Sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ góp phần thúc đẩy thị trường TPDN. Ảnh: ST

Khối lượng phát hành tăng

Sự cải thiện của thị trường đã nhen nhóm từ quý 2/2023 khi khối lượng phát hành bắt đầu tăng trở lại và về cơ bản, khối lượng phát hành tháng sau cao hơn tháng trước. Tới hết tháng 11/2023, có 77 DN phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, kể từ khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế (Nghị định số 08) có hiệu lực thi hành vào 5/3/2023, khối lượng phát hành TPDN đạt 213,5 nghìn tỷ đồng.

“Việc Chính phủ khẩn trương và kịp thời ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP, trong đó có chính sách hoãn thực hiện số quy định của Nghị định 65/2022/NĐ-CP cũng như chính sách cho phép DN và nhà đầu tư có thể có các cơ chế đàm phán, giãn, hoãn và hoán đổi trái phiếu đã phát hành trên tinh thần rủi ro chia sẻ, lợi ích hài hòa giữa các bên… đã giúp thị trường có những dấu hiệu tích cực hơn”, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) nhấn mạnh.

Bên cạnh khối lượng phát hành tăng, DN và nhà đầu tư trái chủ đã rất nỗ lực thực hiện đàm phán thanh toán trái phiếu đến hạn. Ngoài ra, những DN bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn. Tính đến hết tháng 10/2023, các DN đã mua lại lượng trái phiếu trước hạn khoảng gần 200 nghìn tỷ đồng, tăng 30,2% so với cùng kỳ năm 2022 và cao hơn tổng số phát hành. Riêng trong tháng 10/2023, các DN đã mua lại khoảng 14,2 nghìn tỷ đồng.

Theo ông Phan Đức Hiếu, Uỷ viên thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, kết quả tích cực của thị trường TPDN thời gian qua có dấu ấn nổi bật về điều hành quyết liệt mạnh mẽ, quyết đoán của Chính phủ so với trước đây. Đặc biệt, với thị trường TPDN, sự quyết tâm, quyết liệt thể hiện rõ qua các hành động. Ngay sau khi Nghị định 65/2022/NĐ-CP có hiệu lực thi hành khoảng 6 tháng, nhận diện có vấn đề khó khăn, bất cập trong bối cảnh vừa qua, Chính phủ đã kịp thời ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP. Hay mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện 1177 về các giải pháp thúc đẩy phát triển thị trường TPDN, bất động sản hiệu quả, an toàn, lành mạnh, bền vững. Công điện đã xác định đúng vấn đề, đưa ra các giải pháp rõ ràng cả 2 chiều: một là thúc đẩy phát triển thị trường TPDN bền vững, hai là xử lý vấn đề còn tồn tại của thị trường. Cách tiếp cận toàn diện và đồng bộ, hệ thống của nội dung công điện này sẽ giúp tháo gỡ khó khăn, khơi thông cả đầu vào và đầu ra của thị trường theo hướng không chỉ giải quyết vấn đề của thị trường TPDN mà cả thị trường liên thông với thị trường TPDN.

Thị trường thứ cấp góp phần phục hồi thị trường TPDN

Thị trường TPDN cũng ghi nhận những chỉ báo tích cực trên sàn giao dịch TPDN riêng lẻ. Ông Nguyễn Anh Phong, Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cho biết, hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ tập trung đầu tiên của Việt Nam đi vào hoạt động vào ngày 19/7/2023 là kết quả của sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính và chỉ đạo sát sao của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. HNX cùng với Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam đã hoàn thiện hệ thống giao dịch và thanh toán cho các TPDN riêng lẻ. Theo đánh giá, bước đầu hệ thống này đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận. Nếu như trong ngày đầu tiên giao dịch có 19 trái phiếu của 3 DN tham gia đăng ký giao dịch, thì đến nay đã có 760 trái phiếu của hơn 200 DN đăng ký. Như vậy, đã có khoảng 2/3 các DN cũng như trái phiếu trên thị trường đã được đăng ký trên hệ thống giao dịch tập trung này.

Quy mô giao dịch cũng đã có tăng trưởng so với ngày giao dịch đầu tiên. Theo chia sẻ của ông Nguyễn Anh Phong, hiện nay, giá trị giao dịch trung bình một phiên trên 3.000 tỷ đồng, tính trung bình 5 tháng kể từ khi đi vào giao dịch đến nay khoảng trên 1,2 nghìn tỷ đồng/phiên. Đây là tín hiệu rất tốt đối với thanh khoản trên thị trường. Điều này cũng góp phần quay ngược tác động lại thị trường phát hành sơ sấp. Hiện nay, tất cả thông tin về giao dịch thứ cấp đều được tổng hợp trên chuyên trang thông tin về TPDN riêng lẻ. Trên hệ thống này có các thông tin thứ cấp và thông tin trên thị trường sơ cấp về kết quả chào bán cũng như các hoạt động giao dịch. Nhà đầu tư cũng như các cơ quan quản lý có thể tổng hợp các thông tin này để đưa ra những nhận định, đánh giá cũng như có chính sách phù hợp đối với thị trường theo từng giai đoạn.

“Qua quan sát của chúng tôi, rất mừng là hệ thống kể từ ngày đi vào hoạt động đến giờ rất suôn sẻ, qua đó tạo được niềm tin cho nhà đầu tư. Và chúng tôi cũng thấy kể từ tháng 7 trở lại đây, cùng với tác động của Nghị định số 08/2023/NĐ-CP thì việc đưa hệ thống này vào hoạt động, các hoạt động phát hành trên thị trường sơ cấp đã quay trở lại tích cực hơn, khối lượng phát hành cao gấp 5 lần so với 6 tháng đầu năm. Điều này cũng thể hiện chính sách đã đi vào cuộc sống và thị trường có niềm tin trở lại”, ông Nguyễn Anh Phong nhấn mạnh.

Theo Bộ Tài chính, thị trường TPDN bắt đầu phục hồi do một số nhà đầu tư quan tâm trở lại đến TPDN khi mức lãi suất tốt hơn so với các kênh đầu tư khác. Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính vẫn tiếp tục khuyến cáo nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân cần thận trọng khi đầu tư TPDN và phải tiếp cận đầy đủ hồ sơ phát hành, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng các rủi ro trước khi mua TPDN. Liên quan vấn đề này, đại diện HNX cũng lưu ý, sự an toàn trong giao dịch TPDN riêng lẻ thứ cấp đã được các cơ quan nhà nước đảm bảo bằng sàn giao dịch TPDN riêng lẻ. Tuy nhiên đối với các rủi ro tiềm ẩn từ thị trường sơ cấp thì nhà đầu tư vẫn cần phải cẩn trọng xem xét, đánh giá về năng lực của tổ chức phát hành cũng như năng lực về thanh toán gốc lãi. Tổ chức phát hành phải chịu hoàn toàn trước các trái chủ khi tham gia vào giao dịch.

Đại diện HNX cũng kỳ vọng trong thời gian tới, việc vận hành của thị trường thứ cấp sẽ góp phần vào phục hồi thị trường TPDN riêng lẻ, qua đó thị trường riêng lẻ cũng như thị trường phát hành đại chúng đều có sự phục hồi để kênh huy động vốn qua thị trường trái phiếu thực sự là một trong những kênh dẫn vốn quan trọng trung và dài hạn cho các doanh nghiệp.