Vay 50 triệu đồng, bị nhóm vay nặng lãi ở Hải Phòng siết nợ đến 1,3 tỉ đồng
	TPHCM hỗ trợ tiếp cận vốn để giảm “tín dụng đen”
	Bộ KH&ĐT: Chỉ đạo kiểm soát kinh doanh cầm đồ, đòi nợ ngăn chặn “tín dụng đen”
	Thủ tướng chỉ thị tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với “tín dụng đen”

Những tờ rơi quảng cáo cho vay tiền luôn được dán đầy tại các khu vực đông dân cư. Ảnh: H.Dịu.

Nhu cầu ngày càng cao

Theo Ngân hàng Nhà nước, toàn hệ thống hiện có 16 công ty tài chính đang hoạt động, trong đó có 12 công ty tài chính tín dụng tiêu dùng như FE Credit, Home Credit, MCredit... Các công ty này cạnh tranh trực tiếp với nhau tại các trung tâm điện máy, cửa hàng, cho vay trực tiếp khi khách hàng mua sản phẩm dịch vụ, phát hành thẻ tín dụng với lãi suất cho vay từ 1,7 - 5,2%/tháng tùy theo số tiền vay, thời gian vay. Bên cạnh đó, hệ thống ngân hàng thương mại cũng đang “chạy đua” trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng bằng việc liên kết với các đơn vị bán hàng.

Cụ thể, các ngân hàng cho phép áp dụng lãi suất bằng 0% trong trường hợp khách hàng sử dụng thẻ tín dụng thanh toán hàng hóa. Ngoài ra, nhiều ngân hàng còn áp dụng ưu đãi lãi suất, tặng quà, điểm thưởng… cho khách hàng sử dụng thẻ mua sắm. Bên cạnh đó, với những nhu cầu như mua nhà, mua xe, các ngân hàng đưa ra những chương trình cho vay lên tới 85% giá trị xe, thời gian tiếp nhận, giải quyết hồ sơ chỉ 4h, thời gian vay tối đa lên tới 8 năm, áp dụng lãi suất 0% trong 3-9 tháng đầu, sau đó mức lãi suất dao động 11-13%/năm tùy từng kỳ hạn vay… Khi làm thủ tục vay vốn, khách hàng có thể sử dụng bảng lương, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hóa đơn tiền điện… để vay tín chấp. Với các công ty tài chính, khách hàng có thể sử dụng hoạt động mua bán trả góp lãi suất 0%, với mức trả trước có thể là 0 đồng; ngoài ra, khách hàng còn có thể lựa chọn các hình thức cho vay ngang hàng (P2P)… với lãi suất hấp dẫn.

Chính vì thế, thống kê của FiinGroup cho thấy, tín dụng tiêu dùng tăng trung bình tới 66,3%/năm trong giai đoạn 2015-2017, cao hơn nhiều so với mức 20% của 2013-2014. Tăng trưởng của năm 2018 đạt 30,4%, thấp hơn với mức 59% trung bình 5 năm trước. Tín dụng tiêu dùng ngày càng có vai trò quan trọng khi tỷ trọng tín dụng tiêu dùng trong tổng tín dụng cho nền kinh tế đã tăng từ mức 12,3% (năm 2016) lên 17% (năm 2017) và 19,7% (năm 2018). Tuy nhiên, đây vẫn là mức thấp hơn so với các nước phát triển trên thế giới (40-50%). Từ những con số này, các chuyên gia của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) nhận định, những năm gần đây người tiêu dùng Việt Nam đã sẵn sàng hơn trong việc mua sắm các mặt hàng có giá trị lớn sau khi trang trải các chi phí sinh hoạt thiết yếu, như sản phẩm công nghệ mới hoặc các kỳ nghỉ/du lịch, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Đồng thời, xu hướng tiêu dùng của người Việt dần thay đổi theo hướng người dân chuyển từ thanh toán bằng tiền mặt sang thanh toán qua ngân hàng, và có xu hướng sẵn sàng vay nợ cho các nhu cầu của đời sống thay vì tích lũy, tiết kiệm đến khi đủ số tiền để mua sản phẩm mình mong muốn.

Thủ đoạn mới

Nhưng sự phát triển mạnh mẽ này cũng mang tính hai mặt. Khi vay tiêu dùng hướng đến việc vay vốn với thủ tục nhanh gọn, đơn giản thì nhiều công ty, ứng dụng online đã lập ra các “chiêu trò” vay vốn nhanh, không cần tài sản đảm bảo, thủ tục chứng minh đơn giản để hút khách hàng. Sau đó, khi khách hàng không thể trả đúng hạn thì sẽ phải chịu lãi suất “cắt cổ” và những hình thức đòi nợ “khủng bố”. Thậm chí, nhiều công ty tài chính còn đưa ra những “bẫy” tín dụng đen khiến các con nợ khi sa vào sẽ khó thoát ra nếu không phải trả những khoản gốc và lãi “khủng”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trong khoảng thời gian gần đây nổi lên hiện trạng, thủ đoạn cho vay online bằng các app trên điện thoại thông minh, hoặc qua mạng xã hội, người dùng chỉ cần làm theo các yêu cầu, chụp ảnh chân dung, cung cấp số tài khoản, cho phép ứng dụng sử dụng dữ liệu của danh bạ điện thoại, thông tin trên mạng xã hội… thì sẽ được vay môt khoản tiền trong ngắn hạn. Khi sắp đến hạn trả nợ, khách hàng sẽ được gọi điện thoại nhắc nhở và giới thiệu một ứng dụng khác, vay số tiền lớn hơn để trả khoản nợ cũ. Cứ như vậy, nợ mới đè nợ cũ, lãi mẹ đẻ lãi con… khiến số tiền khách hàng phải trả gấp nhiều lần khoản nợ ban đầu. Thậm chí đã có trường hợp, khi khách hàng không vay để trả nợ nữa thì hình ảnh cá nhân khách hàng sẽ bị cắt ghép, bôi nhọ gửi vào bình luận (comment) hoặc gửi tin nhắn cho tất cả bạn bè trên mạng xã hội, thậm chí là trong danh bạ điện thoại.

Theo các chuyên gia và cơ quan quản lý, càng gần thời điểm cuối năm, cho vay tiêu dùng đã biến tướng rất phức tạp, tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân. Vì thế, Ngân hàng Nhà nước đã liên tục phát đi cảnh báo cũng như có biện pháp thanh tra, giám sát chặt chẽ hoạt động của các công ty tài chính, những đơn vị cho vay ngang hàng, cho vay online… Thậm chí, cơ quan này còn yêu cầu các đơn vị liên quan như Tư pháp, Công an, Tài chính… phối hợp để đẩy lùi tín dụng đen. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước còn yêu cầu toàn hệ thống ngân hàng phải quản lý cán bộ, nhân viên chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật. Các nhân viên ngân hàng không được tham gia các hoạt động liên quan đến tín dụng đen. Bên cạnh đó, cơ quan này cũng đưa ra nhiều chính sách để siết hoạt động cho vay tiêu dùng phù hợp với hành lang pháp lý, phù hợp với sự quản lý chung của các công ty cho vay tiêu dùng trên thế giới.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã có Chỉ thị về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan thành lập các tổ công tác liên ngành do lực lượng Công an làm nòng cốt, mở đợt cao điểm, tiến hành kiểm tra hành chính, siết chặt việc cấp giấy chứng nhận và tăng cường quản lý các cơ sở cầm đồ, cho vay, kinh doanh tài chính, dịch vụ đòi nợ và các cơ sở kinh doanh khác có biểu hiện hoạt động cho vay lãi nặng, đòi nợ thuê nhằm phát hiện tội phạm và vi phạm pháp luật để xử lý nghiêm. Chính vì thế, thời gian qua, nhiều đối tượng phạm tội liên quan đến tín dụng đen đã “sập bẫy” các lực lượng chức năng, thủ đoạn lừa đảo đã bị phơi bày ra ánh sáng, trở thành lời cảnh tỉnh cho những người dân trước tín dụng đen.