có khoảng 200 doanh nghiệp chế biến, kinh doanh hồ tiêu. Sản phẩm hồ tiêu chế biến chủ yếu gồm các mặt hàng như tiêu đen, tiêu trắng, tiêu nghiền bột,... Điểm đáng chú ý là, cơ cấu sản phẩm hồ tiêu chế biến chưa hợp lý. Tiêu trắng (tiêu sọ) có giá trị gia tăng cao chỉ chiếm 10 - 15% tổng sản lượng. Hồ tiêu Việt Nam chủ yếu vẫn xuất thô, luôn cạnh tranh bằng giá ở phân khúc thấp.

Giảm diện tích, đổi cơ cấu sản phẩm

Quay trở lại câu chuyện của riêng năm 2019, tại thị trường trong nước, giá thu mua hạt tiêu đen biến động tăng trong tháng 11/2019. So với tháng 10, giá tiêu tại Bà Rịa-Vũng Tàu tăng 500 đồng/kg lên 42.000 đồng/kg. Giá tiêu tại Gia Lai và Đồng Nai tăng 1.000 đồng/kg lên 40.000 đồng/kg. Giá tiêu tại Đắk Lắk, Đắk Nông giữ mức 40.500 đồng/kg. Trên thị trường thế giới, giá tiêu XK đã bắt đầu có xu hướng tăng tại một số cảng XK lớn như cảng Sài Gòn (Việt Nam) và cảng Kochi (Ấn Độ). Giá tiêu được dự báo sẽ khó có khả năng tăng mạnh trong thời gian tới do nguồn cung vẫn còn dồi dào và nhu cầu sẽ không tăng nhiều vào các tháng tiếp theo do các thị trường đã NK một lượng hạt tiêu lớn từ giữa năm.

Nói là giá hạt tiêu có xu hướng nhích lên trong tháng 11/2019 so với tháng 10/2019, song nếu nhìn lại “bức tranh” từ đầu năm tới nay, giá hiện tại thậm chí còn thấp hơn cả mức giá khoảng 42.000-45.000 đồng/kg trong quý đầu năm. Tại thời điểm mức giá tiêu dao động 42.000-45.000 đồng/kg, ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam đã phải thốt lên: “Giá hồ tiêu trên dưới 45.000 đồng/kg là mức thấp nhất trong khoảng 10 năm trở lại đây, thấp hơn giá thành. Giá thành của người nông dân là khoảng trên dưới 50.000 đồng/kg. Dự báo, trong 1-2 niên vụ nữa, giá tiêu may ra mới có thể khởi sắc”.

Còn nhớ thời “vàng son”, giá hạt tiêu đã lên tới mức hơn 200.000 đồng/kg, vậy tại sao những năm gần đây mặt hàng này liên tục rơi vào cảnh ảm đạm? Theo ông Hải, nguồn cơn là bởi mất cân đối cung-cầu. Trong khi cung về diện tích, năng suất, sản lượng của cả Việt Nam và thế giới tăng cao trong những năm gần đây thì nhu cầu hồ tiêu chỉ tăng ở mức độ 2-2,5%/năm. Cụ thể, năm 2013, 2014 là năm giá hồ tiêu cao nhất, khoảng 230.000 đồng/kg. Khi giá tiêu lên đến đỉnh điểm như vậy, người nông dân ở các địa phương mở rộng diện tích tiêu. Thậm chí, tiêu còn được trồng ở cả những diện tích không đủ điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu với hy vọng đạt được giá trị cao. Ngoài Việt Nam, diện tích tiêu ở các nước khác như Brazil, Campuchia… cũng tăng lên. Gộp lại, cung hồ tiêu thế giới cao hơn cầu nên giá tiêu sẽ thấp.

Bộ NN&PTNT nhận định: Sản xuất hồ tiêu của Việt Nam được đánh giá chưa bền vững chủ yếu do diện tích trồng hồ tiêu ở nhiều vùng tăng nhanh, đặc biệt là ở các vùng không phù hợp, thâm canh quá cao trong giai đoạn giá tốt. Bên cạnh đó, sản xuất theo hướng GAP, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm còn chưa toàn diện; tổ chức sản xuất, sơ chế và chế biến sâu hồ tiêu còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế của ngành hồ tiêu…

Ông Nguyễn Nam Hải cho rằng, trước sự phát triển nóng như hiện nay cần tái cơ cấu lại ngành hồ tiêu Việt Nam. Trong đó, vấn đề mấu chốt đầu tiên là giảm diện tích. Những diện tích trước đây không đủ điều kiện trồng tiêu mà người nông dân vẫn phát triển dẫn đến sâu bệnh, năng suất thấp nên chuyển đổi trồng những cây khác hiệu quả hơn. Ngoài ra, hiện nay hồ tiêu chủ yếu XK thô, tỷ lệ tiêu trắng, tiêu nghiền quá thấp so với nguyên liệu xuất thô. Còn nhiều thứ để chế biến từ hồ tiêu mà Việt Nam chưa đẩy mạnh được, ví dụ như trong sinh học, y tế, chế biến thực phẩm chức năng hoặc những sản phẩm có liên quan đến nguyên liệu là hồ tiêu… Bởi vậy, ngành công nghiệp chế biến hồ tiêu phải hướng tới tạo ra sản phẩm mang tính chế biến sâu, tạo giá trị gia tăng, giúp giá tiêu cao hơn…

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương): Thời gian tới, giải pháp quan trọng để ngành hồ tiêu phát triển bền vững là phải chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, nâng tỷ lệ tiêu trắng XK đạt 30-40%, tiêu bột đạt 20% vào năm 2030; đa dạng hóa sản phẩm đáp ứng thị trường yêu cầu chất lượng cao như sản phẩm tiêu hữu cơ, tiêu đỏ, tiêu xay, nhựa hồ tiêu… Hiệp hội gia vị Mỹ, Đức, châu Âu cũng đã khuyến nghị, trong xu hướng nguồn cung quá lớn, nếu Việt Nam chỉ hướng đến sản xuất hồ tiêu để ăn thì đó là một sự lãng phí. Hồ tiêu làm mỹ phẩm, nước hoa, làm nguyên liệu thứ cấp cho các ngành khác phải là con đường cần tính đến bởi nhu cầu này trên toàn cầu là rất lớn…