Ông Andrea Coppola, Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam.

Ông đánh giá thế nào về những ứng phó của kinh tế Việt Nam trong bối cảnh đầy thách thức của năm 2023?

Việt Nam là một trong những nền kinh tế mở nhất trên thế giới. Các quan hệ thương mại mạnh mẽ giữa Việt Nam và các quốc gia trên thế giới là nguồn sức mạnh và tạo nên sự thành công trong phát triển kinh tế Việt Nam thời gian qua. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế toàn cầu và những tác động đến nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam đã khiến năm 2023 trở thành một trong những năm thách thức nhất của thế kỷ 21 sau 2 năm bị Covid-19 (2020 và 2021) vô cùng khó khăn. Sự phụ thuộc vào nhu cầu từ các đối tác thương mại đã khiến tình hình kinh tế năm 2023 kém mạnh mẽ nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á cuối những năm 1990.

Tuy nhiên, tôi vẫn đánh giá kinh tế của Việt Nam trong năm 2023 là tích cực trong bối cảnh toàn cầu đầy thách thức. Tăng trưởng kinh tế ở Hoa Kỳ là khoảng 2,5% vào năm 2023. Tại khu vực đồng Euro, tăng trưởng kinh tế thậm chí còn yếu hơn, chỉ ở mức khoảng 0,5%. Bất chấp những thách thức toàn cầu, Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng với tốc độ tương đối nhanh.

Chúng ta đều thấy, giai đoạn cuối năm 2023, kinh tế Việt Nam có nhiều dấu hiệu phục hồi. Thứ nhất, nhờ vào nhu cầu bên ngoài đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam dần phục hồi. Hoạt động xuất nhập khẩu giảm xuống mức thấp nhất vào giữa năm 2023 nhưng đã được cải thiện trong nửa cuối năm. Thứ hai, các cơ quan chức năng đã cho thấy rõ vai trò quan trọng của việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công với con số tăng đáng kể khoảng 35% so với năm 2022. Đầu tư công là yếu tố then chốt để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cả trong ngắn hạn và dài hạn, vì vậy cải thiện hơn nữa quản lý đầu tư công là ưu tiên hiện nay của Việt Nam. Thứ ba, bất chấp cú sốc mạnh giáng xuống nền kinh tế, tiêu dùng tư nhân vẫn phục hồi tốt. Sự tăng trưởng của doanh số bán lẻ - một chỉ số nói lên tiêu dùng cá nhân, ổn định ở mức khoảng 7,5% kể từ tháng 8.

Do đó, để chọn một từ miêu tả Việt Nam trong năm 2023 thì tôi chọn từ “kiên cường”. Với đặc điểm của nền kinh tế Việt Nam, suy thoái kinh tế toàn cầu là một cú sốc tiêu cực lớn đối với đất nước, nhưng Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng mà nhiều nước trên thế giới chỉ có thể mơ ước.

Theo ông, bối cảnh nào đang chờ đợi và triển vọng nào cho nền kinh tế Việt Nam trong năm 2024?

Bối cảnh quốc tế dự kiến sẽ còn nhiều thách thức trong năm 2024. Sau đợt suy thoái toàn cầu năm 2023, tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ giảm tốc hơn nữa vào năm 2024, bao gồm cả các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam như Hoa Kỳ. Đây có thể là kết quả từ tác động chậm trễ của chính sách tiền tệ thắt chặt đang diễn ra hiện nay, điều kiện tín dụng hạn chế và thương mại toàn cầu suy yếu. Rủi ro chính cho năm 2024 bao gồm rủi ro địa chính trị, tác động của các cuộc xung đột lên giá năng lượng, căng thẳng tài chính liên quan đến sự gia tăng lãi suất dài hạn và hoạt động kinh tế yếu hơn dự kiến ở Trung Quốc.

Trong bối cảnh như vậy, điều quan trọng là Việt Nam phải giảm thiểu khả năng dễ bị tổn thương trước các cú sốc bên ngoài. Do tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục chậm lại vào năm 2024, tôi cho rằng mục tiêu tăng trưởng GDP từ 6% đến 6,5% cho năm 2024 là đầy tham vọng.

Bất chấp suy thoái toàn cầu, xuất khẩu của Việt Nam có thể dần được cải thiện và chúng tôi dự đoán tăng trưởng kinh tế sẽ tăng nhẹ, nhưng sẽ khó khăn để đạt được mức 6 hoặc 6,5% trừ khi nhu cầu tiêu dùng và đầu tư trong nước tăng tốc mạnh hơn nữa. Ngoài ra, các cơ quan quản lý có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nền kinh tế thông qua chính sách tài khóa, bằng cách đẩy nhanh việc thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng và dự án đầu tư công mang tính chuyển đổi trạng thái nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn và dài hạn.

Ông khuyến nghị như thế nào để kinh tế Việt Nam tháo gỡ rào cản, thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ?

Để duy trì đà tăng trưởng với môi trường bên ngoài đầy thách thức, theo tôi, cần tiếp tục thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân và nâng cao năng suất. Tôi đề nghị tăng gấp đôi nỗ lực phát triển nguồn nhân lực bằng cách nâng cao trình độ của lực lượng lao động. Đồng thời, cần thúc đẩy đầu tư công vào cơ sở hạ tầng giao thông và năng lượng để có thể tăng cường hơn nữa khả năng cạnh tranh của khu vực tư nhân Việt Nam.

Dù chúng tôi hy vọng rằng xuất khẩu của Việt Nam sẽ phục hồi vào năm 2024, nhưng diễn biến sẽ không mạnh như trước và tình hình đầy thách thức này có thể kéo dài trong một thời gian tới. Trong bối cảnh đó, Việt Nam nên tận dụng sức mạnh nội tại và thúc đẩy tăng năng suất của nền kinh tế trong nước để biến những thách thức do suy thoái kinh tế toàn cầu gây ra thành cơ hội củng cố hơn nữa mô hình tăng trưởng kinh tế của mình.

Xin cảm ơn ông!