Các công ty chứng khoán đã liên tục nâng cao năng lực tài chính trong những năm gần đây. Ảnh: ST

Đảm bảo cung cấp dịch vụ một cách thông suốt

Thông tư số 68/2024/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của CTCK và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 11/2024. Trong đó, quy định về giao dịch mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền khi đặt lệnh của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài là quy định đột phá, được cho là yếu tố then chốt quyết định khả năng được nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Điều này cũng cho thấy vai trò, tầm quan trọng của các CTCK trong việc đảm bảo năng lực tài chính để đáp ứng yêu cầu bỏ ký quỹ giúp các giao dịch trên thị trường được thông suốt. Tuy vậy, theo đánh giá, quy định này cũng tạo ra một số rủi ro cho các CTCK vì nó khiến các công ty này phải chịu rủi ro vỡ nợ thanh toán của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và phải đưa chứng khoán vào danh mục giao dịch tự doanh. Tuy nhiên, bỏ ký quỹ trước giao dịch cũng là cú huých giúp các CTCK nâng cao năng lực cạnh tranh về vốn, năng lực tài chính và quản trị rủi ro.

Nhận định về vấn đề này, ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Chứng khoán Kiến thiết Việt Nam cho rằng, sau khi đã khơi thông được vấn đề về pháp lý thì vấn đề tiếp theo là quá trình cung cấp sản phẩm, dịch vụ của các CTCK cho các khách hàng là các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Hiện tại, chúng ta có các CTCK như CTCK SSI, CTCK HSC… và một số CTCK khác hoàn toàn có thể cung cấp được sản phẩm này cho các nhà đầu tư nước ngoài.

“Theo tìm hiểu, hầu hết các CTCK này đều đáp ứng được về năng lực vì họ đã liên tục nâng cao năng lực tài chính trong những năm gần đây. Vốn điều lệ của các công ty như SSI đã được nâng lên quanh mức từ 15.000-20.000 tỷ đồng, đủ để đảm bảo được giá trị giao dịch của các tổ chức đầu tư nước ngoài. Thứ hai, quá trình cung cấp sản phẩm, dịch vụ hầu hết đã thực hiện giao dịch trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức đầu tư nước ngoài trong đăng ký sản phẩm giao dịch ký quỹ tại các CTCK này. Các CTCK này cũng đáp ứng đầy đủ các điều kiện về kỹ thuật, điều kiện về hệ thống cũng như điều kiện về tài chính, thông qua đó sẽ đảm bảo cung cấp dịch vụ một cách thông suốt và được các tổ chức đầu tư nước ngoài đánh giá cao”, ông Đỗ Bảo Ngọc cho biết.

Cũng theo ông Ngọc, trên thực tế, đây không phải là những yếu tố mới mà CTCK trong nước từ trước đến nay vốn đã cung cấp các sản phẩm giao dịch ký quỹ cho các nhà đầu tư trong nước, đồng thời, quá trình đăng ký sản phẩm, dịch vụ thông qua giao dịch trực tuyến cũng đã được thực hiện nhiều năm, do đó đây đều là những điều kiện thuận lợi.

Cơ chế Non-prefunding được đánh giá an toàn, trôi chảy

Bà Tạ Thanh Bình, Tổng giám đốc Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết, Thông tư số 68/2024/TT-BTC đã giải quyết được điểm nghẽn quan trọng đối với tiêu chí để nâng hạng thị trường chứng khoán. Đó là cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài có thể mua cổ phiếu mà không cần có tiền trong tài khoản tại thời điểm đặt lệnh mua.

Trong những ngày đầu triển khai, theo thống kê của một ngân hàng lưu ký, tỷ lệ các nhà đầu tư nước ngoài đặt lệnh Non-prefunding ngay từ những phiên đầu tiên đã chiếm đến 60%. Và thực tế là ngay từ cuối ngày T+1, nhà đầu tư ngoại đã đổ tiền vào tài khoản, trong khi đó, theo Thông tư số 68/2024/TT-BTC, ngày T+2 nhà đầu tư nước ngoài mới phải thanh toán. Nhấn mạnh 60% là một tỷ lệ lớn và các nhà đầu tư ngoại vẫn đang tiếp tục trải nghiệm sản phẩm mới này, bà Tạ Thanh Bình cho biết vẫn còn quá sớm để khẳng định điều gì, nhưng cho đến hôm nay, về cơ bản, cơ chế Non-prefunding được đánh giá an toàn, trôi chảy, không có bất cứ rủi ro nào xảy ra.

Lãnh đạo VSDC cũng cho biết, khi triển khai Non-prefunding, VSDC cũng rà soát lại tất cả quy định liên quan đến chế tài và kỷ luật đối với các thành viên thị trường theo hướng yêu cầu các thành viên thị trường tuân thủ một cách nghiêm túc và chặt chẽ hơn để đảm bảo kỷ luật thị trường ở mức độ cao, đặc biệt đảm bảo độ an toàn cho hệ thống bù trừ chứng khoán.

Liên quan đến vấn đề này, tại Hội nghị giao ban công tác tài chính ngân sách tháng 10, triển khai công tác tháng 11/2024 của Bộ Tài chính, đại diện Lãnh đạo UBCKNN cho biết, quy định về giao dịch không ký quỹ tại Thông tư 68/2024/TT-BTC là bước tiến lớn trong tiến trình hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán vào năm 2025 như mục tiêu đề ra. Trong tuần đầu tiên thực hiện quy định về bỏ ký quỹ trước giao dịch đối với nhà đầu tư tổ chức nước ngoài (bắt đầu từ ngày 2/11/2024), các giao dịch trên thị trường diễn ra tương đối mượt mà. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài với tên tuổi lớn đã đặt lệnh và quá trình thanh toán diễn ra an toàn.