Rau quả xuất khẩu mang về 1,7 tỷ USD
	Xuất khẩu rau quả bật tăng tại hầu hết thị trường
	Đến 2030, giá trị kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 8-10 tỷ USD

Nhiều loại trái cây đặc sản và cũng là các mặt hàng XK chủ lực như sầu riêng, vải, xoài, thanh long... đang vào chính vụ nên nguồn cung rau quả khá dồi dào. Ảnh: N. Thanh

Trị giá xuất khẩu tăng 18%

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT), 5 tháng đầu năm nay, trị giá XK rau quả đạt 1,77 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc là thị trường XK rau quả lớn nhất của Việt Nam với hơn 60% thị phần. Tính từ tháng 1/2021 đến hết tháng 4/2021, mặt hàng rau quả XK nhiều nhất là thanh long đạt 455,1 triệu USD (chiếm 33,2% tổng XK rau quả), tăng 7,3% so với cùng kỳ năm trước.

Thông tin từ Bộ Công Thương, châu Á vẫn là thị trường XK rau quả chính của Việt Nam, chiếm trên 85% tổng kim ngạch XK rau quả. Trong đó, trọng tâm vẫn là thị trường Trung Quốc, tiếp đến là các thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, ASEAN. XK rau quả đến các thị trường này có nhiều điểm thuận lợi như quy mô thị trường và sức tiêu thụ lớn, thói quen tiêu dùng tương đồng, vị trí địa lý thuận lợi cho việc vận chuyển. Bên cạnh đó, mức thuế NK các mặt hàng rau quả từ Việt Nam hầu hết đều đã về 0% do thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Đối với các thị trường khu vực châu Âu, châu Mỹ, theo cam kết thuế quan tại các FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam-EU (EVFTA), phần lớn các sản phẩm rau, củ, quả tươi và chế biến được xóa bỏ thuế hoàn toàn ngay khi FTA có hiệu lực. Đây là yếu tố mới mở ra cơ hội cho XK rau quả của Việt Nam khi hàng rau quả của Việt Nam tại các thị trường này vẫn còn chiếm tỷ trọng nhỏ và còn nhiều dư địa để tăng trưởng.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định, nhiều loại trái cây đặc sản và cũng là các mặt hàng XK chủ lực như sầu riêng, vải, xoài, thanh long... đang vào chính vụ, nguồn cung dồi dào. Bên cạnh đó, nhu cầu tiêu thụ trái cây của thị trường thế giới phục hồi sau đại dịch, cộng với hiệu quả của các FTA, các chương trình xúc tiến thương mại và nỗ lực quảng bá, đẩy mạnh XK rau quả của các bộ ngành, địa phương đã mang tới hiệu quả cao cho các hoạt động của thị trường, giải quyết vướng mắc cho bà con nông dân.

Cả năm cán đích xuất khẩu 3,6 tỷ USD

Bên cạnh các yếu tố thuận lợi, Bộ Công Thương phân tích, XK rau quả của Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục đối mặt không ít khó khăn. Dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4 tại Việt Nam làm gián đoạn hoạt động thu hoạch và sản xuất hàng rau quả tại các khu vực trồng chính. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đang bước vào vụ thu hoạch rộ trái cây theo mùa khiến nhu cầu NK giảm, có thể sẽ làm cản trở đà tăng trưởng của hàng rau quả Việt Nam sang thị trường này trong những tháng tới.

Một yếu tố quan trọng khác là, rau quả Việt Nam chủ yếu vẫn được tiêu thụ và XK ở dạng tươi, chiếm tỷ trọng khoảng 80%; trong khi các sản phẩm rau quả chế biến XK chỉ chiếm 20% tổng kim ngạch XK. Hiện nay, số lượng các nhà máy và năng lực chế biến của các DN Việt Nam vẫn còn thấp. Việc XK chủ yếu ở dạng tươi khiến rau quả Việt Nam khó cạnh tranh về chất lượng, giá cả ở các thị trường xa do thời gian cần phải tiêu thụ ngắn, chi phí bảo quản, chi phí vận chuyên cao.

Đối với các loại quả đã được cho phép XK sang các thị trường có yêu cầu cao về chất lượng như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand,... lượng XK vẫn rất hạn chế. Lý do là bởi diện tích, sản lượng trái cây đạt chứng nhận GAP, đủ tiêu chuẩn, được cấp mã số vùng trồng theo quy định của các thị trường khó tính còn rất khiêm tốn so với tổng diện tích, sản lượng trái cây cả nước, làm hạn chế việc ký kết, thực hiện hợp đồng XK.

Ở góc độ tận dụng các FTA, đại diện Bộ Công Thương nhấn mạnh: “Công tác mở cửa thị trường về thuế quan thông qua các FTA đã được xử lý tốt. Tuy nhiên, Việt Nam chưa tận dụng được cơ hội thúc đẩy XK trái cây do việc đàm phán về tiêu chuẩn kỹ thuật khá phức tạp, mất nhiều thời gian (thường mất từ 3-5 năm và phải đánh đổi tương đương)”.

Dự báo, trong quý 3/2021, XK rau quả vẫn gặp khó khăn do yếu tố lưu thông, vận chuyển hàng hóa còn nhiều hạn chế; mùa mưa bão bắt đầu tại vùng sản xuất nguyên liệu. Cơ hội cho XK rau quả có thể tốt hơn vào quý 4/2021 khi dịch Covid-19 cơ bản được kiểm soát và các thị trường bước vào NK mùa lạnh, giá trị cao hơn. Với việc đơn hàng quý 3/2021 và quý 4/2021 bình quân tăng khoảng 20% so với 2 quý đầu năm, dự kiến XK rau quả cả năm ước đạt từ 3,5-3,6 tỷ USD.