Đóng gói thành phẩm trước khi xuất khẩu

Nhà nhà làm bánh tráng

Đặt chân đến xã Phú Hòa Đông vào những ngày cuối tuần, nhưng dọc con đường liên xã chúng tôi vẫn nghe thấy tiếng động cơ của những lò bánh tráng máy hoạt động và cảnh những công nhân đang miệt mài khuân từng liếp bánh ra phơi trong cái nắng chói chang. Chị em thoăn thoắt sắp xếp, phân loại những chiếc bánh thành phẩm đạt chuẩn để đóng gói trước khi đưa ra thị trường.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Thế Khải, Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Phú Hòa Đông cho biết, Phú Hoà Đông có sông Sài Gòn và các phụ lưu bao bọc 3 phía, được hưởng nguồn nước ngọt quanh năm, chính vì thế mà người dân đã chế biến được loại bánh chất lượng cao nổi tiếng khắp nơi. Bánh tráng có ưu điểm nổi trội là để lâu, ăn ít ngán, dùng lúc nào cũng được và ăn với các loại rau mọc sẵn dưới sông rạch nên được nhiều người ưa thích. Trải qua bao thăng trầm, có lúc tưởng chừng như mai một, hiện nay, toàn xã có hơn 500 lò tráng thủ công, 60 lò tráng máy, chiếm hơn 50% số hộ toàn xã, giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động tại chỗ. Mỗi ngày làng nghề bánh tráng Phú Hoà Đông cho ra lò hơn 30 tấn bánh thành phẩm, trong đó khoảng 70% sản lượng phục vụ xuất khẩu, còn lại tiêu thụ trong nước.

Chị Nguyễn Thị Loan, chủ một cơ sở bánh tráng cho biết, gia đình chị làm nghề bánh tráng được 7 năm, thuộc diện nhỏ và mới trong xã nhưng nhìn chung nhờ sản xuất bánh tráng cuộc sống của gia đình có của ăn, của để. Trung bình mỗi tháng cơ sở của chị cho ra lò khoảng 2,5 tấn bánh tráng các loại phục vụ xuất khẩu, doanh thu cũng khoảng 300-400 triệu đồng/năm. Gia đình chị Phạm Thị Lệ, ấp Phú Mỹ từ một hộ diện xóa đói giảm nghèo nay đã sống ổn định nhờ lò bánh.

Chia sẻ với chúng tôi, anh Huỳnh Văn Bé, công nhân làm bánh tại lò Tấn Đạt cho biết, lò bánh hoạt động đều, mỗi ngày cho ra lò khoảng 700-800 kg nên anh em công nhân hầu như không thiếu việc. Lương trung bình mỗi tháng anh Bé nhận khoảng 4 triệu đồng, nếu tăng ca khoảng 3 tiếng thì được thêm 50.000 đồng.

Cần được bảo hộ khi ra nước ngoài

Gắn bó với nghề làm bánh tráng hơn 25 năm, “chủ thầu” Năm Rắc nhớ lại những ngày đầu kiếm sống nhờ hai lò bánh, mỗi ngày đổ 40kg gạo được bốn thiên bánh, tự làm và mang đi bỏ mối cho các chợ, Tân Bình, Bình Tây, Sài Gòn. Làm bánh phải tối thiểu có hai người (một người tráng, một người gỡ bánh) nên khi chị em có gia đình riêng, chị Năm Rắc chuyển qua thu mua bánh cho HTX mua bán, Liên hiệp HTX Củ Chi. Sau đó qua người trung gian làm bánh tráng theo mẫu hàng của khách, bà chủ Năm Rắc bắt đầu đưa thương hiệu bánh tráng Phú Hòa Đông ra nước ngoài.

Công nhân phơi bánh

Tuy nhiên, ban đầu vốn ít, mấy chị em trong gia đình chị Năm Rắc cứ buổi sáng đi bỏ bánh mối, chiều về thu mua tiếp. Tiền lời tính bằng vài trăm đồng trên một trăm bánh, gặp trời mưa không kịp che chắn, vốn liếng tiêu tan. Thậm chí bị mất trắng vì chủ hàng không trả tiền. Nhiều phen lao đao, nản chí, tính bỏ ngang. Nhưng chị nghĩ người dân quê chị chỉ biết sống nhờ vào việc sản xuất tráng bánh, còn việc tiêu thụ thì không biết mà giao hết bánh cho chị, nên chị Năm Rắc lại quyết tâm xoay xở, chạy vạy tìm đầu ra.

Trải qua bao thăng trầm, đến nay thương hiệu bánh tráng của chị Năm Rắc nói riêng và làng nghề Phú Hòa Đông nói chung đã tạo được chỗ đứng trên thị trường nước ngoài với những đơn hàng trực tiếp, thường xuyên. Chị Năm Rắc cho biết: “Trung bình mỗi tháng cơ sở của tôi gồm 20 lò XK khoảng 10 container bánh tráng sang các nước, trong đó, tập trung chủ yếu là thị trường Pháp (chiếm 80%), còn lại là các thị trường khác như Mỹ, Úc… Giải quyết công ăn việc làm cho khoảng 20 công nhân với mức lương trung bình từ 2,4 triệu đồng/tháng đến 5 triệu đồng/tháng”.

Không mạnh trong lĩnh vực xuất khẩu như những hộ cá nhân, nhưng theo ông Lê Thế Hải cho biết, thông qua trang web của HTX, thời gian qua trung bình mỗi tháng các xã viên cũng xuất được khoảng một, hai container bánh tráng đi các nước Pháp, Mỹ.

Tuy nhiên, trong năm 2012, kinh tế thế giới bị ảnh hưởng của sự suy thoái, nên việc XK bánh tráng của làng nghề Phú Hòa Đông cũng gặp không ít khó khăn. Chị Năm Rắc cho biết, hiện là thời điểm gần Tết nhưng đơn hàng không nhiều, một số thị trường như Mỹ, Úc đang bị ế khách. Nhiều nhà lò sản xuất chỉ hòa vốn chứ không có lời vì giá nguyên liệu tăng mà giá bánh không tăng. Nhiều chủ cơ sở chuyên xuất khẩu bánh tráng đã nhiều lần thương lượng với đối tác để điều chỉnh mức giá, nhưng không được vì tình hình kinh doanh của khách hàng nước ngoài cũng đang khó khăn.

Chị Phạm Thị Hằng, chủ cơ sở sản xuất bánh tráng Tấn Đạt, một trong những “đại gia” sản xuất bánh tráng của xã Phú Hoà Đông, chuyên XK đi châu Âu và My,õ chia sẻ: “Gần đây giá bột, gạo tăng, nhưng sản phẩm XK không tăng giá được vì hợp đồng kí trước cả năm hoặc ít nhất là vài tháng, số lượng XK thường là vài trăm tấn, nên giá nguyên liệu ảnh hưởng khá mạnh đến doanh thu”.

Theo ông Lê Thế Khải, một số thương hiệu bánh tráng của Phú Hòa Đông như bánh ba cô gái, bánh bông hồng… khi xuất khẩu chưa được đăng kí bảo hộ nên bị một số đối tượng làm giả, chất lượng kém gây ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu. Thậm chí một số đối tượng lợi dụng điều này để cạnh tranh không lành mạnh với các cơ sở kinh doanh của Việt Nam như tung tin đồn bánh tráng đốt không cháy, ngâm không tan và kêu gọi khách hàng ở nước ngoài tẩy chay bánh tráng của Việt Nam…

Thu Dịu